World Alzheimer Day : वर्ल्ड अल्झायमर डे
World Alzheimer Day : अल्झायमर रोगाला स्मृती नष्ट होणे असे देखील म्हटले जाते. साधारणपणे वयाच्या 65 वर्षां नंतर होणारा हा रोग आता कमी वयात हि होत असल्याचे दिसून आले आहे. अल्झायमर आजाराचे प्रमाण जवळजवळ 50% अर्थात मेंदूच्या होणाऱ्या ऱ्हासाच्या सर्व कारणांपैकी एक निम्मे कारण आहे. अल्झाइमर रोग हा 1910 मध्ये तयार केलेला एक शब्द होता, ज्यात प्रथम वृद्ध व्यक्तींमध्ये संज्ञानात्मक आणि वर्तणुकीशी संबंधित असलेल्या बदलांच्या वैशिष्ट्यांचे वर्णन करण्यासाठी तयार केला गेला होता. या वैशिष्ट्यांमध्ये आता स्मृती कमी होणे, विसंगती, गोंधळ, चिंता, विस्मरण, नैराश्य किंवा भ्रम यासारख्या वर्तनात्मक बदलांचा समावेश आहे, ज्यात एका वयस्क व्यक्तीमध्ये हळू हळू सुरुवात होऊन नंतर वाढ होते.
अल्झाइमर स्मृतिभ्रंश यामध्ये कोणतेही वेगवेगळे वैशिष्ट्य(लक्षणे) नाहीत. सध्याच्या अभ्यासाचा असा विश्वास आहे की अल्झाइमर रोग होण्यास मदत करणारी मेंदूची विकृती फार पूर्वीच्या वयातच सुरू होते आणि रात्रीच्या वेळी कमी झोपल्याने, जास्त ताण-तणाव, लठ्ठपणा, मधुमेह, उच्च कोलेस्ट्रॉल पातळी यासारख्या खराब जीवनशैलीच्या सवयीशी संबंधित असू शकते. शारीरिक निष्क्रियता, जास्त तंबाखूचे सेवन किंवा मद्यपान. अनुवांशिक कारण, जर एकाच कुटुंबातील स्मृती नष्ट होण्याचे किंवा कमी वयात होणारे स्मृतीभंश प्रकरणात बहुतेक सदस्य असतील तर त्याचा इतर सदस्यांवर नक्कीच परिणाम होतो.
आजकालच्या तरूणांमध्ये सामान्य गोष्ट आढळते ति म्हणजे कमजोर स्मृतींनी ग्रस्त आहेत. त्यांना उत्तेजन देणारे झोपेच्या खराब सवयी, जास्त ताणतणाव आणि शारीरिक निष्क्रियतेमुळे उद्भवलेल्या एकाग्रतेच्या कमतरतेमुळेच हा परिणाम होतो. तथापि, जर जीवनशैलीच्या या घटकांना वेळेत लक्ष्य दिले नाही तर ते भविष्यातील स्मृतिभ्रंश निर्मितीस कारणीभूत ठरू शकते. दुर्दैवाने अल्झायमरची थेरपी, उपचारात्मक नाही. डिमेंशिया(स्मृतिभ्रंश) हळूहळू अशा बिंदूकडे जातो ज्यात नंतरच्या टप्प्यात रुग्णाची हालचाल आणि मूत्राशय आतड्यांच्या नियंत्रणाची संवेदना हरवते. थेरेपीमध्ये प्रामुख्याने अशा औषधांद्वारे लक्षणे राहिले जातात ज्यामुळे मेंदूतील काही रसायने अर्धवट स्मृती वाढविण्यास मदत होते. या कठोर आजाराला बरे करण्यासाठी संशोधन करण्यात येत असलेल्या औषधांच्या प्रायोगिक अभ्यासावर आजही जगभरात मोठ्या प्रमाणावर निधी खर्च करण्यात आला आहे.
सर्वात उत्तम मार्ग म्हणजे, या स्थितीचा परिणाम केवळ रुग्णावरच होत नाही तर संपूर्ण कुटुंबावर होतो. ज्यांना या आजाराचा सामना करावा लागतो त्यामुळे वर्षानुवर्षे कुटुंबातील सदस्यांसाठी काळजीवाहू म्हणून काम करावे लागते. आजच्या वेगवान जीवनात झोपेची एक योग्य वेळ, योग्य तंदुरुस्ती, निरोगी आहार, नियमित ध्यान आणि तणाव टाळणे हे या अक्षम्य आजारापासून बचाव करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण उपाय आहेत.
डॉ. आझाद एम. इराणी, न्यूरोलॉजी विभागातील सल्लागार, जसलोक रुग्णालय व संशोधन केंद्र
