प्रस्तावना:- पाणी हे जीवन आहे, हे सर्व आपण ऐकत आलो आहोत, म्हणत आलो आहोत, पण यावर कोण विश्वास ठेवणार? पाण्याचा प्रत्येक थेंब वाचवणे ही आजच्या काळाची गरज आहे, आज जर आपण पाणी वाचवले नाही तर आपल्या येणार्‍या पिढीला त्याच्या प्रत्येक थेंबासाठी तळमळ करावी लागेल, पाण्याची पातळी सातत्याने कमी होत आहे. जिथे 20 वर्षांपूर्वी 40 फूट खोलीतून येणारे पाणी आता 90 ते 100 फूट खाली गेले आहे.
पाण्याचा अपव्यय थांबवा :- पाण्याचा अपव्यय थांबवावा लागेल. तुम्हाला माहिती आहे, पाणी असेल तर उद्या आहे; पाणी ही आजच्या काळाची गरज आहे आणि त्यासाठी सर्वप्रथम त्याचा अपव्यय थांबवावा लागेल. आपल्या देशात काही उघडे नळ, तर कुठे विनाकारण पाण्याचा वापर केला जातो. सार्वजनिक ठिकाणी नळ चालू असेल तर तो बंद करणे ही जबाबदारी कोणीही मानत नाही, सर्वप्रथम प्रत्येक व्यक्तीने आपली जबाबदारी समजून नळ न चालवता कपडे धुताना कमीत कमी पाणी वापरावे, आंघोळ, मग पाणी जिथे आपण आपल्या गरजांसाठी अनेक पटींनी पाणी वाया घालवतो, तिथे आकाशात कडाक्याच्या उन्हात उडणारे पक्षी तहानेने मरतात.
पाण्याची बचत करण्यासाठी जलसंधारण आणि साठवणूक
पाणी हा जीवनाचा आधार आहे, ते वाचवायचा असेल तर त्याचे संवर्धन केले पाहिजे. पाण्याची उपलब्धता कमी होत आहे, साथीचे आजार वाढत आहेत, त्यामुळे या जलसंकटावर उपाय शोधणे ही आजच्या काळाची गरज आहे, आणि ते वाचवणे ही प्रत्येक माणसाची जबाबदारी बनते, ही आपली राष्ट्रीय जबाबदारी बनते आणि आम्ही आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही विचार केला पाहिजे. समाजाने तेच करावे. जबाबदारीची अपेक्षा ठेवून, पाण्याचे स्त्रोत मर्यादित आहेत, अशा परिस्थितीत पाण्याचे स्त्रोत सुरक्षित ठेवून आपण पाण्याच्या संकटाचा मुकाबला करू शकतो. त्यासाठी आपल्या भोगवादी प्रवृत्तींना आळा घालायचा आहे आणि पाण्याच्या वापरासाठी काटकसर व्हायचे आहे, पाण्याचे हे गैरव्यवस्थापन दूर करून या समस्येला तोंड द्यायचे आहे.
शेतीतील पाण्याची बचत ही आजच्या काळाची गरज आहे
आपण म्हणतो, शेती नसेल तर खाणार तरी काय? पण यामध्येही पाण्याची थोडी काळजी घेतली तर पाण्याची बचत होऊ शकते.
प्रत्येक पिकानुसार पाणी निश्चित करावे, त्यानुसार सिंचनाच्या कामांसाठी सिंचनाचे नियोजन करावे. कॉम्प्रेसर आणि ठिबक सिंचन यांसारख्या कमी पाणी वापर तंत्रज्ञानांना प्रोत्साहन दिले पाहिजे.
विविध पिकांसाठी कमी पाणी वापर आणि जास्त उत्पादन देणार्‍या बियाण्यांसाठी संशोधनाला प्रोत्साहन द्यावे.
शक्यतो अशा अन्नपदार्थांचा वापर करावा ज्यामध्ये कमी पाणी वापरले जाते. अन्नपदार्थांचा अनावश्यक अपव्यय कमी करणे देखील आवश्यक आहे, त्यामुळे त्याच्या उत्पादनात पाण्याचा वाढलेला वापर व्यर्थ जातो.
आपण पाण्याची बचत का करावी
आपण पाण्याची बचत का करावी? त्यासाठी पाण्याचे महत्त्व समजून घेतले पाहिजे, सर्व प्रथम मनुष्य आपल्या जीवनात इतर गोष्टींशिवाय जगू शकतो परंतु तो ऑक्सिजन आणि पाणी आणि अन्नाशिवाय जगू शकत नाही, या तीन मौल्यवान गोष्टींपैकी पाणी सर्वात महत्वाचे आहे. आपल्या पृथ्वीवर 71% पाणी आहे, हे आपल्या सर्वांना माहित आहे पण फक्त 2% पाणी हे आपल्या पिण्याचे पाणी आहे, आणि हे पाणी दररोज एक अब्ज लोक वापरत आहेत, 2025 पर्यंत हे पाणी 3 टक्के होईल असा अंदाज आहे. पाण्याची टंचाई. अब्जावधी लोक त्रस्त असतील त्यामुळे पाणी वाचवले तर उद्या आणि आज हा प्रश्न सुटू शकतो. त्यासाठी आजपासूनच पाणी सुरक्षित करून त्याचा अपव्यय थांबवावा लागेल.
पाणीही स्वच्छ असणे ही आजची गरज आहे
जलप्रदूषणामुळे होणाऱ्या आजारांमुळे दरवर्षी अनेक लाख लोक मरत आहेत, हे पाणी दूषित होण्यापासून थांबवावे लागेल, जेणेकरुन पाण्याचा आजच्या गरजेनुसार वापर करता येईल.
वर्तमानपत्राचे एक पान बनवताना 13 लीटर पाणी वाया जाते, त्यामुळे जगभर किती पाणी वाया जात आहे याची कल्पना करा.
आपल्या देशात दर 15 सेकंदाला एक बालक जलजन्य आजाराने मरत आहे.
त्यामुळे या दूषित पाण्यामुळे किती नुकसान होत आहे याची कल्पना करा, पाणी दूषित होण्यापासून रोखले तर किती रोग आणि पाणी वाचू शकेल.
पाण्याची बचत ही आजच्या काळाची गरज आहे
सर्वप्रथम आपण शपथ घेतली पाहिजे की आपण पाण्याची बचत करू आणि त्याचा अपव्यय थांबवू.
संपूर्ण पृथ्वीवरील सर्व लोकांनी थोडं थोडं पाणी वाचवलं तर भरपूर पाणी वाचवता येईल.
पावसाचे पाणी साठवून ते इतर दैनंदिन कामात जसे की कपडे धुणे, बागेला पाणी देणे, आंघोळीसाठीही वापरता येते.
आंघोळ करताना आंघोळीसाठी शॉवरऐवजी बादली वापरली तर दररोज 100 ते 200 लिटर पाण्याची बचत होऊ शकते.
नळ घट्ट बंद करण्यासाठी वापरा, पाणी पडल्यामुळे भरपूर पाणी वाया जाते.
पावसाळ्यात जास्तीत जास्त झाडे लावा जेणेकरून झाडांना नैसर्गिकरित्या पाणी मिळू शकेल आणि झाडे तोडण्यास प्रतिबंध करतील.
आपण सामाजिक कर्तव्य देखील समजून घेतले पाहिजे जेणेकरून पाण्याचा अपव्यय थांबवता येईल, जिथे आपण नळ वाहत असल्याचे पाहतो, मग ते रेल्वे स्थानक असो, बसस्थानक असो किंवा कोणतेही सार्वजनिक ठिकाण असो, वाहत्या नळाचे होणारे नुकसान व वाया जाणारे पाणी वाचवा. ही समस्या सोडवण्याची आजची गरज लक्षात घेतली नाही तर उद्या आपले मोठे नुकसान होईल.
उपसंहार:- अशा प्रकारे पाणी आपल्यासाठी आणि इतर सजीवांसाठी पृथ्वीवर जीवन प्रदान करते, पाणी ही देवाने आपल्याला मानवांना आणि इतर प्राण्यांना दिलेली देणगी आहे. त्याशिवाय पृथ्वीशिवाय इतर कोणत्याही ग्रहावर जीवनाची कल्पनाही करता येत नाही, त्यामुळे आज पाण्याची बचत करण्याची गरज आहे, पाणी असेल तर उद्या जीवन आहे.
