विद्यार्थी जीवनात अनेक समस्या येतात. यापैकी काही समस्या सामान्य आहेत ज्यांचा सामना जवळजवळ सर्व विद्यार्थ्यांना त्यांच्या विद्यार्थी जीवनात करावा लागतो.विद्यार्थ्यांना जीवनातील अशा पाच मुख्य समस्यांबद्दल आणि त्याचे निदान देखील जाणून घेऊ या.
विद्यार्थी जीवनातील प्रमुख समस्या-
1.वेळेचा अपव्यय-
' वेळ खूप मौल्यवान आहे, त्याची कदर करा ', ' वेळ परत येत नाही ', इत्यादी गोष्टी आपण लहानपणापासून ऐकत आलो आहोत. पण आपण खरंच वेळेची कदर करतो का?
वेळेचा अपव्यय ही विद्यार्थ्यांच्या जीवनातील सर्वात मोठी समस्या आहे. वेळेचा अपव्यय झाल्यामुळे अभ्यास वेळेवर होत नाही आणि विद्यार्थ्यांमध्ये अभ्यास किंवा इतर महत्त्वाची कामे पुढे ढकलण्याची प्रवृत्ती(Procrastination) असते .
वेळेचा अपव्यय होण्यापासून वाचवण्यासाठी सर्वप्रथम वेळेचे व्यवस्थापन शिका आणि आपला वेळ वाया जाण्यापासून वाचवा.
काही विद्यार्थ्यांनी असा युक्तिवाद केला की जीवनात मजा , मित्र, स्मार्टफोन, खेळ आणि सोशल मीडिया हे देखील महत्त्वाचे आहे, परंतु वेळेचे बंधन नाही का? वेळ हातून निसटल्यावर केवळ पश्चाताप करावा लागतो.
उपाय-
एक वेळापत्रक बनवा आणि त्याचे योग्य पालन करा
अभ्यास करताना स्मार्टफोनपासून अंतर ठेवा
2. नशा
अंमली पदार्थांचे व्यसन हे विद्यार्थी आणि त्यांच्या पालकांसाठी एक मोठी समस्या म्हणून उदयास येत आहे. याचा परिणाम त्यांच्या विद्यार्थी जीवनावर आणि विद्यार्थ्यांच्या वैयक्तिक जीवनावर होतो .
नशेमुळे विद्यार्थ्याची शारीरिक शक्ती आणि मानसिक शक्ती दोन्ही हळूहळू कमी होत जाते. त्यामुळे कधी कधी अपघात आणि मृत्यूलाही कारणीभूत होतो. दारू, सिगारेट, तंबाखू, ड्रग्ज इत्यादी अनेक गोष्टी नशेत येतात.
व्यसनाधीनतेची अनेक कारणे असली तरी, जसे की टेन्शन, मस्ती, टाईमपास, जास्त पार्टी करणे, ब्रेकअप, व्यवसायात तोटा इत्यादी, पण याचे मुख्य कारण म्हणजे 'चुकीची संगत'.
काही विद्यार्थी नशेमुळे तणाव दूर होतो, अशी सबब पुढे करतात. पण हे चुकीचे आहे, जरी नशेमुळे मेंदू सर्व काही विसरतो किंवा काही काळ टेन्शन येतो, पण नंतर नशा सुटल्यानंतर समस्या आणि टेन्शन आपल्या जागीच राहतात. खरे तर नशा त्यांच्या समस्या आणि तणावात भर घालते.
उपाय-
* नेहमी चांगल्या सहवासात रहा
* नशामुळे होणाऱ्या हानीबद्दल जाणून घ्या
* डॉक्टरांकडून व्यसनमुक्ती उपचार घ्या
* मानसोपचार तज्ज्ञाकडून समुपदेशन (counselling)करून घ्या .
3. प्रेम
विद्यार्थी जीवनातील ही अशी समस्या आहे की बहुतेक लोक त्याबद्दल बोलत नाहीत, जरी त्यांना माहित आहे की ही समस्या एखाद्या संसर्गजन्य रोगाप्रमाणे विद्यार्थ्यांमध्ये वेगाने पसरत आहे.
असे विचार येणे ही एक नैसर्गिक क्रिया आहे जी हार्मोन्समुळे येते. असे विचार प्रामुख्याने 12-19 वर्षांच्या किशोरावस्थेत येतात.
या प्रेमाच्या जाळात अडकून अनेक विद्यार्थी आपले करिअर बरबाद करतात. अनेकजण ते इतके गांभीर्याने घेतात की त्यांना आपला जीवही गमवावा लागतो.
त्यामुळे हृदय व मन विचलित होते, त्यामुळे अभ्यासाला वाव मिळत नाही, विद्यार्थी अंमली पदार्थांच्या आहारी जातात आणि शिक्षक किंवा पालकांची अवज्ञा करतात.
त्यामुळे या प्रेमाच्या जाळ्यात अडकणे टाळा आणि मन आणि मेंदू अभ्यासाकडे केंद्रित करा.
उपाय-
* जास्त काळ एकटे राहू नका
* काही अडचण असल्यास, मित्रांना किंवा पालकांना नक्की सांगा.
* स्वतःला नेहमी व्यस्त ठेवा कारण असे म्हणतात की रिकामे मन हे सैतानाचे घर आहे.
* आपल्या जवळ अशी कोणतीही घटना घडली असेल तर त्याच्याकडून धडा घ्या.
* जर समस्या जास्त मोठी असेल किंवा तुम्ही डिप्रेशनला बळी पडला असाल तर मानसोपचार तज्ज्ञांना भेटून समुपदेशन करून घ्या.
4. अन्न-
जोपर्यंत तुम्ही पोटाची भूक भागवण्यासाठी खात असाल तोपर्यंत अन्न हे अमृत आहे, पण जर तुम्ही मनाची भूक भागवण्यासाठी ते खात असाल तर ते तुमच्यासाठी विष आहे.
सर्वप्रथम काय खावे, किती खावे आणि कधी खावे हे जाणून घेतले पाहिजे.
कारण जास्त खाल्ल्याने सुस्ती, निद्रानाश आणि लठ्ठपणा येतो.
खूप कमी खाल्ल्याने अशक्तपणा, कुपोषण इ. समस्या होतात. त्यामुळे संतुलित आहार संतुलित प्रमाणात खा. कारण 'निरोगी शरीरात निरोगी मन वसते'.
उपाय
* कधीही पोटभर जेवू नका म्हणजेच भूकेपेक्षा थोडे कमी खा
* जंक फूड खाणे टाळा,
* भूक लागल्यावरच खा, नाहीतर खाऊ नका
* अधिकाधिक हंगामी भाज्या आणि फळे खा
5. झोप
झोप कोणाला आवडत नाही? विशेषतः विद्यार्थ्याला ते अधिक आवडते.
शरीर आणि मनाच्या सुरळीत कार्यासाठी झोप देखील खूप आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांसाठी 06-07 तासांची झोप पुरेशी आहे.
खूप झोपणे किंवा खूप कमी झोपणे हे आरोग्य आणि मेंदू दोन्हीसाठी हानिकारक आहे.
दिवसाच्या झोपेपेक्षा रात्रीची झोप जास्त फायदेशीर आहे. त्यामुळे रात्री लवकर झोपावे आणि दिवसा लवकर उठले पाहिजे.
उपाय
झोपण्याची वेळ निश्चित करा
वेळेवर उठण्यासाठी अलार्म वापरा.
