आंतरराष्ट्रीय ड्रग्ज गैरवापर आणि अवैध तस्करी विरोधी दिन का साजरा केला जातो?
हा दिवस ड्रग्जच्या गैरवापर आणि अवैध तस्करीच्या समस्येविरुद्ध जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि त्याचा सामना करण्यासाठी जागतिक स्तरावर एकत्रित प्रयत्नांना प्रोत्साहन देण्यासाठी साजरा केला जातो. यामागचा उद्देश आहे:
ड्रग्जच्या दुरुपयोगामुळे होणाऱ्या सामाजिक, आरोग्य आणि आर्थिक नुकसानाबद्दल लोकांना शिक्षित करणे.
ड्रग्ज तस्करीविरुद्ध कठोर कारवाई आणि प्रतिबंधात्मक उपायांना प्रोत्साहन देणे.
व्यसनमुक्त समाज निर्माण करण्यासाठी आणि तरुणांना ड्रग्जपासून दूर ठेवण्यासाठी प्रेरणा देणे.
ड्रग्ज व्यसनाधीन व्यक्तींना पुनर्वसन आणि सामाजिक पुनर्संमिलनासाठी समर्थन देणे.
आंतरराष्ट्रीय ड्रग्ज गैरवापर आणि अवैध तस्करी विरोधी दिन इतिहास
7 डिसेंबर 1987 रोजी संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने (UN General Assembly) ठराव 42/112 मंजूर केला, ज्यामुळे 26 जून हा आंतरराष्ट्रीय ड्रग्ज गैरवापर आणि अवैध तस्करी विरोधी दिन म्हणून साजरा करण्याचे ठरले. हा दिवस निवडण्यामागे एक ऐतिहासिक कारण आहे. 26 जून 1987 रोजी, चीनमधील लिन त्से-ह्सु (Lin Zexu) यांनी अफू व्यापाराविरुद्ध महत्त्वपूर्ण कारवाई केली होती. त्यांनी ब्रिटिश व्यापाऱ्यांकडून मोठ्या प्रमाणात अफू जप्त करून नष्ट केली होती, ज्यामुळे ड्रग्जविरुद्धच्या लढाईला प्रेरणा मिळाली. या घटनेच्या स्मरणार्थ हा दिवस निवडण्यात आला.
संयुक्त राष्ट्रांचे ड्रग्स आणि क्राइम ऑफिस (UNODC - United Nations Office on Drugs and Crime) या दिनाचे नेतृत्व करते आणि दरवर्षी एक थीम निश्चित करते. 2025 सालच्या या दिवसाची थीम - "Break the Cycle: सर्वांसाठी प्रतिबंध, उपचार आणि पुनर्प्राप्ती" अशी आहे.
उद्देश
ड्रग्जच्या गैरवापरामुळे होणाऱ्या शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक हानीबद्दल समाजात जागरूकता निर्माण करणे.
ड्रग्ज तस्करी रोखण्यासाठी आणि त्याच्या मागणी कमी करण्यासाठी कायद्याची अंमलबजावणी, शिक्षण आणि समुदाय आधारित कार्यक्रमांना प्रोत्साहन देणे.
ड्रग्ज व्यसनाधीन व्यक्तींना उपचार, पुनर्वसन आणि सामाजिक पुनर्संमिलनासाठी प्रोत्साहित करणे.
ड्रग्ज तस्करी हा आंतरराष्ट्रीय गुन्हा असल्याने, देशांमधील सहकार्य आणि माहितीची देवघेव वाढवणे.
ड्रग्जचा गैरवापर हा केवळ वैयक्तिक समस्या नसून, कुटुंब, समाज आणि अर्थव्यवस्थेवर त्याचा विपरीत परिणाम होतो. हा दिवस या समस्येच्या मूळ कारणांवर लक्ष केंद्रित करतो.
तरुण पिढीला ड्रग्जच्या विळख्यातून वाचवण्यासाठी शिक्षण आणि जागरूकता कार्यक्रम राबवले जातात.
अवैध ड्रग्ज तस्करी रोखण्यासाठी कायद्याची कठोर अंमलबजावणी आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याला प्रोत्साहन मिळते.
साजरा करण्याच्या पद्धती
शाळा, महाविद्यालये आणि समुदायांमध्ये ड्रग्जच्या धोक्यांबाबत व्याख्याने, परिसंवाद आणि कार्यशाळा आयोजित केल्या जातात.
ड्रग्जविरुद्ध जागरूकता पसरवण्यासाठी सोशल मीडियावर मोहिमा, व्हिडिओ आणि माहितीपर सामग्री प्रसारित केली जाते.
व्यसनमुक्ती केंद्रे आणि स्वयंसेवी संस्था ड्रग्ज व्यसनाधीन व्यक्तींसाठी विशेष कार्यक्रम राबवतात.
सरकार आणि NGOs ड्रग्ज तस्करी रोखण्यासाठी आणि प्रतिबंधात्मक उपाय राबवण्यासाठी विशेष मोहिमा आयोजित करतात.
भारतातील संदर्भ
भारतात, ड्रग्जचा गैरवापर आणि तस्करी ही एक गंभीर समस्या आहे, विशेषतः पंजाब, मणिपूर आणि मिझोरमसारख्या राज्यांमध्ये. भारत सरकारने नार्कोटिक्स कंट्रोल ब्युरो (NCB) मार्फत ड्रग्ज तस्करीविरुद्ध कठोर कारवाई सुरू केली आहे. याशिवाय, "नशा मुक्त भारत अभियान" सारख्या मोहिमा ड्रग्जविरुद्ध जागरूकता आणि पुनर्वसनाला प्रोत्साहन देतात.
आव्हाने
ड्रग्ज तस्करीच्या जागतिक नेटवर्कमुळे नियंत्रण कठीण.
सामाजिक कलंकामुळे व्यसनाधीन व्यक्ती पुनर्वसनासाठी पुढे येण्यास संकोच करतात.
तरुणांमध्ये ड्रग्जच्या वापराचे वाढते प्रमाण, विशेषतः कृत्रिम ड्रग्ज (सिंथेटिक ड्रग्ज) ची समस्या.
आंतरराष्ट्रीय ड्रग्ज गैरवापर आणि अवैध तस्करी विरोधी दिन हा जागतिक स्तरावर ड्रग्जविरुद्धच्या लढाईला बळकटी देण्यासाठी आणि समाजाला निरोगी, व्यसनमुक्त बनवण्यासाठी एक महत्त्वाचा मंच आहे. यामुळे व्यक्ती, समुदाय आणि सरकारांना एकत्र येऊन या समस्येचा सामना करण्याची प्रेरणा मिळते. 26 जून हा दिवस आपल्याला ड्रग्जमुक्त समाजाच्या दिशेने कार्य करण्याची संधी देतो.
