Karwa Chauth 2023:यंदाच्या वर्षी करवा चौथ आणि संकष्टी चतुर्थी व्रत 01 नोव्हेंबर रोजी सर्वार्थ सिद्धी आणि शिवयोगात साजरा केला जाईल. या दिवशी विवाहित महिला पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी व्रत ठेवतात. या दिवशी उपवासासह महिला विधीनुसार पूजाही करतात. हिंदू पंचांगानुसार कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थीला करवा चौथ हा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.
पौराणिक मान्यतेनुसार पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी उपवास करण्याची परंपरा सत्ययुगापासून सुरू आहे. त्याची सुरुवात सावित्रीच्या भक्ती ने झाली. यम आल्यावर सावित्रीने त्याला पतीला नेण्यापासून रोखले आणि तिच्या दृढ व्रताने तिला तिचा नवरा परत मिळाला. तेव्हापासून पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी उपवास सुरू करण्यात आला. दुसरी कथा पांडवांची पत्नी द्रौपदीची आहे. वनवासाच्या काळात अर्जुन निलगिरी पर्वतावर तपश्चर्या करण्यासाठी गेले असता.अर्जुनाचे रक्षण करण्यासाठी द्रौपदीने भगवान श्रीकृष्णाकडे मदत मागितली. त्यांनी द्रौपदीला माता पार्वतीने भगवान शंकरासाठी जे व्रत पाळले होते तेच व्रत करण्यास सांगितले. द्रौपदीने तेच केले आणि काही वेळाने अर्जुन सुखरूप परतले.
करवाचौथचा उपवास सकाळी सूर्योदयापासून सुरू होतो आणि संध्याकाळी चंद्र उगवेपर्यंत पाळला जातो. या सणात चंद्राला खूप महत्त्व आहे कारण महिला दिवसभर निर्जल उपवास करतात आणि संध्याकाळी चंद्र उगवल्यानंतरच उपवास सोडतात. या दिवशी चतुर्थी माता आणि गणेशजींचीही पूजा केली जाते. सौभाग्य, पुत्र, धन, पतीचे रक्षण आणि संकटांपासून दूर राहण्यासाठी चंद्राची पूजा केली जाते,
असा उल्लेख शास्त्रात आहे. करवा चौथच्या दिवशी चंद्राची उपासना करण्याचे आणखी एक कारण म्हणजे चंद्र ही औषधी आणि मनाची प्रमुख देवता आहे. अमृताचा वर्षाव करणार्‍या किरणांचा वनस्पती आणि मानवी मनावर सर्वाधिक प्रभाव पडतो. दिवसभर उपवास केल्यानंतर जेव्हा स्त्रिया चाळणीतून चतुर्थीच्या चंद्राकडे पाहतात तेव्हा त्यांच्या मनात आपल्या पतीबद्दल विशेष प्रेमाची भावना निर्माण होते, त्यांच्या चेहऱ्यावर आणि शरीरावर एक विशेष चमक दिसून येते. त्यामुळे महिलांचे तारुण्य कायमस्वरूपी होते, आरोग्य चांगले राहते आणि वैवाहिक जीवन सुखी होते.
या वर्षी कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथी मंगळवार, 31 ऑक्टोबर रोजी रात्री 9:30 वाजता सुरू होत आहे. ही तारीख दुसऱ्या दिवशी नोव्हेंबरला रात्री 9:19 पर्यंत राहील. अशा परिस्थितीत उदया तिथी आणि चंद्रोदयाची वेळ लक्षात घेऊन करवा चौथचा उपवास बुधवार 01 नोव्हेंबर रोजी केला जाणार आहे.
करवा चौथला चंद्रोदयाची वेळ:
पौराणिक मान्यतेनुसार करवा चौथला चंद्रदर्शन केल्याने इच्छित परिणाम प्राप्त होतात. करवा चौथला रात्री 815 वाजता चंद्रोदय होईल.
पूजा विधी-
करवा चौथच्या दिवशी सूर्योदयापूर्वी उठून स्नान करावे. यानंतर मंदिर स्वच्छ करून दिवा लावावा.
त्यानंतर देवी-देवतांची पूजा करून निर्जला व्रताचा संकल्प घ्यावा .
संध्याकाळी पुन्हा आंघोळ करून करवा चौथच्या पूजेसाठी जाणाऱ्या ठिकाणी गव्हाची फळी बनवा आणि नंतर तांदूळ बारीक करून करव्याचे चित्र बनवा.
यानंतर आठ पुर्‍यांची अथवारी करून त्यावर हलवा किंवा खीर बनवून जेवण तयार करावे.
या शुभ दिवशी शिव परिवाराची पूजा केली जाते. अशा वेळी पिवळ्या रंगाच्या मातीपासून गौरीची मूर्ती बनवा आणि गणपतीला तिच्या मांडीवर बसवा.
आता माँ गौरीचे चित्र पाटावर स्थापित करा आणि तिला लाल रंगाच्या चुनरीने झाकून तिला शृंगाराचे साहित्य अर्पण करा.
माँ गौरीसमोर पाण्याने भरलेला करवा ठेवावा जेणेकरून चंद्राला अर्घ्य अर्पण करता येईल.
यानंतर गणेश गौरींची विधिवत पूजा करून करवा चौथची कथा ऐकावी.
कथा ऐकण्यापूर्वी करवावर रोळी घालून स्वस्तिक बनवा आणि कर्वेवर रोळीने 13 बिंदी लावा.
कथा ऐकताना हातात गहू किंवा तांदळाचे 13 दाणे घेऊन कथा ऐका.
पूजा केल्यानंतर चंद्रोद्यानंतर चाळणीतून पतीचे दर्शन घ्या.
यानंतर पतीच्या हातने पाणी पिऊन उपवास सोडावा.
Edited by - Priya Dixit
