दुधाचा रंग पांढरा का असतो आणि गायीचे दूध हलके पिवळे का असते?
गाय असो वा म्हैस, दोघेही हिरवे गवत खातात. दुधाचा पांढरा रंग का आहे? काही वैज्ञानिक कारण आहे का, चला जाणून घेऊया.
दूध प्रत्येक घराचा एक भाग आहे. लहान मुलांपासून ते वृद्धांपर्यंत सर्वजण दूध पितात. दुधाचा वापर अन्नपदार्थांमध्ये केला जातो. पूजाविधीत दुधाचा वापर केला जातो, पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की दूध नेहमीच पांढरे का असते? तसेच गाईचे दूध हलक्या पिवळ्या रंगाचे असते, तर गाय असो वा म्हैस, दोघेही हिरवे गवत खातात. दुधाचा पांढरा रंग होण्यामागील कथा काय आहे?
दूध म्हणजे काय आणि त्यात कोणते घटक असतात?
दूध शरीरासाठी खूप महत्वाचे आहे, कारण त्यात अनेक पोषक घटक असतात. पण दूध म्हणजे काय? दूध हे पाण्यासारख्या स्वरूपात दुधाच्या चरबीच्या ग्लोब्यूल्सचे मिश्रण आहे. दुधात कॅल्शियम, बी जीवनसत्त्वे, विशेषतः व्हिटॅमिन बी२ आणि चरबीत विरघळणारे जीवनसत्त्वे अ, ड आणि ई असतात. दुधात प्रथिने, चरबी, लैक्टोज, कार्बोहायड्रेट्स तसेच फॉस्फरस आणि इतर अनेक जैविक घटक देखील असतात. दूध हे बळकटीकरणासाठी एक चांगले उत्पादन आहे कारण त्यात उच्च पौष्टिक घनता असते. त्याच वेळी, शरीराच्या आत असलेल्या काही रसायनांमुळे, पृथ्वीवरील सर्व सजीवांचे दूध ज्यांना मुले जन्माला घालण्याची क्षमता आहे त्यांचे दूध पांढरे रंगाचे असते.
प्रथिने हे दुधाच्या पांढर्‍या रंगाचे कारण आहे
दुधाच्या पांढर्‍या रंगाचे कारण म्हणजे त्यात असलेले पांढऱ्या रंगाचे केसीन. केसीन हे दुधात असलेल्या प्रथिनांपैकी एक आहे. केसीन दुधात असलेल्या कॅल्शियम आणि फॉस्फेटशी संयोग होऊन लहान कण तयार होतात. या कणांना मायसेल्स म्हणतात. जेव्हा सूर्यप्रकाश मायसेलवर पडतो तेव्हा तो प्रकाश शोषण्याऐवजी परावर्तित करतो, ज्यामुळे प्रकाश वातावरणात विखुरतो आणि या विखुरण्यामुळे दुधाचा रंग पांढरा होतो. याशिवाय, दुधात असलेली चरबी देखील त्याच्या पांढर्‍या रंगाचे कारण आहे. यावरून आपण असे म्हणू शकतो की दुधाचा पांढरा रंग असण्यामागे एक वैज्ञानिक कारण आहे.
गाईचे दूध हलके पिवळे का?
म्हैस किंवा बाळाला जन्म देऊ शकणाऱ्या कोणत्याही प्राण्याचे दूध पांढरे असते, परंतु गाय देखील एक आई असते, तरीही तिचे दूध हलके पिवळे असते. यामागे एक वैज्ञानिक कारण आहे. प्रथम, हे गाईच्या दुधाच्या पातळपणामुळे घडते. दुसरे म्हणजे, दूध पांढरे करण्यात चरबी महत्त्वाची भूमिका बजावते, परंतु गाईच्या दुधात चरबीचे प्रमाण कमी असते. त्यात केसिनचे प्रमाण देखील कमी असते, ज्यामुळे गायीचे दूध हलके पिवळे रंगाचे असते. दुधात केसिन आणि चरबीचे प्रमाण जितके जास्त असेल तितके त्या दुधाचा रंग पांढरा होईल.
अस्वीकरण (Disclaimer) : या लेखात दिलेली माहिती आणि उपाय सामान्य माहितीवर आधारित आहे.या माहितीची पूर्णता, विश्वासार्हता आणि अचूकता याबाबत वेबदुनिया कोणतीही हमी देत नाही. अधिक माहितीसाठी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
Edited By- Dhanashri Naik
