अनेक वेळा लोक म्हणतात की त्यांचे ग्रह आणि नक्षत्र चांगले नाहीत म्हणजेच यावेळी व्यक्तीच्या जीवनात समस्या येत आहेत. आणि ज्योतिषशास्त्रात या समस्यांसाठी ग्रह आणि नक्षत्र जबाबदार मानले जातात. जेव्हा आपण आकाशात तारे पाहतो तेव्हा आपल्याला काय वाटते? आपल्या आयुष्यात घडणाऱ्या अनपेक्षित घटनांमागे किंवा भविष्यात घडणाऱ्या घटनांमागे हे तारे आणि ग्रह आहेत याचा कधी विचार केला आहे का?
होय, वैदिक ज्योतिषशास्त्रानुसार तारे आणि ग्रहांच्या हालचालींचा व्यक्तीच्या जीवनशैली, वागणूक आणि व्यक्तिमत्त्वावर नक्कीच परिणाम होतो. आकाशात असलेल्या काही विशेष ताऱ्यांच्या समूहाला नक्षत्र म्हणतात. एक नक्षत्र 13.20 अंश आहे.
नक्षत्रांचे ज्योतिषशास्त्रीय महत्त्व
हिंदू ज्योतिषशास्त्रानुसार नक्षत्रांना राशी नक्षत्र म्हणतात. नक्षत्र हा शब्द नक्ष म्हणजे आकाश आणि क्षेत्र म्हणजे क्षेत्र या संस्कृत शब्दापासून आला आहे. ज्योतिषशास्त्रात 12 राशी आणि 27 राशी आहेत. प्रत्येक राशीमध्ये 2 किंवा 3 नक्षत्र असतात. या 27 नक्षत्रांची नावे दक्ष प्रजापतीच्या 27 मुलींच्या नावावर आधारित आहेत आणि दक्षने आपल्या 27 मुलींचा विवाह चंद्रदेवाशी केला होता असे सांगितले जाते.
म्हणून, ज्योतिषशास्त्रानुसार, चंद्र या 27 नक्षत्रांमध्ये भ्रमण करत राहतो, त्यानंतर तो अंदाजे 27.3 दिवसांत पृथ्वीभोवती आपली प्रदक्षिणा पूर्ण करू शकतो. वैदिक ज्योतिषात मुलाचे नाव आणि त्याचे राशी चिन्ह चंद्राच्या स्थितीनुसार ठरवले जाते. याशिवाय प्रत्येक नक्षत्रात एक स्वामी असतो ज्याचा व्यक्तीच्या जीवनावर खोलवर प्रभाव पडतो.
नक्षत्रांची मुख्यतः देवगण, नरगण आणि राक्षसगण अशी विभागणी केली जाते. तर हिंदू धर्मात लग्नाची तारीख किंवा कोणतीही शुभ तारीख ठरवण्यासाठी नक्षत्राची गणना केली जाते. हे नक्षत्र व्यक्तीच्या शारीरिक अवयवांची व्याख्या करण्यासाठी तसेच रोगांचा अंदाज लावण्यासाठी ओळखले जातात. ज्योतिषशास्त्रानुसार 27 नक्षत्रे आहेत. पण या 27 नक्षत्रांचीही तीन भागात विभागणी करण्यात आली आहे. शुभ नक्षत्र, मध्यम नक्षत्र आणि अशुभ नक्षत्र.
शुभ, मध्यम आणि अशुभ नक्षत्र
शुभ नक्षत्र म्हणजे ते नक्षत्र ज्यामध्ये हाती घेतलेल्या अडचणी पूर्ण आणि यशस्वी होतात. यामध्ये रोहिणी, अश्विन, मृगाशिरा, पुष्य, हस्त, चित्रा, रेवती, श्रवण, स्वाती, अनुराधा, उत्तराभाद्रपद, उत्तराषाध, उत्तरा फाल्गुनी, घनिष्ठा, पुनर्वसु या 15 नक्षत्रांचा समावेश आहे. मध्य नक्षत्रात त्या नक्षत्रांचा समावेश होतो ज्यामध्ये केलेले कार्य मध्यम फलदायी आणि फलदायी असते. यामध्ये कोणतेही नुकसान नाही परंतु केवळ मध्यम परिणाम प्राप्त होतात. जसे - पूर्वा फाल्गुनी, पूर्वाषाधा, पूर्वाभाद्रपदा, विशाखा, ज्येष्ठा, आर्द्रा, मूल आणि शतभिषा. शेवटी, अशुभ नक्षत्र म्हणजे ज्यामध्ये केलेल्या कर्मांचे परिणाम अशुभ आणि अशुभ असतात. तसेच, काम करताना नक्कीच अडथळे निर्माण होतात. ती नक्षत्रे आहेत - भरणी, कृतिका, मघा आणि आश्लेषा.
पंचक :- पंचक आणि गंडमूल नक्षत्रांबद्दल तुम्ही अनेकदा ऐकले असेल. वास्तविक या नक्षत्रांमध्ये कोणतेही शुभ कार्य सुरू होत नाही आणि जर एखाद्या व्यक्तीचा जन्म या नक्षत्रात झाला असेल तर जन्मानंतर 27 दिवसांनी मूलशांतीची पूजा केली जाते. जेव्हा चंद्र कुंभ आणि मीन राशीत जातो तेव्हा पंचक नक्षत्र येते. त्या वेळी घनिष्ठा आणि रेवती यांच्यातील सर्व नक्षत्रांना पंचक म्हणतात. पंचक काळात जोखमीचे काम करणे वर्ज्य असून दक्षिण दिशेला प्रवास करणे अशुभ मानले जाते. या नक्षत्राच्या काळात घरावर छत घालत नाही.
गंडमूल नक्षत्र:- वैदिक ज्योतिषशास्त्रानुसार हे नक्षत्र सर्वात अशुभ मानले जाते. अश्विनी, आश्लेषा, मघा, ज्येष्ठ, मूल आणि रेवती यांना गंडमूल नक्षत्र म्हणतात. या नक्षत्रात जन्मलेल्या व्यक्तीला आयुष्यभर त्रास आणि संघर्षांचा सामना करावा लागतो. या 6 नक्षत्रांपैकी कोणत्याही राशीत मुलाचा जन्म झाला तर 27 दिवसांनी घरी मूलशांतीचे पठण करावे लागते आणि वडिलांना 27 दिवस मुलाचे तोंडही दिसत नाही.
नक्षत्रांची अक्षरे आणि राशिचक्र आणि त्यांच्या टप्प्यांबद्दल जाणून घेऊया -
मेष -
अश्विनी नक्षत्र :- चू, चे, चो, ला
भरणी नक्षत्र :- ला, ली, लू, ले, लो
कृतिका नक्षत्र:- आ, ई, ऊ, अ
वृषभ-
कृतिका नक्षत्र:- आ, ई, ऊ, अ
रोहिणी नक्षत्र :- ओ, वा, वि, वू
मृगाशिरा नक्षत्र :- वे, वो, का, की
मिथुन-
मृगाशिरा नक्षत्र :- वे, वो, का, की
अर्द्रा नक्षत्र:- कु, घ, नग, च
पुनर्वसु नक्षत्र :- के, को, हा, हाय
कर्क राशीचे चिन्ह -
पुनर्वसु नक्षत्र :- के, को, हा, हाय
पुष्य नक्षत्र :- हु, हे, हो, दा
आश्लेषा नक्षत्र :- दी, दू, दे, दो
सिंह राशीचे राशी-
मघा नक्षत्र:- मा, मी, मू, मी
पूर्वा फाल्गुनी नक्षत्र :- मो, ता, ती, तो
उत्तरा फाल्गुनी नक्षत्र :- ते, तो, पा, पाई
कन्या सूर्य राशी -
उत्तरा फाल्गुनी नक्षत्र :- ते, तो, पा, पाई
हस्त नक्षत्र :- पु, श, न, था
चित्रा नक्षत्र :- पे, पो, रा, रि
तूळ -
चित्रा नक्षत्र :- पे, पो, रा, रि
स्वाती नक्षत्र :- रु, रे, रो, ता
विशाखा नक्षत्र :- ती, तू, ते, ते
वृश्चिक -
विशाखा नक्षत्र :- ती, तू, ते, ते
अनुराधा नक्षत्र :- न, नी, नू, ने
ज्येष्ठ नक्षत्र:- नाही, या, यी, यू
धनु -
मूल नक्षत्र :- ये, यो, भा, भी
पूर्वाषादा नक्षत्र :- भू, धा, फा, धा
उत्तराषाध नक्षत्र :- भे, भो, जा, जी
मकर -
उत्तराषाध नक्षत्र :- भे, भो, जा, जी
श्रावण नक्षत्र :- खी, खु, खे, खो
धनिष्ठ नक्षत्र :- ग, गी, गु, गे
कुंभ -
धनिष्ठ नक्षत्र :- ग, गी, गु, गे
शतभिषा नक्षत्र :- गो, सा, शि, सु
पूर्वाभाद्रपद नक्षत्र :- से, सो, दा, दी
मीन -
पूर्वाभाद्रपद नक्षत्र:- से, सो, दा, दी)
उत्तराभाद्रपद नक्षत्र :- दू, था, झा, न
रेवती नक्षत्र :- दे, दो, चा, चि
