30 मे गोवा राज्य स्थापना दिन, इतिहास, आणि महत्त्व
गोवा राज्य स्थापना दिन 2025:30 मे हा गोवा राज्य दिन म्हणून साजरा केला जातो. पोर्तुगीजांच्या पारतंत्र्यात सुटल्यानंतर अनेक वर्षांनी गोव्याला 1987 साली राज्याचा दर्जा मिळाला. गोव्याचा इतिहास काय जाणून घ्या.
1498ला पोर्तुगीज खलाशी 'वास्को द गामा' याने गोव्यात पाऊल टाकले. त्यानंतर गोव्यातून पोर्तुगीज सत्ता संपण्यासाठी 19 डिसेंबर 1961 हा दिवस उजाडावा लागला. 47 ते 61 दरम्यान काय काय झालं हे पाहण्यासाठी गोव्याच्या मुक्तीसंग्रामाविषयी जाणून घ्यायला हवं.
गोवा हे भारतातील एक अतिशय सुंदर आणि ऐतिहासिक राज्य आहे, ज्याला 'पश्चिमेचे स्वर्ग' असेही म्हणतात. समृद्ध सांस्कृतिक वारसा, समुद्रकिनारे आणि पोर्तुगीज प्रभावासाठी प्रसिद्ध असलेला, गोवा राज्य दिन दरवर्षी 30 मे रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस गोव्यासाठी खूप महत्त्वाचा आहे कारण 1987 मध्ये या दिवशी गोव्याला भारताच्या पूर्ण राज्याचा दर्जा मिळाला.
गोव्यावर शतकानुशतके अनेक शासकांनी राज्य केले, ज्यात कदंब राजवंश, बहमनी सल्तनत, विजयनगर साम्राज्य आणि शेवटी पोर्तुगाल यांचा समावेश होता. 1510 मध्ये पोर्तुगीज जनरल अफोंसो डी अल्बुकर्क यांनी गोवा ताब्यात घेतला आणि त्यानंतर हा परिसर सुमारे 451 वर्षे पोर्तुगालच्या ताब्यात राहिला. हा भारतातील एकमेव प्रदेश होता जो इतका काळ युरोपियन सत्तेखाली राहिला.
भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतरही गोवा पोर्तुगीजांच्या ताब्यात राहिला. भारत सरकारने शांततापूर्ण मार्गाने ते परत मिळवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले, परंतु पोर्तुगालने नकार दिला. अखेर 19 डिसेंबर1961 रोजी भारताने 'ऑपरेशन विजय' नावाच्या लष्करी कारवाईद्वारे गोवा, दमण आणि दीव भारतात विलीन केले. हा दिवस आता 'गोवा मुक्ती दिन' म्हणून साजरा केला जातो.
गोवा भारतात विलीन झाल्यानंतर, तो केंद्रशासित प्रदेश म्हणून घोषित करण्यात आला. त्यात दमण आणि दीवचाही समावेश होता. गोव्यातील लोकांची दीर्घकाळापासूनची मागणी होती की त्यांना त्यांची संस्कृती, भाषा आणि राजकीय ओळख जपता यावी म्हणून त्यांना पूर्ण राज्याचा दर्जा देण्यात यावा.
30 मे 1987 रोजी भारत सरकारने गोवा केंद्रशासित प्रदेशातून काढून टाकला आणि त्याला भारताचे 25 वे राज्य घोषित केले. यासह, दमण आणि दीव यांना स्वतंत्र केंद्रशासित प्रदेश म्हणून घोषित करण्यात आले.
हा दिवस गोव्याच्या राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक ओळखीचे प्रतीक आहे. हा दिवस दर्शवितो की गोव्याला केवळ वसाहतवादापासून स्वातंत्र्य मिळाले नाही तर लोकशाही व्यवस्थेत त्याची स्वतंत्र ओळख देखील स्थापित झाली. हा दिवस गोव्यातील लोकांच्या संघर्षाचा, समर्पणाचा आणि स्वाभिमानाचा उत्सव आहे.
Edited By - Priya Dixit
