National civil Service day 2023:राष्ट्रीय नागरी सेवा दिनाशी संबंधित इतिहास, महत्त्व आणि माहिती

दरवर्षी 21 एप्रिल हा राष्ट्रीय लोकदिन म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस अशा लोकसेवकांना समर्पित आहे जे देशाच्या प्रगतीसाठी काम करतात, तसेच धोरण तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. नागरी सेवकांच्या योगदानाचे शब्दात वर्णन करणे इतके सोपे नाही, म्हणून दरवर्षी हा दिवस नागरी सेवकांना समर्पित केला जातो. त्यांच्या या प्रशंसनीय कार्याबद्दल त्यांना या दिवशी सन्मानित देखील केले जाते

 इतिहास-

सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी 21एप्रिल रोजी अखिल भारतीय सेवांचे उद्घाटन केले. दिल्लीच्या मेटकॅफ हाऊसमध्ये, त्यांनी भूतकाळातील अनुभव मागे सोडून राष्ट्रीय सेवा चांगल्या प्रकारे करण्याच्या नागरी सेवकांच्या भावनेवर भाषण दिले. या दिवशी त्यांनी नागरी सेवकांना देशाची पोलादी चौकट म्हणून संबोधित केले. 2006 मध्ये या दिवशी नागरी सेवकांसाठी एक मोठा कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. तेव्हापासून दरवर्षी 21 एप्रिल हा राष्ट्रीय सार्वजनिक सेवा दिन म्हणून साजरा केला जाऊ लागला. 

राष्ट्रीय लोकसेवा दिनानिमित्त केंद्र आणि राज्य सरकारच्या अधिकाऱ्यांनी वर्षभरात केलेल्या असामान्य कार्याबद्दल त्यांचा गौरव केला जातो. या दिवशी अधिकारी एकत्रितपणे आगामी वर्षांच्या योजनांवर चर्चा करतात आणि त्यावर आपले मत व्यक्त करतात. अनेक संस्थांमध्ये नागरी सेवकांना पाहुणे म्हणून आमंत्रित केले जाते जेथे ते त्यांच्या कामाशी संबंधित त्यांचे अनुभव सांगतात. 

सिव्हिल सर्व्हंट' हा शब्द ब्रिटिश काळात आला

सिव्हिल सर्व्हंट हा शब्द ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या काळात प्रचलित झाला. येथील नागरी कर्मचारी प्रशासकीय कामात गुंतले होते. इंग्रज त्यांना सिव्हिल सर्व्हंट म्हणायचे. या सेवा वॉरन हेस्टिंग्जने सुरू केल्या होत्या. त्यानंतर, चार्ल्स कॉर्नवॉलिसने यात सुधारणा केल्या, म्हणून त्यांना 'भारतातील नागरी सेवांचे जनक' म्हटले गेले.

महत्त्व -

या सेवांमध्ये  भारतीय प्रशासकीय सेवा, IAS, भारतीय पोलिस सेवा, IPS, भारतीय विदेश सेवा, IFS आणि अखिल भारतीय सेवा आणि केंद्रीय सेवा गट A आणि B यांचा समावेश आहे. भारतातील बरेच विद्यार्थी परीक्षा देतात. या सर्व परीक्षा भारतीय लोकसेवा आयोगाअंतर्गत येतात. ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांना निवडीनंतर पुढील प्रशिक्षण दिले जाते. 

Edited By - Priya Dixit