प्रत्येकाला प्राण्यांची ओढ असते एखाद्याला कमी तर एखाद्याला जास्त असते. आपल्याला देखील जर प्राण्यांची आवड असेल तर आपण पशु वैद्य बनून अगदी सहज पणे आपली आवड जपू शकता.
संशोधनानुसार, सध्या भारतात प्राण्यांची संख्या सुमारे 500 दशलक्ष आहे, तर त्या तुलनेत पशुवैद्यकीय डॉक्टर खूपच कमी आहेत. गेल्या काही वर्षांपासून या भागात जनावरांना होणाऱ्या प्राणघातक आजारांनी शासनाचे लक्ष वेधले आहे. सरकारने या दिशेने खूप उपयुक्त पावले उचलली आहेत, ज्यामुळे या क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात नोकऱ्या निर्माण झाल्या आहेत.
पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम करून पशुवैद्य म्हणून करिअर करायचे असेल, तर दोन वर्षांचा डिप्लोमा करून तुमचे स्वप्न पूर्ण करू शकता. पशुवैद्यकीय शास्त्रांतर्गत, तुम्ही पशुवैद्यकीय फार्मसी अभ्यासक्रमात डिप्लोमा करून किंवा पशुवैद्यकीय आणि पशुधन विकास सहाय्यक दोन वर्षांचा अभ्यासक्रम करून पशुवैद्यकीय फार्मासिस्ट बनू शकता.
एक पशुवैद्य प्राण्यांच्या रोगांचे निदान आणि उपचार करतो. या उपचारामध्ये प्राण्यांचे लसीकरण, शस्त्रक्रिया किंवा ऑपरेशन, रोग ओळखणे आणि त्यांचे उपचार तसेच पाळीव प्राण्यांच्या काळजीसंबंधी सल्ला इत्यादी कार्यांचा समावेश आहे. पशुवैद्यकीय शास्त्र आणि मानवी वैद्यक शास्त्रात अनेक साम्य आहेत. परंतु पशु वैद्यकीय हे मानवी वैद्यकशास्त्र पेक्षा थोडे क्लिष्ट आहे.
पशुवैद्याचे गुण-
कोणत्याही पशुवैद्यकाने संवेदनशील असणे फार महत्वाचे आहे. हा गुण पशुवैद्यकीय डॉक्टरांचा मुख्य गुण मानला जातो.
पशुवैद्यकाने प्राणी प्रेमी असणे अत्यंत आवश्यक आहे कारण प्राणी जेव्हा पक्ष्यांवर प्रेम करतो तेव्हाच डॉक्टर त्यांच्या हावभावावरून त्यांच्या समस्या सहज समजू शकतात.
पशुवैद्यकीय औषधातही खूप चांगल्या करिअरच्या शक्यता आहेत. ग्रामीण भागात जिथे लोक गाय, बकरी, मेंढी, म्हैस इत्यादी पाळीव प्राण्यांच्या उपचारासाठी पशुवैद्यकाकडे जातात, तर शहरी भागात ते पाळीव प्राण्यांच्या उपचारासाठी पशुवैद्यांकडे जातात. पशुवैद्यक शासकीय व निमसरकारी, पशुवैद्यकीय रुग्णालय, पशुसंवर्धन विभाग, पोल्ट्री फार्म, डेअरी उद्योग, दूध व मांस प्रक्रिया उद्योग आणि पशु जैवतंत्रज्ञान या क्षेत्रात काम करून आपले करिअर घडवू शकतात.
अभ्यासक्रम -
पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमात करिअर करण्यासाठी उमेदवार पशुवैद्यकीय शास्त्रात पदवी तसेच पदविका, पदव्युत्तर पदवी आणि पीएचडी स्तरावरील अभ्यासक्रम करू शकतात. त्यापैकी प्रमुख पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम खालीलप्रमाणे आहेत.
पशुवैद्यकीय विज्ञान आणि पशुसंवर्धन पदवी (अभ्यासक्रम = 5 वर्षे पदवी)
डिप्लोमा इन व्हेटरनरी फार्मसी (कोर्स = 2 वर्षांचा डिप्लोमा)
पशुवैद्यकीय विज्ञान मास्टर (कोर्स = 2 वर्ष पदवी)
पशुवैद्यकीय विज्ञानात पीएचडी (कोर्स = 2 वर्षांची पदवी)
पात्रता -
पशुवैद्यकीय शास्त्रातील पदवी अभ्यासक्रम करण्यासाठी, सहभागीने भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि जीवशास्त्र विषयांमध्ये किमान 50% गुणांसह 12वी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे आणि अर्जदाराचे वय 18 वर्षांपेक्षा कमी नसावे.
प्रवेश कसा घ्यावा-
व्हेटर्नरी सायन्समधील बॅचलर डिग्री कोर्समध्ये प्रवेश घेण्यासाठी प्रवेश परीक्षा घेतली जाते. VCI (व्हेटर्नरी कौन्सिल ऑफ इंडिया) दरवर्षी मे आणि जूनमध्ये प्रवेश परीक्षा घेते. त्याची स्पर्धा परीक्षा भारतातील प्रत्येक राज्यात घेतली जाते, ज्यामध्ये 15% जागा इतर राज्यांसाठी राखीव असतात आणि 85% जागा ज्या राज्यात संस्था आहे त्या राज्यातील सहभागींसाठी असतात.
पगार -
पशुवैद्यकीय डॉक्टरांचा कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, तुम्हाला हवे असल्यास, तुम्ही सरकारी रुग्णालयात नोकरीसाठी अर्ज करू शकता, तुम्हाला सरकारी नोकरी मिळाली, तर तुम्हाला दरमहा 50 ते 60 हजारांची नोकरी मिळू शकते. याशिवाय खाजगी दवाखाना उघडून तुम्ही महिन्याला किमान 15-20 हजार रुपये कमवू शकता.
प्रमुख शैक्षणिक संस्था:
दिल्ली पॅरामेडिकल आणि मॅनेजमेंट इन्स्टिट्यूट, नवी दिल्ली
पंडित दिन दयाल उपाध्याय पशुवैद्यकीय विज्ञान विद्यापीठ, यू.पी
भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था, बरेली यूपी
बिहार पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, पाटणा
राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था, कर्नाल
भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था कोलकाता
खालसा कॉलेज ऑफ व्हेटरनरी अँड अॅनिमल सायन्सेस, पंजाब
कॉलेज ऑफ व्हेटरनरी अँड अॅनिमल सायन्स, बिकानेर
मद्रास पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, चेन्नई
आनंद कृषी विद्यापीठ, आणंद, गुजरात
