मुंबईत असलेले सिद्धिविनायक मंदिर हे भारतातील श्री गणेशाच्या सर्वात प्रमुख मंदिरांपैकी एक आहे. या मंदिराची जगभरात एक वेगळी ओळख आहे, ज्यामुळे देश-विदेशातून लोक गणपतीच्या दर्शनासाठी येतात. या मंदिरात गणेशाची मूर्ती बसवण्यात आली असून त्यामागे एक खास कथा आहे. या मंदिरातील गणेशमूर्तीची सोंड उजवीकडे वळून सिद्धीपीठाशी जोडलेली असल्यामुळे या मंदिराचे नाव सिद्धीविनायक आहे. या मंदिरात येणाऱ्या भाविकांची गणेशावर अतूट श्रद्धा आहे, देव त्यांच्या मनोकामना पूर्ण करेल अशी त्यांची श्रद्धा आहे. हे मंदिर मुंबईतील सर्वात श्रीमंत मंदिरांपैकी एक आहे, जिथे दररोज मोठ्या संख्येने लोक भेट देतात. या मंदिरातील गणेशाची मूर्ती स्वयंभू असल्याचे मानले जाते.
सिद्धिविनायक मंदिरातील श्री गणेशाची मूर्ती अडीच फूट रुंद असून ती काळ्या रंगाच्या दगडांच्या तुकड्यांनी बनलेली आहे. कृपया सांगा की मंदिरातील श्री गणेशाच्या मूर्तीची सोंड उजवीकडे वाकलेली आहे आणि त्याला चार हात आहेत आणि त्यामुळे त्याला 'चतुर्भुज' असेही म्हणतात. श्री गणेशाच्या मुर्तीमध्ये वरच्या उजव्या हातात कमळ, वरच्या डाव्या हातात एक छोटी कुऱ्हाड आणि खालच्या डाव्या हातात पुष्पहार आणि त्यांच्या आवडत्या 'मोदकाने' भरलेली वाटी आहे.
सिद्धिविनायक मंदिर खास का आहे
सिद्धिविनायक मंदिर हे भारतातील असेच एक प्रसिद्ध मंदिर आहे जे भगवान गणेशाला समर्पित आहे. सर्वात महत्वाचे आणि व्यस्त मंदिर महाराष्ट्र राज्यातील मुंबई शहरातील प्रभादेवी येथे आहे, जे लक्ष्मण विठू आणि देउबाई पाटील यांनी 1801 साली बांधले होते. या जोडप्याला मूलबाळ नसल्याचं म्हटलं जातं आणि नंतर वंध्य महिलांच्या इच्छा पूर्ण व्हाव्यात म्हणून त्यांनी मंदिर बांधण्याचा निर्णय घेतला.
सिद्धिविनायक मंदिराचा इतिहास
सिद्धिविनायक मंदिराच्या उभारणीमागे एक कथा आहे, जी तुम्हाला कदाचित माहीत नसेल. लक्ष्मण विठू आणि देउबाई पाटील दाम्पत्याला मूलबाळ नव्हते म्हणून त्यांनी 1801 मध्ये गणपतीचे मंदिर बांधण्याचा निर्णय घेतला, जेणेकरून त्या मंदिरात येऊन अपत्यहीन जोडप्यांची इच्छा पूर्ण होऊ शकेल. आशीर्वाद म्हणून मूल मिळवा.
या मंदिराची मूळ रचना चौकोनी बिंदू असलेल्या घुमटाच्या आकाराच्या शीराने सुशोभित केलेली आहे. एकदा संत अक्कलकोट स्वामी समर्थ यांचे शिष्य रामकृष्ण जांभेकर महाराज यांनी त्यांच्या गुरूंच्या आज्ञेनुसार मंदिराच्या प्रमुख देवतेसमोर दोन दैवी मूर्ती साकारल्या. स्वामी समर्थांच्या भविष्यवाणीनुसार, 21 वर्षांच्या कालावधीनंतर, दफन केलेल्या मूर्तींमधून एक मंदार वृक्ष वाढला, ज्याच्या फांद्यांमध्ये स्वयंभू देवता गणेशाची प्रतिमा दिसू लागली.
सिद्धिविनायक मंदिर वास्तुकला
सिद्धिविनायक मंदिराच्या भव्य रचनेत एक प्राथमिक 'कलश' आहे, ज्याची उंची 12 फूट आहे, तीन बाय 5 फूट आहे आणि इतर 33 3.5 फूट उंचीवर आहेत. अशा प्रकारे हे 37 घुमट मुख्य मंदिर परिसर आकर्षित करतात. सिद्धिविनायक मंदिराच्या जुन्या भागात सभामंडप, मुख्य गर्भगृह, व्हरांडा आणि पाण्याची टाकी आहे. या मंदिराची भव्यता वाढावी यासाठी नवीन मंदिर परिसर बांधण्यात आला आहे.
वास्तुविशारद शरद आठले यांनी मंदिराच्या डिझाइनला अंतिम स्वरूप देण्यापूर्वी राजस्थान आणि तामिळनाडूमधील मंदिरांचा अभ्यास केला. सर्व आवश्यक व्यवस्था केल्यानंतर 1990 साली सिद्धिविनायक मंदिराचे बांधकाम सुरू करण्यात आले. देवतेची जुनी मूर्ती सोन्याचा मुलामा असलेल्या घुमटाच्या वर बांधलेली, बहुकोनी सहा मजली ठेवण्यात आली होती. आत जाण्यासाठी तीन मुख्य प्रवेशद्वार करण्यात आले असून या मंदिराच्या मुकुटालाही नवे रूप देण्यात आले आहे.
सिद्धिविनायक मंदिर आरतीच्या वेळा
सिद्धिविनायक मंदिरातील गणपतीची आरती विशेष असते. येथे आम्ही तुम्हाला या मंदिराच्या आरतीबद्दल संपूर्ण माहिती देत आहोत जी तुम्हाला सिद्धिविनायक येथे साजऱ्या होणाऱ्या विशेष सण आणि उत्सवानुसार तुमच्या सहलीचे नियोजन करण्यास मदत करेल.
बुधवार ते सोमवार आरतीच्या वेळा
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना – सकाळी 5:30 ते संध्याकाळी 6
श्री दर्शन – सकाळी 6.०० ते दुपारी 12.15
नैवेद्य - दुपारी 12:15 ते 12:30 पर्यंत
श्री दर्शन - दुपारी 12:30 ते संध्याकाळी 7:20
आरती किंवा संध्याकाळची प्रार्थना विधी - संध्याकाळी 7:30 ते 8:00 पर्यंत
श्री दर्शन – रात्री 8.00 ते रात्री 9.50
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्यापूर्वीची शेवटची आरती – सकाळी 9.50
मंगळवारी आरतीच्या वेळा
श्री दर्शन - पहाटे 3:15 ते 4:45
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना - सकाळी 5:00 ते संध्याकाळी 5:30
श्री दर्शन – पहाटे 5:30 ते 12:15
नैवेद्य - दुपारी 12:15 ते 12:30 पर्यंत
श्री दर्शन - दुपारी 12:30 ते रात्री 8:45 पर्यंत
आरती किंवा रात्रीची प्रार्थना - 9:30 PM ते 10:00 PM
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्यापूर्वीची शेवटची आरती - 12:30 AM
विनायकी चतुर्थी
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना – सकाळी 5.30 ते संध्याकाळी 6.00 पर्यंत
श्री दर्शन - सकाळी 6.00 ते संध्याकाळी 6.30 पर्यंत
अभिषेक, नैवेद्य आणि पूजा आरती - सकाळी 7:30 ते दुपारी 1 वाजेपर्यंत (यावेळी मंदिरातील भाविक प्रवेशास परवानगी नाही)
श्री दर्शन - दुपारी 1:30 ते 7:20 पर्यंत
आरती किंवा संध्याकाळची प्रार्थना - संध्याकाळी 7:30 ते रात्री 8:00 पर्यंत
श्री दर्शन – रात्री 8:00 ते रात्री 9:50
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्यापूर्वीची शेवटची आरती – रात्री 9:50
संकष्टी चतुर्थी
श्री दर्शन सकाळचे दर्शन - 4:00 AM ते 4:45 PM
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना - सकाळी 5:00 ते संध्याकाळी 5:30
श्री दर्शन किंवा सकाळचे दर्शन - रात्री 5:30 पासून चंद्रोदयाच्या 90 मिनिटे आधी
पूजा, अभिषेक, नैवेद्य – चंद्रोदयाच्या 90 मिनिटे आधी (या वेळी मंदिरात भक्तांना परवानगी नाही)
रात्रीची आरती किंवा प्रार्थना - चंद्रोदयानंतर (अभिषेकानंतर पूजा)
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्यापूर्वीची शेवटची आरती - चंद्रोदयानंतर 90 मिनिटांनी शेजार
माघी श्रीगणेश जयंती
श्री दर्शन किंवा सकाळचे दर्शन – पहाटे 4.00 ते 4.45 पर्यंत
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना - सकाळी 5:00 ते संध्याकाळी 5:30
श्री दर्शन किंवा सकाळचे दर्शन - सकाळी 5:30 ते 10:45 पर्यंत
पूजा, अभिषेक, नैवेद्य आणि आरती - सकाळी 10:45 ते दुपारी 1:30
श्री दर्शन - दुपारी 1:30 ते 7:20 पर्यंत
आरती किंवा प्रार्थना - संध्याकाळी 7:30 ते रात्री 8:00 पर्यंत
श्री दर्शन किंवा रात्रीचे दर्शन: रात्री 8.00 ते शेजारती
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्याच्या आदल्या दिवशीची शेवटची आरती – रथ-शोभा यात्रेनंतरची शेज आरती
भाद्रपद श्री गणेश चतुर्थी
श्री दर्शन किंवा सकाळचे दर्शन – पहाटे 4.00 ते 4.45 पर्यंत
काकड आरती किंवा सकाळची प्रार्थना - सकाळी 5:00 ते संध्याकाळी 5:30
श्री दर्शन किंवा सकाळचे दर्शन - सकाळी 5:30 ते 10:45 पर्यंत
पूजा, अभिषेक, नैवेद्य आणि आरती - सकाळी 10:45 ते दुपारी 1:30
श्री दर्शन - दुपारी 1:30 ते 7:20 पर्यंत
संध्याकाळची आरती किंवा प्रार्थना - संध्याकाळी 7:30 ते रात्री 8:00 पर्यंत
श्री दर्शन किंवा रात्री दर्शन – रात्री 8.00 ते रात्री 10.00
शेज आरती किंवा मंदिर बंद होण्याच्या आदल्या दिवशीची शेवटची आरती - रात्री 10:00
सिद्धिविनायक मंदिराला भेट देण्याची उत्तम वेळ
मुंबईत जाण्यासाठी ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी हा सर्वोत्तम काळ आहे. मुंबईत पावसाळ्यात चांगला पाऊस पडतो. उन्हाळा हा मुंबईला भेट देण्यासाठी चांगला काळ नाही कारण तो अत्यंत उष्ण आणि दमट असतो. मुंबईत थंडीचा ऋतू खूप आल्हाददायक असतो. जर आपण मंदिराबद्दल बोललो तर सिद्धिविनायक मंदिरात जाण्यासाठी दुपारची वेळ ही सर्वोत्तम वेळ आहे कारण यावेळी मंदिरात कमी गर्दी असते. तसेच, तुम्ही विनायकी चतुर्थी, संकष्टी चतुर्थी, माघी श्री गणेश जयंती आणि भाद्रपद श्री गणेश चतुर्थी या सणांमध्ये मंदिराला भेट देऊ शकता ज्यात विशेष प्रार्थना सेवा आहेत.
सिद्धिविनायक मंदिरात कसे जायचे-
तुम्हाला सिद्धिविनायक मंदिरात जायचे असेल तर दादरहून प्रभादेवीला जाण्यासाठी मुंबई शहराच्या कोणत्याही कोपऱ्यातून तुम्हाला बेस्टची बस मिळेल. दादरला जाण्यासाठी तुम्ही लोकल ट्रेनचीही मदत घेऊ शकता, यासोबतच दादर ते प्रभादेवीपर्यंत कॅब सेवाही उपलब्ध आहे. कॅबच्या मदतीने तुम्ही शहराच्या कोणत्याही भागातून प्रभादेवीला पोहोचू शकता. तुम्ही देशातून किंवा परदेशातून सिद्धिविनायक मंदिराच्या दर्शनासाठी मुंबईत येत असाल तर आम्ही तुम्हाला मुंबईत कसे पोहोचायचे याची माहिती देणार आहोत.
विमानाने सिद्धिविनायक मंदिरात कसे पोहोचायचे
जर तुम्ही मुंबई विमानातून सिद्धिविनायक मंदिरात दर्शनासाठी येत असाल तर सांगा की मुंबई देशाबरोबरच जगाच्या हवाई मार्गानेही चांगली जोडलेली आहे. छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ शहराच्या उत्तरेस 30 किमी अंतरावर आहे.येथे पोहोचल्यानंतर तुम्ही प्रभादेवीला जाण्यासाठी कॅब किंवा बसने जाऊ शकता.
ट्रेनने सिद्धिविनायक मंदिरात कसे पोहोचायचे
मुंबई शहर भारताशी रेल्वेने खूप चांगले जोडलेले आहे. मध्य, पूर्व आणि पश्चिम भारतातून निघणाऱ्या गाड्या छत्रपती शिवाजी टर्मिनस किंवा व्हीटी येथे येतात. आणि उत्तर भारतातील गाड्या मुंबई सेंट्रल स्टेशनवर येतात.
रोडने सिद्धिविनायक मंदिरात कसे पोहोचायचे
भारतातील अनेक राज्ये आणि शहरांमधून बसेस मुंबई सेंट्रल बस स्थानकावर येतात. या स्थानकावर बहुतांश आंतर-महाराष्ट्र बसेस येतात. परंतु पुणे आणि नाशिक येथून प्रवास करणारे लोक दादर रेल्वे स्थानकाजवळील ASIAD बस स्टँडवर पोहोचू शकतात.
