बसवेश्वर जयंती विशेष : लिंगायत धर्मगुरू महात्मा बसवेश्वर जयंती

महात्मा बसवेश्वर  यांनी जातिव्यवस्था आणि हिंदू धर्मातील इतर वाईट गोष्टींविरुद्ध संघर्ष केला म्हणून ओळखले जाते. संत बसवेश्वर यांचा जन्म इ.स. 1131 मध्ये बागेवाडी (कर्नाटकच्या संयुक्त विजापूर जिल्ह्यात स्थित) येथे झाला. बसवेश्वर हे असे संत होते, ज्यांनी 800 वर्षांपूर्वी महिलांवरील अत्याचार संपवण्यासाठी लढा दिला.

लिंगायत धर्माचे धर्मगुरु, विश्वगुरु महात्मा बसवण्णा यांचा जन्म दिवस वैशाख शुद्ध तृतीया अर्थात अक्षय तृतीयेला (Akshay Tritiya) झाला अशी धारणा असल्याने हा दिवस बसवेश्वर जयंती (Basweshwar Jayanti) म्हणून साजरा केला जातो. लिंगायत हा स्वतंत्र धर्म आहे. त्यामुळे त्याचे अनुयायी महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश या भागात हा दिवस विशेष उत्साहाने साजरा करतात.महात्मा बसवण्णांनी समाज व्यवस्था परिवर्तन करण्यामध्ये मोठे योगदान दिले आहे.

बसवेश्वर स्वतः ब्राह्मण कुटुंबात जन्मले. त्यांनी ब्राह्मणांच्या वर्चस्ववादी व्यवस्थेला विरोध केला. जन्माधारित व्यवस्थेऐवजी कर्मावर आधारित व्यवस्थेवर त्यांचा विश्वास होता.दुष्कृत्ये दूर करण्यासाठी त्यांनी या नव्या संप्रदायाची स्थापना केली, त्याला लिंगायत असे नाव देण्यात आले. 

महाराष्ट्र, तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेश या जवळपासच्या राज्यांमध्येही मोठ्या प्रमाणात लिंगायत लोकसंख्या आहे.लिंगायत पंथाचे लोक ना वेद मानतात ना मूर्तीपूजेवर. लिंगायत हिंदू भगवान शिवाची पूजा करत नाहीत परंतु योग्य आकाराच्या "इष्टलिंग" च्या रूपात देवाची पूजा करतात.लिंगायतांचाही पुनर्जन्मावर विश्वास नाही. लिंगायतांची अशी श्रद्धा आहे की जीवन एकच आहे आणि ते आपल्या कृतीने आपले जीवन स्वर्ग आणि नरक बनवू शकतात.

महात्मा बसवेश्वर यांची शिकवण -

दानधर्मापेक्षा दासोह महत्त्वाचा आहे. शिक्षण घ्या, वचने लिहा, वाचनसाहित्य वाचा. ज्ञानी व्हा, नैतिक बना, विवेकी बना, स्वतःमध्ये बदल करा. स्वतामधील दोष दूर करा. कर्मकांड दूर करा. स्वतःची स्तुती करू नका अशी सहज साधी सोपी वाटणारी पण माणसाला घडवणारी बहुमोलाची शिकवण बसवेश्वरांनी दिली आहे.