Lal Kitab Jyotish ज्योतिषशास्त्रात लाल किताबाला खूप महत्त्व दिले गेले आहे. या पुस्तकात लोकांसाठी अतिशय सोपे उपाय सांगण्यात आले आहेत, ज्याचा वापर करून व्यक्ती कुंडलीत असलेले ग्रह दोष सहज दूर करू शकतात. त्यांचे पालन केल्याने अगदी कमी खर्चात व्यक्ती जास्तीत जास्त लाभ मिळवू शकते. तरी लाल किताबाबद्दल खूप भ्रम आहे. काहीजण याला अरबचे ज्योतिष मानतात तर काहींना हिमाचलचे प्राचीन ज्ञान मानले जाते. काही अभ्यासकांचे असे मत आहे की लाल किताब हे केवळ उपायांचे पुस्तक आहे. त्याचप्रमाणे काही विद्वान हे क्लिष्ट गूढ ज्ञान म्हणून नाकारतात. सध्या अनेकांना या शास्त्राची माहिती आहे पण हे शास्त्र नीट समजणारे ज्योतिषी फार कमी आहेत.
हे हिमाचलचे ज्ञान आहे का? - लाल किताब हा ज्योतिषशास्त्राचा सर्वात जुना पारंपारिक ग्रंथ आहे. हे ज्ञान उत्तरांचल आणि हिमाचल प्रदेशातून हिमालयाच्या दुर्गम भागात पसरले. नंतर त्याची प्रथा पंजाबपासून अफगाणिस्तानपर्यंत पसरली. या ज्ञानाची जाण असलेल्या लोकांनी ते पिढ्यानपिढ्या जपले होते. याबद्दल म्हटलं जातं की आकाशातून एक आवाज आला की जर तुम्ही असे केले तर तुम्ही जीवनात आनंदी व्हाल. जर तुम्ही वाईट केले तर तुमच्यासाठी शिक्षा तयार केली आहे. आम्ही तुमच्यासाठी प्रत्येक गोष्टीची गणना केली आहे. त्या आकाशवाणीचे लोक पिढ्यानपिढ्या मनापासून पाठ करीत. काही लोकांनी हे रहस्यमय ज्ञान लिहून ठेवले.
लाल किताब अरुण संहिता आहे का? - लाल किताबाला अरुण संहिता मानणारे अनेक लोक आहेत. त्यांच्या मते रावणाने अरुण संहितेच्या आधारे रावण संहिता लिहिली होती. मात्र यात किती तथ्य आहे, हे कोणालाच माहीत नाही.
लाल किताब पराशर संहितेवर आधारित आहे का? - काही ज्योतिषी मानतात की लाल किताब पराशर संहितेच्या कालखंडाच्या नियमांवर आधारित आहे. पराशर संहिता हा खरे तर ज्योतिषशास्त्राचा एकमेव खरा ग्रंथ आहे.
लाल किताब रूपचंद जोशी यांनी लिहिलेले आहे का?
लाल किताब ओळखणाऱ्या लोकांच्या मते, लाल किताब नावाचे पुस्तक पहिल्यांदा 1939 मध्ये जालंधरचे रहिवासी पंडित रूपचंद जोशी यांनी लिहिले होते. त्यांनी ते 'लाल किताब के फरमान' या नावाने लिहिले. सुरुवातीला हे पुस्तक एकूण 383 पृष्ठांचे होते. त्यावेळी पंजाबमधील अधिकृत भाषा उर्दू असल्याने त्यांनी ती फक्त उर्दूमध्येच लिहिली, ज्यामध्ये अरबी आणि पर्शियन भाषेतील लोकप्रिय शब्दही होते. या भाषेत लिहिल्यामुळे ते अरबी ज्ञान मानले जात होते, तर तसे नव्हते. समाजात अनेक प्रकारचे गैरसमज आपोआप पसरतात. प्राचीन हस्तलिखिते आणि पराशर संहितेच्या आधारे त्यांनी ते लिहिल्याचे सांगितले जाते.
नंतर, 1940 मध्ये 156 पृष्ठांच्या या पुस्तकाची नवीन आवृत्ती प्रकाशित झाली, ज्यामध्ये केवळ काही विशिष्ट स्त्रोतांचा समावेश असल्याचे मानले जाते. त्यानंतर 1941 मध्ये पूर्वीचे आणि त्यानंतरचे सर्व स्त्रोत एकत्र करून 428 पानांचे पुस्तक प्रकाशित झाले. अशाप्रकारे 1942 मध्ये अनुक्रमे 383 आणि 1952 मध्ये 1171 पानांच्या आवृत्त्या प्रकाशित झाल्या. 1952 ची आवृत्ती शेवटची मानली जाते.
'लाल किताब के फरमान' या नावाने बाजारात उपलब्ध असलेली बहुतांश पुस्तके ही व्यावसायिक नफ्याच्या दृष्टिकोनातून लिहिलेली पुस्तके आहेत, ज्यामध्ये लोकप्रिय ज्योतिषशास्त्र आणि लाल किताबाचे स्रोत यांची सांगड घालण्यात आली आहे. जे प्राचीन ज्ञानावर झालेला अन्याय मानला जाईल. ज्या ज्योतिषाने लाल किताब लिहिले, त्यांना समजले आणि त्यावरचे उपाय लिहिले, तरच ते किती बरोबर आणि किती चुकीचे हे त्यांना कळेल. आता जेव्हा एखादा ज्योतिषी लाल किताबाचे सार जाणून न घेता त्याचे उपाय सांगू लागतो, तेव्हा एखाद्या व्यक्तीने डॉक्टर नसतानाही एखाद्या गंभीर आजारावर उपचार सुरू केल्यासारखे होते.
लाल किताबाचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे व्यक्तीला ग्रहांचे अशुभ प्रभाव टाळण्यासाठी 'उपायांची' मदत घेण्याचा संदेश देणे. हे उपाय इतके सोपे आहेत की त्यांचा अवलंब करून कोणताही व्यक्ती सहज लाभ घेऊ शकतो. कोणताही उपाय करण्यापूर्वी, समस्या काय आहे हे जाणून घेणे आवश्यक आहे. लाल किताबानुसार, जर एखाद्या व्यक्तीच्या शरीरावर कोणताही ग्रह किंवा नक्षत्र प्रभाव टाकत असेल तर त्यानुसार त्याचे चांगले किंवा वाईट लक्षण शरीरावर दिसून येतात. या ग्रहाच्या वाईट किंवा चांगल्या स्थितीमुळे व्यक्तीची शारीरिक स्थितीच नाही तर आजूबाजूचे वातावरण आणि वास्तूही बदलतात. वरील सर्व गोष्टींचा अभ्यास केल्यानंतरच त्याच्या निदानासाठी उपाय सुचवले जातात.
जगातील विविध समाज, विविध जाती, धर्म यांच्या स्थानिक संस्कृतीत प्राचीन काळापासून कोणत्या ना कोणत्या वाईट गोष्टींना प्रतिबंध करण्यासाठी 'युक्त्या'ची मदत घेतली जाते. आजही ते त्याच रूपात जिवंत आहे. वर उल्लेख केलेल्या त्रास आणि युक्त्यांच्या विखुरलेल्या स्त्रोतांच्या संग्रहातून लाल किताब तयार करण्यात आला आहे. या युक्त्या किंवा उपाय गंडा, ताबीज, भूतबाधा, मंत्र, तंत्र इत्यादी युक्त्यांपेक्षा भिन्न आणि शुद्ध आहेत.
