Powerful women of Ramayana period नवीन शोधानुसार असे मानले जाते की रामायण काळ 7000 ते 7500 इसवी सन दरम्यान अस्तित्वात होता. याच काळात राम आणि रावणात युद्ध झाले. रामायण काळात सामाजिक आणि राजकीय भूमिका बजावणाऱ्या अनेक स्त्रियांचा उल्लेख आढळतो. जाणून घ्या त्यापैकी 5 महिलांची थोडक्यात माहिती.
1. कैकेयी: अयोध्येचा राजा दशरथाची अत्यंत प्रिय राणी कैकेयीमुळे रामायण रचले गेले. सर्वात मोठी घटना म्हणजे कैकेयीने दोन वरदान मागणे. भ्रष्ट मंथराच्या सल्ल्यानुसार तिने महाराज दशरथाकडून दोन वरदान मागितले जे शेवटी रामायण कथेचा आधार बनले. सामान्य माणसाला रामायणातील स्त्री पात्र कैकेयी द्वेषाने आणि तिरस्काराने आठवते. आजही कोणी आपल्या मुलीचे नाव कैकेयी ठेवत नाही किंवा रामायणाच्या पठणाच्या वेळी कैकेयीच्या पात्राकडे कोणी लक्ष देत नाही. रामावर खूप प्रेम करणारी कैकेयी इतकी कठोर झाली की तिने त्याला वनवासात पाठवले. श्रवणकुमारचे वडील रतन ऋषी हे नंदीग्रामच्या राजा अश्वपतीचे राजे पुरोहित होते आणि कैकेयी ही राजा अश्वपतीची मुलगी होती. रत्न ऋषींनी कैकेयीला सर्व धर्मग्रंथ, वेद आणि पुराण शिकवले. राजा दशरथाच्या तीन राण्यांमध्ये सर्वात लहान राणी कैकई हिने दशरथासोबत देवासुर युद्धात युद्ध केले. ती रामायण काळातील एक शक्तिशाली स्त्री होती.
2. माता सीता: राजा जनकाची मुलगी सीतेचे नाव जानकी आहे. त्यांना माता लक्ष्मीचे रूप मानले जाते. उर्मिला, मांडवी आणि श्रुतकीर्ती या माता सीतेच्या बहिणी होत्या. त्यांना पृथ्वीची कन्या देखील मानले जाते, म्हणून त्यांच्या भावाचे नाव मंगलदेव आहे. माता सीतेने आपल्या देशभक्तीचे पालन करून श्रीरामांसोबत वनवास निवडला. माता सीता केवळ गृहिणी नव्हत्या तर त्यांनी प्रत्येक कामात भगवान श्रीरामांना मदत केली. माता सीतेचे रावणाने अपहरण करून अशोक वाटिकेत ठेवले, तेव्हा या कठीण परिस्थितीत त्यांनी नम्रता, सहिष्णुता, धैर्य आणि धर्माचे पालन केले. या काळात रावणाने त्यांना साम, दाम, दंड, भेद या धोरणांनी आपल्याकडे झुकवण्याचा प्रयत्न केला, परंतु माता सीता झुकल्या नाही, कारण त्यांना पती श्री राम आणि रावणाच्या सामर्थ्यासमोर त्याच्या सामर्थ्यावर पूर्ण विश्वास होता. लंकेचा राजा रावणाने माता सीतेचे अपहरण करून त्यांना दोन वर्षे कैदेत ठेवले होते. या बंदिवासात माता सीता एका बागेतील गुहेत राक्षसांच्या रक्षणाखाली राहात होत्या. पद्मपुराणातील कथेप्रमाणे सीता पृथ्वीत सामावली नाही, तर श्रीरामांसोबत राहून सिंहासनाचा आनंद घेतला आणि रामासोबत जलसमाधीही घेतली.
3. मंदोदरी: मंदोदरी, मायासुराची कन्या, रावणाची पत्नी होती. त्या रावणाच्या राजकीय सल्लागारही होत्या. मात्र सीतेच्या अपहरणाच्या वेळी त्यांनी रावणाला हे काम करू नको, असा सल्ला दिला होता. रावणाने त्यावेळी त्यांचा सल्ला ऐकला नाही. रावणाची पत्नी मंदोदरीची आई हेमा ही अप्सरा होती आणि तिचे वडील असुर होते. अप्सरेची कन्या असल्याने मंदोदरी अतिशय सुंदर होती आणि ती अर्ध राक्षसीही होती. मंदोदरी, पंचकन्यांपैकी एक, चिर कुमारी म्हणूनही ओळखली जाते. मंदोदरीनेच पती रावणाचे मनोरंजन करण्यासाठी बुद्धिबळाचा खेळ सुरू केला. रावणाला मंदोदरीपासून अक्षय कुमार, मेघनाद आणि अतिकाय हे पुत्र झाले. महोदर, प्रहस्त, विरूपाक्ष आणि भिकम वीर हे देखील त्याचे पुत्र मानले जातात. रावणाला अनेक राण्या होत्या, पण फक्त मंदोदरी ही लंकेची राणी मानली जात होती.
4. आई अंजनी: हनुमानजीची आई अंजनी यांना सर्वजण ओळखतात. त्या मागील जन्मात, माता अंजनी देवराज इंद्राच्या दरबारात अप्सरा पुंजिकस्थळ होत्या. ऋषींनी पुंजिकस्थळाला शाप दिला की तू वानराच्या स्वभावाने वानरी हो, ऋषींचा शाप ऐकून पुंजिकस्थळा ऋषींची क्षमा मागू लागली, तेव्हा ऋषींनी दया दाखवून सांगितले की तुझे ते रूपही अत्यंत विलोभनीय असेल. तू अशा पुत्राला जन्म देशील ज्याची कीर्ती आणि यश तुझे नाव युगानुयुगे अमर करेल, अशा प्रकारे अंजनीला एक शूर पुत्र प्राप्त झाला.
5. अहिल्या: महारी नृत्य परंपरेनुसार उर्वशीचा अभिमान मोडण्यासाठी ब्रह्मदेवाने अहिल्याला सर्वात सुंदर स्त्री बनवले. वाल्मिकी रामायणातील बालकांडात अहिल्या देवीची कथा वर्णन केलेली आहे. अहिल्या ही अतिशय सुंदर, विनम्र आणि एकनिष्ठ स्त्री होती. तिचा विवाह गौतम ऋषीशी झाला होता. दोघेही जंगलात राहून तपश्चर्या आणि तप करत असत. धर्मग्रंथानुसार गौतम ऋषी सकाळी स्नान करण्यासाठी आश्रमाच्या बाहेर गेले होते तेव्हा इंद्र ऋषींनी गौतमची पत्नी अहिल्या हिच्याशी कपटपूर्ण संभोग केला होता. पण जेव्हा गौतममुनींना समजले की अजून रात्र बाकी आहे आणि सकाळ होण्यास वेळ आहे, तेव्हा ते आश्रमाकडे परतले. जेव्हा ऋषी आश्रमाजवळ पोहोचले तेव्हा इंद्र त्यांच्या आश्रमातून बाहेर पडत होता. त्यांनी इंद्राला ओळखले. इंद्राने केलेले हे दुष्कृत्य जाणून ऋषी संतप्त झाले आणि त्यांनी इंद्र आणि देवी अहिल्या यांना शाप दिला. जेव्हा देवी अहिल्याने वारंवार माफी मागितली आणि 'यामध्ये माझा काही दोष नाही' असे सांगितले तेव्हा गौतममुनींनी सांगितले की तुम्ही येथे खडकासारखे राहाल. त्रेतायुगात जेव्हा भगवान विष्णू रामाच्या रूपात अवतार घेतील तेव्हा त्यांच्या चरणकमलांनी तुमचा उद्धार होईल. अहिल्यानेच माता सीतेला पालनपोषण, धर्म आणि जीवनाचे महत्त्व शिकवले. यासोबतच त्यांनी सीतामातेला अशी दिव्य साडी दिली जी कधीही घाण होत नव्हती आणि फाटली नाही.
6. इतर स्त्रिया: याशिवाय लक्ष्मणाची पत्नी उर्मिला, वासुकी नागाची मुलगी आणि मेघनाथची पत्नी सुलोचना आणि किष्किंधाचा राजा बळीची पत्नी तारा यांच्यामध्येही अनेक प्रकारच्या शक्ती होत्या.
