सिमलीपाल राष्ट्रीय उद्यान हे ओडिशातील मयूरभंज जिल्ह्यात स्थित एक प्रमुख व्याघ्र प्रकल्प आहे. 845.70 चौरस किमी क्षेत्रफळात पसरलेले, सिमलीपाल हे भारतातील सर्वात मोठे वन्यजीव अभयारण्य आहे जे भारतातील प्रमुख व्याघ्र प्रकल्पांपैकी एक मानले जाते. घनदाट जंगले, हिरवीगार कुरणे, आकर्षक धबधबे, विविध प्रकारच्या जीवजंतूंसह सुंदर नद्या, वन्यजीव पर्यटनासाठी हे एक उत्तम ठिकाण आहे! सिमलीपाल नॅशनल पार्कचे आणखी एक प्रमुख आकर्षण म्हणजे जीप सफारी जी येथे येणाऱ्या पर्यटकांना वन्यजीव आणि सौंदर्य जवळून अनुभवण्याची संधी देते. हे राखीव 2009 पासून UNESCO च्या बायोस्फीअर रिझर्व्हच्या जागतिक नेटवर्कचा भाग आहे.
इतिहास
सिमलीपाल अभयारण्य एकेकाळी प्रांतातील राज्यकर्त्यांसाठी शिकारीचे ठिकाण होते. अभयारण्य औपचारिकपणे 1956 मध्ये व्याघ्र प्रकल्प आणि मे 1973 मध्ये व्याघ्र प्रकल्प म्हणून नियुक्त करण्यात आले. यानंतर वेळोवेळी त्याचे क्षेत्रफळ वाढवले गेले आणि 1986 मध्ये या राष्ट्रीय उद्यानाचे क्षेत्रफळ 845.70 चौरस किलोमीटर करण्यात आले. त्यानंतर 1994 मध्ये ते भारत सरकारने बायोस्फीअर रिझर्व्ह म्हणून घोषित केले. तर 2009 मध्ये युनेस्कोनेही त्याचा समावेश आपल्या यादीत केला होता.
वन्यजीव
सिमलीपाल रिझर्व्ह हे शाही वाघ आणि 432 वन्य हत्तींसह पँथर, गौर, हत्ती, लंगूर, भुंकणारे आणि ठिपकेदार हरण, स्लॉथ बेअर मुंगूस, उडणारी गिलहरी, पोर्क्युपिन, कासव, अनेक वन्य प्राण्यांसाठी सुरक्षित आश्रयस्थान आहे. अजगर, सांबर, पॅंगोलिन, मगर यांसारख्या वन्यजीवांच्या प्रजाती आढळतात. याशिवाय सुमारे 230 पक्षीही या उद्यानात पाहायला मिळतात. हत्तींच्या प्रचंड लोकसंख्येमुळे हे सिमलीपाल हत्ती अभयारण्य म्हणूनही ओळखले जाते.
वनस्पती
845.70 चौ.कि.मी. मध्ये पसरलेला, सिमलीपाल व्याघ्र प्रकल्प पूर्व हाईलँड्सच्या आर्द्र पानझडी जंगलांमध्ये स्थित आहे, ज्यामध्ये उष्णकटिबंधीय आर्द्र रुंद पानांचे जंगल आणि उष्णकटिबंधीय कोरडे पानझडी जंगल आणि कोरडे पानझडी टेकडी जंगल आणि उच्च स्तरीय साल जंगल आहे. हे उद्यान 1076 प्रजातींच्या वनस्पतींचा खजिना आहे, ज्यामध्ये ऑर्किडच्या 96 प्रजाती येथे ओळखल्या गेल्या आहेत. त्याच वेळी, या राष्ट्रीय उद्यानात असंख्य औषधी आणि सुगंधी वनस्पती देखील आहेत, जे आदिवासी लोकांसाठी उत्पन्नाचे स्रोत प्रदान करतात.
सफारी
उद्यानात येणाऱ्या पर्यटकांसाठी जंगल जीप सफारी हा सर्वात आकर्षक उपक्रम आहे ज्याशिवाय हा प्रवास अपूर्ण मानला जातो. म्हणूनच जर तुम्ही तुमच्या मित्र-मैत्रिणींसोबत किंवा कुटुंबासह सिमलीपाल व्याघ्र प्रकल्पाच्या सहलीला जात असाल तर नक्कीच जीप सफारीचा आनंद घ्या. ही सफारी तुम्हाला वन्यजीव आणि सौंदर्य जवळून अनुभवण्याची संधी देते.
टिप्स
सिमलीपाल नॅशनल पार्कमध्ये सहलीला जाण्यापूर्वी खोल्या आणि सफारी बुक करणे सुनिश्चित करा, कारण काहीवेळा पीक सीझनमध्ये सफारी आणि हॉटेल्स बुक करणे थोडे कठीण असते, ज्यामुळे तुमच्या सहलीवर परिणाम होऊ शकतो.
तुमच्या प्रवासात चमकदार रंगाचे कपडे घालू नका कारण ते धोकादायक प्राणी आकर्षित करू शकतात.
उद्यानाच्या कोणत्याही प्रतिबंधित भागात प्रवेश करण्याचा प्रयत्न करू नका.
तुमच्या मार्गदर्शकाच्या परवानगीशिवाय सफारी राईडमध्ये जीपमधून बाहेर पडू नका.
सिमलीपाल नॅशनल पार्कला भेट देताना कॅमेरा, दुर्बीण आणि इतर आवश्यक वस्तू सोबत ठेवा.
उद्यानातील कोणत्याही प्राण्याला खायला घालण्याचा किंवा त्यांच्याजवळ जाण्याचा प्रयत्न करू नका.
सिमलीपाल नॅशनल पार्कला भेट देताना धुम्रपान करू नका, कारण आग लागण्याचा धोका आहे.
योग्य वेळ
सिमलीपाल नॅशनल पार्क फक्त नोव्हेंबर ते जूनच्या मध्यापर्यंत खुले असते, ते पावसाळ्याच्या आगमनापूर्वी पर्यटकांसाठी बंद असते. म्हणूनच या राष्ट्रीय उद्यानाला नोव्हेंबर ते जूनच्या मध्यापर्यंतच भेट देता येते. परंतु जर आपण येथे भेट देण्याच्या सर्वोत्तम वेळेबद्दल बोललो तर तो नोव्हेंबर ते मार्च (हिवाळा) दरम्यानचा मानला जातो. हिवाळा असा काळ असतो जेव्हा आपण येथे वाघ, हरीण, सूर्यस्नानसह विविध वन्यजीव पाहू शकता. उन्हाळ्यात येथील तापमान 45 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचते, त्यामुळे सिमलीपाल व्याघ्र प्रकल्पाला भेट देण्यासाठी उन्हाळा हा योग्य काळ मानला जात नाही.
कसे पोहचाल
फ्लाइटने प्रवास करण्याचा पर्याय निवडला असेल, तर सिमलीपाल व्याघ्र प्रकल्पासाठी सर्वात जवळचे विमानतळ भुवनेश्वरमध्ये आहे, जे उद्यानापासून सुमारे 195 किमी अंतरावर आहे. हे विमानतळ दिल्ली, आग्रासह भारतातील अनेक प्रमुख शहरांशी हवाई मार्गाने जोडलेले आहे. भुवनेश्वर विमानतळावर फ्लाइटने प्रवास केल्यानंतर, तुम्ही सिमलीपाल नॅशनल पार्कला जाण्यासाठी टॅक्सी बुक करू शकता.
बालासोर रेल्वे स्टेशन हे पार्कसाठी सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे, जे सिमलीपाल राष्ट्रीय उद्यानापासून सुमारे 60 मैलांच्या अंतरावर आहे. तुम्ही अप ट्रेनने सिमलीपाल टायगर रिझर्व्हला जाण्याचा विचार करत असाल, तर तुम्हाला बालासोर रेल्वे स्टेशनला जावे लागेल. रेल्वे स्टेशनवर उतरल्यानंतर तुम्ही स्थानिक वाहनांच्या मदतीने सिमलीपाल नॅशनल पार्कमध्ये सहज जाऊ शकता.
सिमलीपाल नॅशनल पार्कला बसने किंवा रस्त्याने प्रवास करणे हा देखील एक उत्तम पर्याय आहे, जो पर्यटकांना खूप आवडतो. जर तुम्ही बसने आलात, तर प्रथम तुम्हाला बारीपाडा येथे यावे लागेल, तेथून तुम्ही टॅक्सी किंवा इतर चारचाकी वाहन बुक करून सिमलीपाल नॅशनल पार्कला पोहोचू शकता. याशिवाय तुम्ही तुमच्या कारमधून सिमलीपाल व्याघ्र प्रकल्पालाही भेट देऊ शकता.
