अशोक सराफ हे मराठी आणि हिंदी चित्रपटसृष्टीतील एक प्रसिद्ध अभिनेते आणि विनोदवीर आहेत. त्यांना मराठी चित्रपटसृष्टीत "महानायक", "अशोक सम्राट" किंवा "मामा" अशा नावांनी ओळखले जाते. त्यांनी आपल्या उत्कृष्ट अभिनयाने आणि विनोदी भूमिकांमुळे प्रेक्षकांच्या मनात विशेष स्थान निर्माण केले आहे.
वैयक्तिक माहिती
जन्म: 4 जून 1947, मुंबई, महाराष्ट्र
मूळ गाव: बेळगाव, कर्नाटक
शिक्षण: डी.जी.टी. विद्यालय, मुंबई
वडील: इलेक्ट्रिक वस्तूंचा व्यापार
पत्नी: निवेदिता जोशी-सराफ (प्रसिद्ध मराठी अभिनेत्री)
मुलगा: अनिकेत सराफ (शेफ, पॅरिस येथे शिक्षण)
कुलदैवत: मंगेशी (गोवा)
बालपण आणि शिक्षण
अशोक सराफ यांचा जन्म मुंबईतील दक्षिण मुंबईतील चिखलवाडी येथे झाला. त्यांचे मामा गोपीनाथ सावकार यांच्यामुळे त्यांना लहानपणापासूनच नाटक आणि अभिनयाची आवड निर्माण झाली. त्यांनी डी.जी.टी. विद्यालयात शिक्षण घेतले. शिक्षणासोबतच त्यांनी वयाच्या 18व्या वर्षी नाटकांमधून अभिनयाला सुरुवात केली. त्यांनी बँकेत 10 वर्षे नोकरी केली, परंतु नाटक आणि अभिनयासाठी ते कमी हजर राहायचे.
अभिनय कारकीर्द
अशोक सराफ यांनी नाटक, चित्रपट आणि दूरदर्शन या तिन्ही माध्यमांमध्ये आपली छाप पाडली आहे. त्यांनी 1971 ते 2020 या कालावधीत 170 मराठी चित्रपटांमध्ये मुख्य अभिनेता म्हणून काम केले, तसेच 51 हिंदी चित्रपटांमध्ये सहाय्यक भूमिका साकारल्या.
नाटक
पहिली भूमिका: वयाच्या १८व्या वर्षी शिरवाडकरांच्या ययाती आणि देवयानी नाटकातील विदूषकाची भूमिका.
त्यांनी अनेक व्यावसायिक मराठी नाटकांमध्ये काम केले आणि अभिनयाचे पुरस्कार मिळवले.
चित्रपट
पहिला चित्रपट: गजानन जागीरदार यांचा दोन्ही घरचा पाहुणा (मराठी).
प्रसिद्ध मराठी चित्रपट:
पांडू हवालदार (दादा कोंडके)
राम राम गंगाराम
अशी ही बनवाबनवी
धूमधडाका
नवरी मिळे नवऱ्याला
आयत्या घरात घरोबा
गंमत जंमत
शुभमंगल सावधान
पहिली शेर दुसरी सव्वाशेर नवरा पावशेर
हिंदी चित्रपट:
सिंघम (कमलाकर सातपुते)
करण अर्जुन (सहाय्यक भूमिका)
कोयला
प्यार किया तो डरना क्या
त्यांनी नायक, खलनायक, विनोदी आणि गंभीर अशा विविध भूमिका साकारल्या. 1980च्या दशकात लक्ष्मीकांत बेर्डे, सचिन पिळगांवकर आणि महेश कोठारे यांच्यासोबत त्यांनी "कॉमेडी फिल्म्स वेव्ह" निर्माण केली.
हम पांच (झी टीव्ही) मधील आनंद माथूर ही भूमिका विशेष गाजली.नाना ओ नाना, झोपे झाले सारे यासारख्या मालिकांमध्येही त्यांनी काम केले.
प्रसिद्ध जोड्या
लक्ष्मीकांत बेर्डे: त्यांची आणि लक्ष्मीकांत बेर्डेची जोडी मराठी चित्रपटसृष्टीतील सर्वात यशस्वी जोड्यांपैकी एक होती.
रंजना देशमुख: बिनकामाचा नवरा मधील त्यांची जोडी प्रेक्षकांच्या पसंतीस पडली.
निवेदिता सराफ: अनेक चित्रपटांमध्ये त्यांनी पत्नी निवेदिता यांच्यासोबत काम केले.
पुरस्कार आणि सन्मान
पद्मश्री: 2025 मध्ये भारत सरकारकडून चौथा सर्वोच्च नागरी सन्मान.
महाराष्ट्र भूषण: 2023 मध्ये महाराष्ट्रातील सर्वोच्च नागरी सन्मान.
फिल्मफेअर मराठी जीवनगौरव पुरस्कार: 2016 मध्ये मराठी चित्रपटसृष्टीतील योगदानासाठी.
महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार: 11 वेळा.
फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार: 4 वेळा.
अखिल भारतीय मराठी नाट्य परिषद जीवनगौरव पुरस्कार: 2024 मध्ये.
त्यांना अनेक नाटक आणि चित्रपटांसाठी पुरस्कार मिळाले.
वैवाहिक जीवन
निवेदिता जोशी-सराफ: अशोक सराफ आणि निवेदिता यांची पहिली भेट एका नाटकादरम्यान झाली. नवरी मिळे नवऱ्याला चित्रपटाच्या शूटिंगदरम्यान त्यांचे प्रेम जुळले. त्यांच्या 18 वर्षांच्या वयाच्या अंतरामुळे कुटुंबीयांचा विरोध होता, तरीही त्यांनी गोव्यातील मंगेशी मंदिरात लग्न केले.
मुलगा: अनिकेत सराफ हा शेफ आहे आणि त्याने पॅरिसमधून शिक्षण घेतले. 2011 मध्ये पॅरिसमध्ये त्याच्यावर हल्ला झाला होता, तेव्हा छगन भुजबळ यांनी त्याच्या पासपोर्ट आणि व्हिसासाठी मदत केली होती.
सहकार्य: सचिन पिळगांवकर यांच्यासोबत त्यांनी अनेक चित्रपट केले. सचिन त्यांना "अशोक मामा" म्हणून आदराने संबोधतात आणि त्यांच्या चित्रपटांमध्ये त्यांच्यासाठी विशेष भूमिका ठेवतात.
लोकप्रियता
अशोक सराफ यांच्या विनोदी टायमिंग, सहज अभिनय आणि बहुरंगी भूमिकांमुळे ते आजही प्रेक्षकांचे लाडके आहेत. त्यांनी मराठी चित्रपटसृष्टीला अनेक सुपरहिट चित्रपट दिले आणि हिंदीतही आपली छाप पाडली. त्यांचे चित्रपट आजही प्रेक्षक आवडीने पाहतात.
अशोक सराफ यांना 2023 मध्ये महाराष्ट्र भूषण आणि 2025 मध्ये पद्मश्री पुरस्कार मिळाल्याने मराठी प्रेक्षकांमध्ये आनंदाची लाट आहे. त्यांचे अभिनय क्षेत्रातील योगदान आणि सच्चे माणूसपण यामुळे ते प्रत्येक मराठी माणसाच्या हृदयात आहेत.
