खगोलशास्त्रज्ञ जयंत नारळीकर यांचे वयाच्या ८६ व्या वर्षी निधन
ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ जयंत नारळीकर यांचे पुण्यातील त्यांच्या राहत्या घरी निधन झाले. वयाच्या ८६ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. सर फ्रेड होयल यांच्यासोबत त्यांनी 'गुरुत्वाकर्षणाचा होयल-नारळीकर सिद्धांत' दिला.
पुणे: ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ जयंत नारळीकर यांचे वृद्धापकाळाने निधन झाले. पुण्यातील त्यांच्या राहत्या घरी झोपेतच त्यांचे निधन झाले. डॉ. जयंत नारळीकर हे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे खगोलशास्त्रज्ञ होते. त्यांचा जन्म १९ जुलै १९३८ रोजी कोल्हापूर येथे झाला. त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातून पीएचडी मिळवली. त्यांनी सर फ्रेड हॉयल यांच्यासोबत "होयल-नारळीकर गुरुत्वाकर्षणाचा सिद्धांत" दिला. भारत सरकारने त्यांना पद्मभूषण (१९६५) आणि पद्मविभूषण (२००४) हे पुरस्कार प्रदान केले आहेत.
नारळीकर यांनी इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अ‍ॅस्ट्रॉनॉमी अँड अ‍ॅस्ट्रोफिजिक्स (आययूसीए) ची स्थापना केली आणि त्याचे संचालक म्हणून काम पाहिले. त्यांच्या पत्नी, ज्येष्ठ गणितज्ञ डॉ. मंगला नारळीकर यांचे जुलै २०२३ मध्ये पुण्यात निधन झाले. ती कर्करोगाने ग्रस्त होती.
अनेक पुस्तके लिहिली
डॉ. मंगला नारळीकर यांनीही विज्ञानाच्या प्रसारात महत्त्वाची भूमिका बजावली. ती 'स्टार्स इन द स्काय' या पुस्तकाची सह-लेखिका आहे आणि तिने 'कंट्रीज सीन, पीपल मेट' हे पुस्तक स्वतंत्रपणे लिहिले आहे. डॉ. जयंत नारळीकर यांचे विज्ञानावरील उत्कृष्ट लेखन विविध मराठी मासिकांमध्ये सातत्याने प्रकाशित होत असते. त्यांची अनेक पुस्तके जगभरातील विविध भाषांमध्ये अनुवादित झाली आहेत आणि त्यांनी विज्ञानाचे लोकाभिमुख स्वरूप जनतेपर्यंत पोहोचवण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
त्यांना पद्मभूषणसह हे पुरस्कार देण्यात आले
डॉ. जयंत नारळीकर यांच्या वैज्ञानिक कार्याची दखल अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थांनी घेतली आहे आणि त्यांना विविध प्रतिष्ठित पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. १९६५ मध्ये, भारत सरकारने त्यांना देशातील सर्वोच्च नागरी सन्मान, पद्मभूषण आणि २००४ मध्ये पद्मविभूषण देऊन सन्मानित केले. याशिवाय त्यांना डॉ. भटनागर मेमोरियल अवॉर्ड, एम.पी. बिर्ला पुरस्कार आणि फ्रेंच ज्योतिषशास्त्रीय संस्थेकडून पिक ज्युल्स जॅनसेन पुरस्कार सारखे महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय सन्मान देखील मिळाले.
डॉ. नारळीकर हे लंडनच्या रॉयल अ‍ॅस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीचे फेलो आहेत. ते इंडियन नॅशनल सायन्स अकादमी आणि थर्ड वर्ल्ड अकादमी ऑफ सायन्सेसचे फेलो देखील आहेत. भारतीय राष्ट्रीय विज्ञान अकादमीने त्यांना इंदिरा गांधी पुरस्काराने सन्मानित केले आहे. वैज्ञानिक साहित्य लेखन आणि विज्ञानाच्या प्रसारातील योगदानाबद्दल युनेस्कोने त्यांना १९९६ मध्ये 'कलिंग पुरस्कार' प्रदान केला. त्यांच्या लेखनाने विज्ञानाला सामान्य माणसाच्या जवळ आणण्याचे उत्तम काम केले आहे.
