Narak Chaturdashi 2024 नरक चतुर्दशी 30 ऑक्टोबर 2024 रोजी संध्याकाळी पूजा केली जाईल आणि 31 ऑक्टोबर रोजी सकाळी चौदासचे अभ्यंग स्नान केले जाईल. नरक चतुर्दशीच्या दिवशी भगवान श्रीकृष्ण, यमदेव आणि हनुमानजींची पूजा केली जाते. हनुमानजींची विशेष पूजा केली जाते. दक्षिण भारतातील काही राज्यांच्या मते, हनुमानजींचा जन्म आश्विन महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशीला म्हणजेच नरक चतुर्दशीला झाला होता. त्यामुळे या दिवसाचे विशेष महत्त्व मानले जाते.
उत्तर भारतात, चैत्र महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी, दक्षिण भारतातील काही भागात, आश्विन महिन्याच्या नरक चतुर्दशीला, तामिळनाडू आणि केरळमध्ये, हनुमान जयंती मार्गशीर्ष महिन्याच्या अमावस्येच्या दिवशी साजरी केली जाते. ओरिसा, हा वैशाख महिन्याच्या पहिल्या दिवशी साजरा केला जातो. हनुमानजींचा जन्म श्रीरामाच्या जन्मापूर्वी झाला होता. भगवान श्रीराम यांचा जन्म इ.स.पूर्व 5114 मध्ये अयोध्येत झाला.
चैत्र महिन्याची पौर्णिमा: असे म्हणतात की मेष राशीत आणि चित्रा नक्षत्रात चैत्र पौर्णिमेला सकाळी 6:03 वाजता एका गुहेत हनुमानजींचा जन्म झाला होता. याचा अर्थ त्यांचा जन्म चैत्र महिन्यात झाला. मग चतुर्दशी का साजरी करायची?
आश्विन कृष्ण पक्षाची चतुर्दशी: वाल्मिकी लिखित रामायणानुसार हनुमानजींचा जन्म आश्विन महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशीला मंगळवारी स्वाती नक्षत्रात आणि मेष राशीत झाला. मग आपण चैत्र पौर्णिमा का साजरी करतो?
- असे म्हणतात की चैत्र महिन्याची पहिली तारीख विजय अभिनंदन महोत्सव म्हणून तर दुसरी तारीख वाढदिवस म्हणून साजरी केली जाते.
- पहिल्या तिथीनुसार, या दिवशी हनुमानजी सूर्याला फळ समजून खाण्यासाठी धावले होते, त्याच दिवशी राहू देखील सूर्याला खाण्यासाठी आला होता, परंतु हनुमानजींना पाहून सूर्याने त्यांना दुसरा राहू मानला. हा दिवस चैत्र महिन्यातील पौर्णिमेचा दिवस होता, तर दुसऱ्या तिथीनुसार त्यांचा जन्म आश्विन कृष्ण चतुर्दशीला झाला होता.
- दुसऱ्या मान्यतेनुसार, माता सीतेने हनुमानजींची भक्ती आणि समर्पण पाहून अमरत्वाचे वरदान दिले होते. हा दिवस नरक चतुर्दशीचा दिवस होता.
- अनेक विद्वानांचे असे मत आहे की हनुमानजींचा जन्म त्रेतायुगाच्या शेवटच्या टप्प्यात चैत्र पौर्णिमेला मंगळवारी सकाळी 6.03 वाजता चित्रा नक्षत्र आणि मेष राशीच्या संयोगात झाला.
शेवटी, असे म्हणावे लागेल की हनुमानजींचा जन्म हिंदू कॅलेंडरनुसार दोन तारखांना साजरा केला जातो. पहिला चैत्र महिन्याच्या पौर्णिमेला आणि दुसरा आश्विन महिन्याच्या चतुर्दशीला. या दिवशी हनुमानाची पूजा केल्याने सर्व प्रकारचे संकट टळेल आणि निर्भयता निर्माण होते.
उपासनेचा सर्वोत्तम मार्ग- हनुमान पूजा कशी करावी:
1. सकाळी आंघोळ करून ध्यानधारणा करून उपवासाची प्रतिज्ञा करून पूजेची तयारी करावी.
2. दैनंदिन कामातून निवृत्त झाल्यावर लाल किंवा पिवळ्या कापडाने झाकलेल्या लाकडी चबुतऱ्यावर हनुमानजींची मूर्ती किंवा चित्र ठेवा आणि तुम्ही स्वतः शुद्ध व पवित्र वस्त्रे परिधान करून कुशाच्या आसनावर बसा.
3. मूर्तीला आंघोळ घाला आणि चित्र असल्यास ते पूर्णपणे स्वच्छ करा. यानंतर अगरबत्ती आणि दिवे लावून पूजा सुरू करा.
4. हनुमानजींना अनामिकेने तिलक लावा, सिंदूर, चंदन इत्यादी अर्पण करा आणि नंतर हार आणि फुले अर्पण करा.
5. पंचोपचार पूजा व्यवस्थित केल्यानंतर त्यांना प्रसाद किंवा नैवेद्य अर्पण करा. नैवेद्यात मीठ, मिरची, तेल वापरले जात नाही.
6. शेवटी हनुमानाची आरती करून तिची आरती करा. त्यांची आरती झाल्यावर त्यांना पुन्हा नैवेद्य अर्पण करा आणि शेवटी प्रसादाच्या स्वरूपात सर्वांना वाटून घ्या.
हनुमान चालीसा पाठाचे नियम:
1. हनुमान पूजेमध्ये पवित्रता आणि पावित्र्य याकडे विशेष लक्ष दिले पाहिजे. प्रार्थनास्थळाची नीट स्वच्छता करावी.
2. हनुमानाची पूजा एखाद्या पवित्र ठिकाणी बसून करावी. विशेषत: एकतर तुमच्या घरातील पूजास्थळी, मंदिरात, तीर्थक्षेत्रात किंवा आगाऊ साफसफाई करून शुद्ध केलेल्या ठिकाणी.
3. हनुमानाची पूजा फक्त विशेष शुभ मुहूर्तावर किंवा फक्त सकाळी आणि संध्याकाळी करा.
4. हनुमान पूजेदरम्यान वापरण्यात येणारी फुले लाल रंगाची असावीत.
5. हनुमान पूजेपूर्वी दिवा लावावा. दिव्यात बसवलेली वातही लाल धाग्याची असावी. कोणत्याही ठिकाणी पूजा करण्यापूर्वी दिवा अवश्य लावावा. हनुमान पूजेच्या वेळी लावलेल्या दिव्यामध्ये चमेलीचे तेल किंवा शुद्ध तूप असावे.
6. हनुमानजीची पूजा केल्यानंतर आरती करा आणि नंतर त्यांना गूळ आणि हरभरा प्रसाद द्या. याशिवाय तुम्हाला इच्छा असल्यास केशर बुंदीचे लाडू, बेसनाचे लाडू, चुरमा, मालपुआ किंवा मलाई मिश्री अर्पण करा.
7. हनुमानजी पूजेच्या वेळी एकच वस्त्र परिधान करा.
9. लाकडी मचाणावर लाल कपडा पसरून हनुमानाची मूर्ती किंवा चित्र स्थापित करा आणि कुशाच्या आसनावर बसून स्वतःची पूजा करा.
हनुमान पूजेच्या 9 खबरदारी:
1. पूजेच्या एक दिवस आधी मांस, मद्य इत्यादींचे सेवन करणे बंद करा.
2. पूजेच्या एक दिवस आधी ब्रह्मचर्य पाळणे सुरू करा आणि कोणत्याही प्रकारचे कामुक विचार तुमच्या मनात ठेवू नका.
3. हनुमान पूजेदरम्यान कोणत्याही प्रकारचा त्रास होणार नाही याची काळजी घ्या.
4. घरामध्ये सुतक कालावधी चालू असेल तर पूजा करू नये.
5. हनुमान पूजेत तुळशी, चरणामृत किंवा पंचामृत वापरू नका.
6. महिलांनी हनुमानजींना वस्त्र, पवित्र धागा किंवा चोळा अर्पण करू नये.
7. मासिक पाळीच्या काळात महिलांनी पूजेपासून दूर राहावे.
8. हनुमानजींची कोणत्याही तांत्रिक पद्धतीने पूजा करू नये.
9. जर तुम्ही हनुमानजीचे व्रत करत असाल तर मीठ, मिरची आणि धान्यांचे सेवन टाळा.
