शरद पवारांच्या पॉवर पॉलिटिक्सचा महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत किती प्रभाव?

महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचा प्रचार आता अंतिम टप्प्यात आला आहे. 20 नोव्हेंबर रोजी महाराष्ट्रातील सर्व 288 विधानसभा जागांवर एकाच वेळी मतदान होणार आहे. 288 सदस्यांसह उत्तर प्रदेश आणि पश्चिम बंगालनंतर देशातील तिसऱ्या क्रमांकाच्या विधानसभेत युती कोणते बहुमत मिळवणार याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. विधानसभा निवडणुकीपूर्वी झालेल्या लोकसभा निवडणुकीत महाराष्ट्रात भाजपला बसलेल्या धक्क्यानंतर यावेळची विधानसभा निवडणूक जिंकण्यासाठी राजकीय उंट कोणत्या बाजूने बसणार हे पाहणे औत्सुक्याचे ठरणार आहे.

शरद पवारांचे पॉवर पॉलिटिक्स- सुमारे सात दशके महाराष्ट्राच्या राजकारणात सत्ताकेंद्र म्हणून प्रस्थापित झालेले 84 वर्षांचे शरद पवार कदाचित त्यांच्या सक्रिय राजकारणाची शेवटची लढाई लढत आहेत. खुद्द शरद पवार यांनी निवडणुकीच्या प्रचाराच्या मध्यावर निवडणुकीच्या राजकारणातून निवृत्तीची घोषणा करून याचे संकेत दिले आहेत. त्याचवेळी महाराष्ट्राच्या राजकारणात अनेकवेळा सरकार बनवण्यात आणि फोडण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या पवार कुटुंबीयांच्या राजकारणाकडे सर्वांच्या नजरा लागल्या आहेत.

निवडणुकीनंतर आपली मुलगी सुप्रिया सुळे यांना मुख्यमंत्री करण्याची इच्छा शरद पवार व्यक्त करत असताना, त्यांचे पुतणे अजित पवार पहिल्यांदाच विरोधी छावणीत राहून काकांच्या मक्तेदारीच्या राजकारणाला आव्हान देण्याचा प्रयत्न करत आहेत. शुक्रवारी झालेल्या निवडणूक सभेत शरद पवार यांनीही आपली कन्या सुप्रिया सुळे यांना मुख्यमंत्री करण्याची इच्छा व्यक्त केली. शरद पवार म्हणाले की, महाराष्ट्रात प्रत्येक वेळी चर्चा होते की, पहिली महिला मुख्यमंत्री कधी मिळणार? महिलांना 30 टक्के आरक्षण देण्याचा ऐतिहासिक निर्णय महाराष्ट्राने आपल्या राजवटीत घेतला. त्यानंतरच संपूर्ण देशात महिला आरक्षण लागू झाले. आज ग्रामपंचायतीपासून लोकसभेपर्यंत महिलांचा सहभाग वाढला आहे, आता मला महाराष्ट्रात महिला मुख्यमंत्री होताना पहायची आहे.

शरद पवारांच्या या वक्तव्याला मुख्यमंत्रिपदासाठी कन्या सुप्रिया सुळे यांचे नाव पुढे करण्याचा डाव लावून महिला व्होट बँक आकर्षित करण्याचा प्रयत्न असल्याचे राजकीय विश्लेषक पाहत आहेत. खरे तर सुप्रिया सुळे यांच्या राष्ट्रवादीतील वाढत्या उंचीमुळे पुतणे अजित पवार काकांना सोडून भाजप आणि शिंदे गटात गेले. तर लोकसभा निवडणुकीत सुप्रिया सुळे यांनी बारामतीतून अजित पवार यांच्या पत्नीचा पराभव केला होता.

1960 पासून महाराष्ट्राच्या राजकारणात सक्रिय असलेले 84 वर्षांचे शरद पवार हे त्यांच्या सत्तेच्या राजकारणासाठी ओळखले जातात. वयोमर्यादेची पर्वा न करता शरद पवार यावेळच्या विधानसभा निवडणुकीत अतिशय सक्रिय असून एका दिवसात 6-7 निवडणूक सभांना हजेरी लावत आहेत. आपली शेवटची निवडणूक लढवणारे शरद पवार महाराष्ट्रात आपला पक्ष पुन्हा प्रस्थापित करण्यासाठी कोणतीही कसर सोडत नाहीत, त्यामुळे ते प्रत्येक राजकीय खेळी करत आहेत ज्याचा थेट परिणाम मतदारांवर होत आहे. एवढेच नाही तर शरद पवार त्यांच्या पक्षाच्या उमेदवारांसाठी तसेच काँग्रेस आणि शिवसेनेच्या (यूबीटी) उमेदवारांसाठी निवडणूक रॅली घेत आहेत.

पुतण्या अजित पवारांचे आव्हान - खरे तर महाराष्ट्राच्या राजकारणात शरद पवार हे असे राजकारणी आहेत ज्यांचा प्रभाव संपूर्ण महाराष्ट्रात दिसून येतो. गेल्या 6 दशकांहून अधिक काळ राज्याच्या राजकारणात पवार फॅक्टर सर्वात महत्त्वाचा मानला जातो. विधानसभेच्या निवडणुकीत भाजपच्या नेतृत्वाखालील महायुती आघाडीला तगडे आव्हान देणारी विरोधी आघाडी महाविकास आघाडीचे शिल्पकार शरद पवार आहेत.

सुमारे चार वर्षांपूर्वी विरोधी पक्षांना एकत्र आणून महाविकास आघाडी स्थापन करून शरद पवारांनी आपली राजकीय ताकद ओळखून त्यांना महाराष्ट्राच्या राजकारणाचे चाणक्य का म्हटले जाते, हे दाखवून दिले.

महाराष्ट्राच्या राजकारणातील राजकीय चाणक्य म्हटल्या जाणाऱ्या शरद पवारांना यावेळीही विधानसभा निवडणुकीत त्यांचे पुतणे अजित पवार यांचे थेट आव्हान आहे. शरद पवारांचा बालेकिल्ला म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या बारामतीत, जिथे शरद पवारांच्या कन्या सुप्रिया सुळे यांनी लोकसभा निवडणुकीत अजित पवारांच्या पत्नीचा पराभव केला, यावेळी खुद्द अजित पवार हेच शरद पवार यांच्या निशाण्यावर आहेत. अजित पवार 1990 पासून सातत्याने बारामती विधानसभा मतदारसंघातून आमदार आहेत, मात्र यावेळी शरद पवार अजित पवारांना आव्हान देणारे नातू योगेंद्र पवार यांच्यासोबत निवडणूक लढवत आहेत. इतकेच नव्हे तर, सक्रिय निवडणुकीच्या राजकारणातून निवृत्तीचे संकेत देत शरद पवन यांनी बारामतीतूनच इमोशनल कार्ड खेळले आहे.

किंबहुना, पुतण्या अजित पवारांच्या हातून राष्ट्रवादी काँग्रेसचा पराभव झाल्यानंतर यावेळी शरद पवारांची स्वत:ची विश्वासार्हता पणाला लागली आहे. लोकसभा निवडणुकीसारखाच करिष्मा शरद पवार विधानसभा निवडणुकीत दाखवू शकले, तर एका दगडात अनेकांवर निशाणा साधता येईल.