शेती हा भारतातील सर्वात मोठा उद्योग आहे, यामागील कारण म्हणजे देशातील सुमारे 70 टक्के लोकसंख्या अजूनही शेतीवर अवलंबून आहे. नवीन तंत्राद्वारे शेतीची उत्पादन क्षमता वाढवता येते. काम थोडे सोपे करण्यासाठी आणि चांगले उत्पन्न देण्यासाठी या क्षेत्रात काम करणे हा एक चांगला पर्याय आहे. कृषी क्षेत्रात लोक अनेक नवनवीन स्टार्टअप्स करून ते आणखी वाढवण्याचा प्रयत्न करत आहेत, कृषी उद्योगाच्या वाढत्या तेजीमुळे या क्षेत्रात करिअर करण्याच्या संधीही वाढत आहेत. बारावीनंतर कृषी अभियांत्रिकी करून विद्यार्थी कृषी क्षेत्रात चांगले करिअर करू शकतात.
बी.टेक इन एग्रीकल्चर इंजीनियरिंग कोर्स हा 4 वर्षांचा पदवीपूर्व अभ्यासक्रम आहे जो फक्त विज्ञानाच्या विद्यार्थ्यांनाच करता येतो. हा अभ्यासक्रम गुणवत्ता आणि प्रवेश परीक्षा या दोन्ही माध्यमातून घेता येतो. भारतातील अनेक उच्च सरकारी आणि खाजगी संस्था हा अभ्यासक्रम देतात. कोर्स फीबद्दल बोलायचे झाले तर या कोर्सची फी 50 हजार ते 4 लाखांपर्यंत जाऊ शकते. अभ्यासक्रमात, विद्यार्थ्यांना अभियंत्यांसाठी कृषी, पर्यावरण विज्ञान, ट्रॅक्टर आणि फार्म मशिनरी, जैविक साहित्य आणि अन्न गुणवत्ता, उपकरणे, माती यांत्रिकी आणि शेताची शक्ती अशा विविध विषयांची माहिती दिली जाते. कृषी अभियांत्रिकीमध्ये बी.टेक पदवी पूर्ण केल्यानंतर, अनेक चांगल्या मोठ्या कंपन्यांमध्ये नोकरी करून विद्यार्थी वार्षिक 3 ते 10 लाख रुपये कमवू शकतात .
बॅचलर इन बायोटेक्नॉलॉजी अभ्यासक्रम विद्यार्थी दोन प्रकारे करू शकतात, पूर्णवेळ अभ्यासक्रम आणि अर्धवेळ अभ्यासक्रम. पूर्णवेळ आणि अर्धवेळ अशा दोन्ही अभ्यासक्रमांचा कालावधी 4 वर्षांचा असतो.
पात्रता -
कृषी अभियांत्रिकीमध्ये बी.टेक अभ्यासक्रम करण्यासाठी, विद्यार्थ्यांना मान्यताप्राप्त संस्थेतून विज्ञान विषयात बारावी उत्तीर्ण होणे अनिवार्य आहे. - इयत्ता 12वीच्या अंतिम परीक्षेत बसलेला विद्यार्थी किंवा निकालाच्या प्रतीक्षेत असलेला विद्यार्थी अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी अर्ज करू शकतो. अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी बारावीत किमान ६० टक्के गुण मिळवलेले असावेत. - राखीव श्रेणीतील विद्यार्थ्यांना 12वीमध्ये किमान 55 टक्के गुण मिळणे आवश्यक आहे जेणेकरून ते अभ्यासक्रम प्रक्रियेत भाग घेऊ शकतील. - जे विद्यार्थी JEE परीक्षेद्वारे कोर्स करू इच्छितात, त्यांना कळवा की आकाशवाणी रँकसह इयत्ता 12 वी मध्ये किमान 75 टक्के गुण मिळवणे अनिवार्य आहे
प्रवेश प्रक्रिया -
अभियांत्रिकीमधील अत्यंत महत्त्वाचा अभ्यासक्रम मानल्या जाणाऱ्या अभियांत्रिकी भौतिकशास्त्र अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी प्रवेश परीक्षेला बसणे बंधनकारक आहे. अभ्यासक्रमात प्रवेश घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक संस्था किंवा प्रवेश परीक्षा आयोजित करणाऱ्या संस्थेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल. दिलेल्या अर्जाच्या लिंकवर क्लिक करून ई-मेल आणि मोबाइलद्वारे नोंदणी करा, वैयक्तिक आणि शैक्षणिक तपशील भरा, अर्ज शुल्क भरा आणि भविष्यातील संदर्भासाठी अर्जाची प्रिंट आणि PDF जतन करा.
अर्ज प्रक्रियेनंतर प्रवेश परीक्षेला बसावे लागेल. प्रवेश परीक्षेतील कामगिरीनुसार, विद्यार्थ्यांना मिळालेल्या गुणांच्या आधारे क्रमवारी लावली जाते आणि पुढील प्रक्रिया सुरू होते. प्रवेश परीक्षेनंतर समुपदेशनात मिळालेल्या रँकनुसार संस्थांमधील विद्यार्थ्यांना जागा वाटप केल्या जातात. त्यानंतर विद्यार्थ्यांनी संबंधित संस्थेत पडताळणी आणि शुल्क भरण्याची प्रक्रिया पूर्ण करून प्रवेश घ्यावा लागेल.
प्रवेश परीक्षा
1. JEE Mains 2. JEE Advanced 3. WJEE 4. MHT- CET 5. BITSAT
अभ्यासक्रम
बॅचलर ऑफ टेक्नॉलॉजी 4 वर्षे कालावधीचा अभ्यासक्रम 8 सेमिस्टरमध्ये विभागलेला आहे.
सेमिस्टर 1
• अभियांत्रिकी गणित 1
• अभियांत्रिकी रसायनशास्त्र
• सर्वेक्षण आणि स्तरीकरण
• पर्यावरण विज्ञान
• इंग्रजी आणि संप्रेषण कौशल्ये
• अभियांत्रिकी भौतिकशास्त्र
• कार्यशाळा सराव
• अभियांत्रिकी रेखाचित्र
• इलेक्ट्रिकल सर्किट
सेमिस्टर 2
• अभियांत्रिकी गणित २
• अप्लाइड इलेक्ट्रॉनिक्स आणि इन्स्ट्रुमेंटेशन
• कार्यशाळा तंत्रज्ञान
• ट्रॅक्टर आणि फार्म मशीनरीचे फील्ड ऑपरेशन आणि देखभाल1
• संगणक प्रोग्रामिंग आणि डेटा स्ट्रक्चर्स
• अभियंत्यांसाठी कृषी
• थर्मोडायनामिक्स आणि हीट इंजिन्स
• अभियांत्रिकी यांत्रिकी
सेमिस्टर 3
• अभियांत्रिकी जैविक सामग्रीचे गुणधर्म आणि अन्न गुणवत्ता
• मृदा आणि जलसंधारण अभियांत्रिकी
• शेती शक्ती
• अभियांत्रिकी गणित 3
• माती यांत्रिकी
• शेत यंत्रे आणि उपकरणे 1
• पाणलोट जलविज्ञान
• कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन आणि व्यापार
सेमिस्टर 4
• फार्म मशिनरी आणि इक्विपमेंट 2
• पीक प्रक्रिया अभियांत्रिकी
• यांत्रिकी सिद्धांत
• ट्रॅक्टर आणि फार्म मशीनरीचे फील्ड ऑपरेशन आणि देखभाल 2
• सिंचन अभियांत्रिकी
• द्रव यांत्रिकी
• उष्णता आणि वस्तुमान हस्तांतरण
• प्रगत संगणक विज्ञान आणि अभियांत्रिकी
• संभाव्यता आणि सेंटचे मूलभूत तत्त्वे
सेमिस्टर 5
• संगणक ग्राफिक्समध्ये मशीन ड्रॉइंग
• डेअरी आणि फूड इंजिनिअरिंग
• इलेक्ट्रिक एमसी आणि पॉवर युटिलायझेशन
• सामग्रीची ताकद
• मशीन डिझाइन
• ट्रॅक्टर सिस्टम आणि कंट्रोल्स
• डेटाबेस मॅनेजमेंट आणि इंटरनेट अॅप्लिकेशन
• भूजल वॉल आणि पंप
सेमिस्टर 6
• कृषी संरचना आणि पर्यावरण नियंत्रण
• संरचनेची रचना
• माती आणि जलसंधारण संरचना
• उद्योजकता विकास
• रेखाचित्र आणि संग्रह अभियांत्रिकी
• ड्रेनेज अभियांत्रिकी
• रेफ्रिजरेशन आणि एअर कंडिशनिंग
• अक्षय ऊर्जा स्रोत
सेमिस्टर 7
• प्रोजेक्ट 1
• प्लांट इंडस्ट्रियल ट्रेनिंग 1
• सेमिनार
सेमिस्टर 8
• प्रकल्प 2
• वनस्पती औद्योगिक प्रशिक्षणात 2
• व्यावहारिक प्रशिक्षण आणि संस्था/विद्यापीठ
शीर्ष महाविद्यालय -
1. इंस्टिट्यूशन्स ऑफ इंजिनियर्स इंडिया, कोलकाता
2. महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी
3. दीन बंधू छोटू राम विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ (DCRUST), मुर्थल
4. चौधरी चरणसिंग हरियाणा कृषी विद्यापीठ (CCSHAU), हिसार
5. आनंद कृषी विद्यापीठ , आनंद
6. वाघ कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान संस्था, अलाहाबाद
7. तंत्रज्ञान आणि अभियांत्रिकी महाविद्यालय महाराणा प्रताप कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ, उदयपूर -
8. नॉर्थ ईस्टर्न रीजनल इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी (NERIST), निर्जुली 9. कृषी महाविद्यालय , बंगलोर
10. केल्लाप्पाजी कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय (KCAET) तवानूर
1. IIT खरगपूर
2. इंटिग्रल युनिव्हर्सिटी, लखनौ
3. इंस्टिट्यूशन्स ऑफ इंजिनियर्स इंडिया, कोलकाता
4. आदित्य इंजिनियरिंग कॉलेज, सुरमपालम
5. करुणा युनिव्हर्सिटी - करुणा इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड सायन्स
6. OPJS युनिव्हर्सिटी, राजगढ
7. GIET युनिव्हर्सिटी, गुणुपूर
8. GBPUAT पंतनगर - कॉलेज ऑफ टेक्नॉलॉजी जीबी पंत कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ
9. NIMS विद्यापीठ, जयपूर
10. विज्ञान तंत्रज्ञान आणि संशोधनासाठी विज्ञान प्रतिष्ठान, गुंटूर
11. महात्मा फुले कृषी विद्यालय, राहुरी
जॉब प्रोफाइल आणि पगार
कृषी अभियंता - 2.5 ते 3 लाख रुपये प्रतिवर्ष
कृषी अधिकारी - 3 ते 4 लाख रुपये प्रतिवर्ष
कृषी निरीक्षक - 5 लाख रुपये प्रति वर्ष
सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ - 3 ते 8 लाख रुपये प्रतिवर्ष
वनस्पती भौतिकशास्त्रज्ञ - 4 ते 10 लाख रुपये प्रतिवर्ष
मृदा वैज्ञानिक - 5 ते .7 लाख प्रतिवर्ष
कृषी शास्त्रज्ञ - 4 ते 10 लाख प्रतिवर्ष
पीक अभियंता - 4 ते 7 लाख प्रतिवर्ष
कृषी संशोधन - 6 ते 12 लाख रुपये प्रतिवर्ष
Edited by - Priya Dixit
