Chitrakoot Unique Matgajendra Temple:भगवान रामाचे श्रद्धास्थान असलेल्या चित्रकूट येथील मतगजेंद्र मंदिरात आजकाल भाविकांची गर्दी असते. या प्रसिद्ध मंदिरात वर्षभर भाविक येत असले तरी सावनमध्ये भाविकांची मोठी गर्दी असते. जवळच्या पवित्र नद्या आणि जवळून वाहणाऱ्या मंदाकिनी नदीच्या पाण्याने भक्त भगवान शिवाला अभिषेक करतात. सोमवारी पहाटेपासून मंदिर परिसरात विशेष पूजेसाठी लोकांची गर्दी होते.
मत्यगजेंद्र हे भगवान शंकराचे रूप आहे
रामघाटावर पवित्र मंदाकिनी नदीच्या तीरावर हे मंदिर आहे. भगवान शंकराचे रूप असलेल्या मत्यागजेंद्राला चित्रकूटचे क्षेत्रपाल म्हणतात, त्यामुळे त्यांच्या दर्शनाशिवाय चित्रकूटची यात्रा फलदायी नाही. मतगजेंद्राच्या अपभ्रंशामुळे मातगजेंद्र हे नावही प्रचलित आहे.
लक्ष्मणासमोर दिगंबराच्या रूपात प्रकट झाले
त्रेता काळात प्रभू श्री राम, माता जानकी आणि भाऊ लक्ष्मण वनवास कापण्यासाठी चित्रकूटला आले, तेव्हा त्यांनी क्षेत्रपाल मत्यगजेंद्र यांची परवानगी घेणे योग्य मानले. स्थानिक संत ऋषी केशवानंद जी सांगतात की श्री रामाने लक्ष्मणाला मत्यगजेंद्र नाथजींकडून निवासाच्या परवानगीसाठी पाठवले, जिथे ते लक्ष्मणासमोर दिगंबराच्या रूपात प्रकट झाले.
भगवान राम आणि लक्ष्मण यांनी मत्यगजेंद्राच्या शिकवणीचे पालन केले
मत्यागजेंद्र एका हाताने गुप्तांगावर आणि दुसरा चेहऱ्यावर ठेवून नाचू लागले. ते पाहून लक्ष्मणाने श्रीरामाला त्याचा अर्थ विचारला. श्रीरामांनी त्याचा अर्थ सांगितला की ब्रह्मचर्य पाळण्याचे आणि वाणीवर संयम ठेवण्याचे लक्षण आहे. दोन्ही भावांनी त्यांच्या वनवासात मत्यागजेंद्रांनी दिलेल्या शिकवणीचे पालन केले आणि 14 पैकी साडेअकरा वर्षे चित्रकूटमध्ये राहिले.
शिवपुराणात मंदिराचा उल्लेख आहे.
हे मंदिर खूप प्राचीन आहे. याची स्थापना स्वतः ब्रह्मदेवाने केली असे मानले जाते. शिवपुराणातही त्याचा उल्लेख आहे.
नयविंत समोदेशी नब्रम्हा सदाशी पुरी ।
यज्ञवेदीच्या ठिकाणीं त्रिदशधनुषमयता ।
दशा अष्टोत्तराम कुंड ब्राह्मणम् कल्पितम् पुरा ।
धतचकारा विधिवच्छत् यज्ञं खंडितम् । (शिव पुराण आठवा खंड, दुसरा अध्याय)
ब्रह्मदेवाने 108 कुंडीय यज्ञ केले होते
या श्लोकाचा अर्थ असा आहे की या ठिकाणी ब्रह्मदेवाने 108 कुंडीय यज्ञ केले, त्यानंतर भगवान शिवाचे मत्यगजेंद्र रूप लिंगाच्या रूपात प्रकट झाले. याच लिंगाची स्थापना या मंदिरात करण्यात आली आहे. विशेष म्हणजे या मंदिरात चार शिवलिंग आहेत, जगात कुठेही शिवलिंग असल्याचे वर्णन नाही. या प्रकरणात एक अद्वितीय मंदिर आहे.
श्रावणमध्ये भक्तांचा मेळा
श्रावण व्यतिरिक्त शिवरात्रीला या मंदिरात भाविकांची गर्दी असते. त्यावेळीही देश-विदेशातील शिवभक्त येथे जमतात. मात्र, मंदिराच्या श्रद्धेनुसार मंदिराच्या जीर्णोद्धारासाठी प्रशासनाकडून कोणताही खर्च करण्यात आलेला नाही. सरकारी मदत मिळाल्यास हे मंदिर यात्रेकरूंच्या आकर्षणाचे प्रमुख केंद्रही बनू शकते.
