वट पौर्णिमा पौराणिक कथा Vat Purnima Katha
प्रसिद्ध तत्त्ववेत्ता अश्वपती हा भद्रा देशाचा राजा होता. त्याला बालसुख मिळाले नाही. यासाठी त्यांनी 18 वर्षे कठोर तपश्चर्या केली, त्यानंतर सावित्रीदेवींनी कन्यादानाचे वरदान दिले. त्यामुळे जन्म घेतल्यानंतर मुलीचे नाव सावित्री ठेवण्यात आले. मुलगी मोठी झाली. ती खूप रुपवान होती. योग्य वर न मिळाल्याने राजा दु:खी असायचा. राजाने स्वतः मुलीला वर शोधायला पाठवले. जंगलात त्याला सत्यवान भेटला. द्युमतसेनेचा मुलगा सत्यवान हा तिचा पती म्हणून स्वीकारला गेला.
ही घटना कळल्यानंतर नारद ऋषींनी अश्वपतींना सत्यवानाच्या अल्पायुष्याबद्दल सांगितले. आई-वडिलांनी खूप समजावले, पण सावित्री तिच्या धर्मापासून हटली नाही. ज्याच्या जिद्दीपुढे राजाला नतमस्तक व्हावे लागले.
सावित्री आणि सत्यवान यांचा विवाह झाला. सत्यवान अत्यंत सद्गुणी, धर्मनिष्ठ आणि बलवान होता. आई-वडिलांची पूर्ण काळजी घेतली. सावित्री राजवाडा सोडून जंगलातल्या झोपडीत आली होती, ती आपले कपडे सोडून आपल्या आंधळ्या सासू- सासर्‍यांची सेवा करायची.
सत्यवानाच्या मृत्यूचा दिवस जवळ आला. नारदांनी सावित्रीला सत्यवानाच्या मृत्यूचा दिवस आधीच सांगितला होता. जसजशी वेळ जवळ येऊ लागली तसतशी सावित्री अधीर होऊ लागली. त्यांनी तीन दिवस आधीच उपवास सुरू केला. नारदमुनींच्या सांगण्यावरून पितरांची पूजा केली.
रोजच्या प्रमाणे सत्यवान लाकूड तोडण्यासाठी जंगलात जाऊन अन्न बनवू लागला, म्हणून सावित्री त्याच्याबरोबर गेली. सत्यवानाच्या मृत्यूचा दिवस होता. सत्यवान लाकूड तोडण्यासाठी झाडावर चढला, पण चक्कर आल्याने तो खाली आला. सावित्रीने आपल्या नवऱ्याच्या मांडीवर डोके ठेऊन तिला मिठी मारायला सुरुवात केली. तेव्हा यमराज येताना दिसले ज्याने सत्यवानाचा जीव घ्यायला सुरुवात केली. सावित्रीही यमराजाच्या मागे लागली.
त्याने खूप नकार दिला, पण सावित्री म्हणाली, माझा नवरा जिथे जातो, तिथे मला जायलाच हवं. वारंवार नकार देऊनही सावित्री मागे-पुढे चालत राहिली. सावित्रीची निष्ठा आणि पतीची भक्ती पाहून यमाने तिला तीन वरदान दिले. एक एक करून सावित्रीच्या आंधळ्या सासू- सासऱ्यांना डोळे दिले, तिला हरवलेले राज्य दिले. तिसरे वरदान म्हणून सावित्रीने संतानप्राप्तीचे वर मागितले. कोणताही विचार न करता यम प्रसन्न झाला आणि अस्तु म्हणाला. वचनबद्ध यमराज पुढे सरकू लागले. सावित्री म्हणाली की भगवंता, मी एक सद्गुणी पत्नी आहे आणि तू मला संतान होण्याचे वरदान दिले आहे. हे ऐकून यमराजाला सत्यवानाचा प्राण परत करावे लागले. सावित्री त्याच वटवृक्षाजवळ आली जिथे तिच्या पतीचा मृतदेह पडला होता.
सत्यवान जिवंत झाला, आई-वडिलांना दिव्य प्रकाश मिळाला आणि त्यांचे राज्यही परत आले. अशा प्रकारे सावित्री-सत्यवान दीर्घकाळ राज्याचे सुख उपभोगत राहिले. त्यामुळे सावित्रीप्रमाणे सासू-सासरे यांची यथायोग्य पूजा करण्याबरोबरच इतर पद्धतीही सुरू करा. वट सावित्री व्रत पाळल्याने व ही कथा ऐकल्याने व्रत करणाऱ्याच्या वैवाहिक जीवनातील सर्व संकटे दूर होतात.
