रावणाचा पंडाल : येथे 9 दिवस दुर्गा देवीची नव्हे तर रावणाची पूजा केली जाते

Ravan Puja हिंदू धर्मात नवरात्रीला विशेष महत्त्व दिले गेले आहे. असे मानले जाते की देवी दुर्गा नऊ दिवस स्वर्गातून पृथ्वीवर येते. नवरात्रीमध्ये देवीच्या नऊ रूपांची पूजा केली जाते. जिथे जिथे देवीला बसवून तिची पूजा केली जाते तिथे पंडाल लावला जातो. दरम्यान मध्य प्रदेशात एक गाव आहे जिथे पंडाल माँ दुर्गेचा नाही तर रावणाचा आहे. रावणाच्या मूर्तीची 9 दिवस स्थापना आणि पूजा केली जाते.

छिंदवाडा विकास गटातील जामुनिया गावात नवरात्रोत्सवानिमित्त मंडप सजवण्यात आले आहेत. येथे रावणाचा पुतळाही बसवण्यात आला आहे. यावेळी नवरात्रीच्या काळात आदिवासी समाजातील काही लोकांनी जमुनियाच्या टँकी परिसरात रावणाचा पुतळाही बसवला आहे. असा पुतळा केवळ एका गावातच नाही, तर जिल्ह्यातील अन्य काही गावातही पाहायला मिळत आहे. ज्याप्रमाणे सकाळ संध्याकाळ पंडालांमध्ये माँ दुर्गेची आरती केली जाते, त्याचप्रमाणे रावणाचीही पूजा केली जाते. फरक एवढाच की इथे आरती ऐवजी समरनी केली जाते.

आदिवासी समाजातील लोकांनी बसवलेल्या रावणाच्या पुतळ्याला शिवाची पूजा करताना दाखवले आहे. येथील लोकांचे म्हणणे आहे की त्यांनी बसवलेला पुतळा रामायणातील रावण नसून त्यांच्या पूर्वजांनी पुजलेला रावण आहे. आपले पूर्वज अनेक वर्षांपासून त्यांची पूजा करत असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. ते म्हणतात की त्यांच्या मनात कोणत्याही धर्माबद्दल द्वेष नाही. दुर्गा पंडालमध्ये पूजा केली जाते, त्यानंतरच या पंडालमध्ये समरणी केली जाते. आपला आदिवासी समाज भगवान शिवाची पूजा करतो.

कलशाची स्थापना

माँ दुर्गेच्या स्थापनेसोबत ज्याप्रमाणे कलशांची प्रतिष्ठापना केली जाते, त्याचप्रमाणे यावेळी आदिवासी समाजातील लोकांनी पंडालमध्ये पाच कलशांची प्रतिष्ठापना केली आहे. हे पुतळ्याच्या अगदी समोर ठेवण्यात आले आहेत. 9 दिवस पूजा केल्यानंतर माँ दुर्गा मूर्तीचे विसर्जन केले जाते. आदिवासी समाजातील लोकांनीही 9 दिवस प्रतिष्ठापना केल्यानंतर दसऱ्याला मूर्तीचे विसर्जन करण्याचा निर्णय घेतला आहे.