World Day Against Child Labour 2025: दरवर्षी १२ जून रोजी जगभरात बालकामगार विरोधी जागतिक दिन साजरा केला जातो. त्याचा उद्देश मुलांच्या शोषणाविरुद्ध जागरूकता पसरवणे आणि सामूहिक प्रयत्नांद्वारे बालकामगार निर्मूलनासाठी पावले उचलणे हा आहे. हा दिवस शिक्षणापासून वंचित असलेल्या आणि काम करण्यास भाग पाडलेल्या मुलांच्या परिस्थितीकडे लक्ष वेधतो.
बालकामगार ही अशी परिस्थिती आहे ज्यामध्ये १४ वर्षांखालील मुलांना घरे, दुकाने, शेतात, कारखान्यांमध्ये आणि इतर ठिकाणी काम करण्यास भाग पाडले जाते. याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे गरिबी, कौटुंबिक दबाव किंवा शोषण. हा दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की प्रत्येक मुलाला शिक्षण, सुरक्षितता आणि निरोगी जीवनाचा अधिकार आहे आणि समाजातील प्रत्येक व्यक्ती यासाठी जबाबदार आहे.
याचा मुलांच्या आरोग्यावर आणि पोषणावरही परिणाम होतो
बालकामगार केवळ मुलांना शिक्षणापासून वंचित ठेवत नाही तर मुलांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावरही खोलवर परिणाम करतो. तज्ञांचे म्हणणे आहे की मुलांच्या पोषणाची सुरक्षितता देखील आज एक मोठी चिंता आहे. उदाहरणार्थ, लिचीसारखी काही फळे लहान मुलांसाठी हानिकारक असू शकतात, म्हणून त्यांना खायला घालताना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.
लाखो मुले अजूनही धोकादायक काम करत आहेत
संयुक्त राष्ट्रांच्या आकडेवारीनुसार, जगात एकूण १३८ दशलक्ष मुले बालकामगारात गुंतलेली आहेत, त्यापैकी ५४ दशलक्ष मुले धोकादायक परिस्थितीत काम करत आहेत. यामध्ये खाणींसारख्या धोकादायक ठिकाणांचाही समावेश आहे.
आफ्रिका आणि आशियामध्ये सर्वाधिक बालकामगार
संयुक्त राष्ट्रांच्या अहवालानुसार, बालकामगारांचे प्रमाण आफ्रिकेत सर्वाधिक आहे, एकूण मुलांच्या सुमारे एक पंचमांश, म्हणजे सुमारे ७.२ कोटी मुले. या यादीत आशिया आणि पॅसिफिक प्रदेश दुसऱ्या क्रमांकावर आहे, जिथे ७% मुले म्हणजेच ६.२ कोटी मुले बालकामगारात गुंतलेली आहेत.
जगभरातील बालकामगारांची स्थिती
जागतिक पातळीवर पाहिले तर, आफ्रिका, आशिया आणि पॅसिफिक प्रदेश एकत्रितपणे जागतिक बालकामगारांपैकी सुमारे ९०% आहेत. उर्वरित भागांमध्ये अमेरिका (१.१ कोटी), युरोप आणि मध्य आशिया (६० लाख) आणि अरब देश (१० लाख) यांचा समावेश आहे. प्रादेशिक दरांनुसार, अमेरिकेत ५%, युरोप आणि मध्य आशियात ४% आणि अरब देशांमध्ये ३% मुले बालमजुरीमध्ये गुंतलेली आहेत.
बालमजुरीचे आव्हान आजही गंभीर आहे आणि सरकार, समाज आणि सामान्य लोक एकत्रितपणे सक्रिय पावले उचलतील तेव्हाच त्याचे निराकरण शक्य आहे. या दिवसाचा संदेश स्पष्ट आहे की प्रत्येक मुलाला त्याचे हक्क मिळाले पाहिजेत आणि त्याच्या निरागसतेचा बळी श्रमासाठी दिला जाऊ नये.
