भारतात गणपतीचे देखील प्राचीन मंदिरे आहे. प्रत्येक मंदिराला आपली आपली विशेष आख्यायिका आहे. तसेच आंध्र प्रदेश मधील चित्तूर जिल्ह्यामध्ये स्थित कानिपकम गावामध्ये असलेले गणपती मंदिर हे अतिशय जागृत देवस्थान मानले जाते.
इतिहास-
या मंदिराला अतिशय प्राचीन इतिहास लाभला आहे. या मंदिराची स्थापना चोल राजा कुलोथुंगा चोल याने 11व्या शतकाच्या सुरुवातीला केल्याचे सांगितले जाते. तर 1336 मध्ये विजयनगर राजघराण्यातील सम्राटांनी या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. हे मंदिर गणेशाच्या इतर मंदिरांपेक्षा अगदी वेगळे आणि अद्भुत आहे. हे एक असे मंदिर आहे ज्यामध्ये मध्यभागी एक नदी वाहते आणि येथे एक अतिशय विशाल आणि अद्वितीय अशी गणपतीची मूर्ती आहे जी स्वतःच वाढत राहते. येथे येणाऱ्या भक्ताची प्रत्येक मनोकामना पूर्ण होते आणि श्रीगणेश भक्ताची पापे हरण करतात असे इथे मानले जाते.
तसेच हे मंदिर आपल्या विशिष्ट ऐतिहासिक शैलीमुळे प्रसिद्ध आहे. मंदिराच्या भिंती आणि खांब शिलालेख आणि शिल्पांनी सजवलेले आहेत जे मंदिराचा इतिहास आणि महत्त्व प्रकट करतात. तसेच काही शिलालेख तामिळ, तेलगू आणि कन्नड भाषेत आहे. व त्यामध्ये मंदिरासाठी योगदान देणाऱ्या राजे आणि दानशूरांची नावे यांचा उल्लेख आहे. काही शिल्पांमध्ये रामायण, महाभारत आणि गणेश पुराण यांसारखी हिंदू महाकाव्य आणि पुराणांमधील दृश्ये आणि कथांचे वर्णन केले आहे. मंदिरात एक गॅलरी देखील आहे ज्यामध्ये मंदिर आणि त्यातील उत्सवांची चित्रे आणि छायाचित्रे प्रदर्शित केली जातात. देशातील वेगवगेळ्या भागातून भक्त पूजा करण्यासाठी कनिपकम विनायक मंदिरात येतात. मूर्तीच्या कपाळावर तीन रंग आहे. पांढरा, पिवळा आणि लाल. ब्रह्मोत्सवम या मंदिरातील मुख्य उत्सव आहे. जो प्रत्येक वर्षी विनायक चतुर्थीला साजरा करण्यात येतो. तसेच या मंदिरात विनायक चतुर्थी, संकष्टी चतुर्थी, महाशिवरात्री, राम नवमी, हनुमान जयंती, नरसिंह जयंती, कृष्ण जन्माष्टमी, नवरात्री, विजया दशमी, दिवाळी, कार्तिक पौर्णिमा, धनुर्मास आणि मकरसंक्रांति हे सण मोठ्या उत्साहात साजरे केले जातात.
इथे येणाऱ्या भक्तांची मान्यता आहे की, कनिपकम गणेश मंदिर मध्ये आलेला भक्त कधीही रिकाम्या हाती परत जात नाही. याशिवाय या मंदिराचे सर्वात मोठे आणि वेगळे वैशिष्ट्य म्हणजे येथे असलेल्या विनायकाच्या मूर्तीचा आकार दिवसेंदिवस वाढत आहे. याचा पुरावा म्हणजे त्याचे पोट आणि गुडघे, ज्याचा आकार दररोज वाढत आहे. असे सांगितले जाते की विनायकाचे भक्त श्री लक्ष्मम्मा यांनी त्यांना एक कवच भेट दिले होते, परंतु मूर्तीच्या वाढलेल्या आकारामुळे ते मूर्तीवर बसत नाही.
तसेच या मध्ये असलेली नदी सुद्धा इथे येणाऱ्या पर्यटकांना आकर्षित करते. या मंदिरात प्रवेश करण्यासाठी भक्तांना परीक्षा द्यावी लागते. तसेच विनायकाचे दर्शन घेण्याअगोदर भक्तांना नदीत डुबकी लावावी लागते.
विनायकला आपल्या मिठीत घेतलेल्या नदीचीही एक अनोखी कहाणी आहे. असे म्हणतात की सांखा आणि लिखिता नावाचे दोन भाऊ होते. एके दिवशी दोन्ही भाऊ कनिपकमला फिरायला गेले. प्रवास लांबचा होता त्यामुळे दोन्ही भाऊ दमले आणि वाटेत लिहिताला भूक लागली. वाटेत त्याला एक आंब्याचे झाड दिसले आणि तो तोडण्याच्या तयारीत होता. त्याचा भाऊ संकेत याने त्याला तसे करण्यास मनाई केली मात्र त्याने ऐकले नाही. संतापलेल्या सांखाने लिखिताची तक्रार स्थानिक पंचायतीकडे केली, जिथे शिक्षा म्हणून तिचे दोन्ही हात कापण्यात आले. लिहिताने नंतर कनिपक्कमजवळ असलेल्या त्याच नदीत आपले हात ठेवले, त्यानंतर तिचे हात पुन्हा जोडले गेल्याचे सांगितले जाते. या घटनेनंतरच या नदीचे नाव बहुदा पडले. या नदीचे महत्त्व इतके आहे की कनिपक्कम मंदिराला बहुदा नदी या नावानेही ओळखले जाते.
कनिपकम विनायक मंदिर, चित्तूर जावे कसे?
कनिपकम विनायक मंदिर चित्तूर शहरापासून 11 किमी आणि तिरुपती शहरापासून सुमारे 75 किमी अंतरावर कनिपाकम गावात आहे. मंदिर रस्ते, रेल्वे आणि हवाई मार्गाने चांगले जोडलेले आहे आणि तुम्ही विविध वाहतुकीच्या मार्गांनी मंदिरापर्यंत पोहोचू शकतात.
रस्ता मार्ग- चित्तूर, तिरुपती, बंगळुरू, चेन्नई आणि इतर जवळपासची शहरे या शहराशी जोडलेली आहे. शहरांमधून मंदिराकडे रस्त्याने सहज प्रवेश करता येतो. कानिपकमला जाण्यासाठी भक्त राज्य किंवा खाजगी बसची मदत घेऊन शकतात किंवा मंदिरात जाण्यासाठी रिक्षा किंवा कॅब सहज उपलब्ध होते.
रेल्वे मार्ग- मंदिराच्या सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन चित्तूर रेल्वे स्टेशन आहे, जे मंदिरापासून 12 किमी अंतरावर आहे. चित्तूर रेल्वे स्थानक तिरुपती, बंगलोर, चेन्नई आणि इतर प्रमुख शहरे आणि शहरांना जोडलेले आहे. मंदिरात जाण्यासाठी रेल्वे स्टेशनवरून बस, टॅक्सी किंवा रिक्षा सहज उपलब्ध होते.
विमान मार्ग- मंदिराच्या सर्वात जवळचे विमानतळ तिरुपती विमानतळ आहे, जे मंदिरापासून 80 किमी अंतरावर आहे. तिरुपती विमानतळ हे हैदराबाद, बंगलोर, चेन्नई आणि इतर प्रमुख शहरे आणि शहरांना जोडलेले आहे. विमानतळावरून मंदिरात जाण्यासाठी बस, टॅक्सी किंवा कॅब ने जाऊ शकतात.
