डॉ. आरती पावरिया, बालरोग गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी आणि हेपॅटोलॉजी, ग्लोबल हॉस्पिटल, मुंबई
१. अलीकडे शस्त्रक्रियेचा आलेख किती वाढला आहे?
भारतातील बाल यकृत प्रत्यारोपण कार्यक्रमाची सुरुवातीची प्रगती मंद होती, कारण बाल हेपॅटोलॉजिस्ट, बालरोग तज्ज्ञ आणि प्रत्यारोपण शल्यचिकित्सक यांचा समावेश असलेला बहुविद्याशाखीय टीम मोठी नव्हती. लहान रचनेमुळे बालरोग यकृत प्रत्यारोपण अतिरिक्त आव्हाने उभी करतात ज्यांना विशेष बालरोग गहन काळजी तसेच अधिक शस्त्रक्रिया, विशेषीकरण आवश्यक असते. प्रशिक्षित सपोर्ट कर्मचार्‍यांची कमतरता, प्राथमिक काळजी घेणार्‍या डॉक्टरांमध्ये कमी जागरूकता, देणगीदारांच्या सुरक्षिततेबद्दल चिंता आणि आर्थिक परिणाम मर्यादित होते. 2007 पर्यंत, भारतात फक्त 318 यकृत प्रत्यारोपण करण्यात आले.
२. यकृत प्रत्यारोपण वाढत आहे का? आणि का?
मात्र, गेल्या दशकातील वाढ झपाट्याने झाली आहे. भारतात गेल्या 5 वर्षांत सुमारे 200-250 मुलांचे यकृत प्रत्यारोपण दरवर्षी केले जात आहे. देशभरात 10 केंद्रे आहेत जिथे समर्पित बाल यकृत प्रत्यारोपण कार्यक्रम स्थापित केले गेले आहेत आणि जगण्याची दर 90% पेक्षा जास्त आहे. आमच्याकडे एक प्रमुख जिवंत यकृत प्रत्यारोपण दाता आहे, मृत देणगी मर्यादित आहे, प्रामुख्याने देशाच्या दक्षिणेकडील भागाद्वारे. बालरोग यकृत प्रत्यारोपणाच्या राष्ट्रीय आकडेवारीसाठी सहयोगी डेटाचा अभाव आहे. तथापि भारतातील उच्च प्रमाणातील बालरोग प्रत्यारोपण केंद्रांकडील अतिरिक्त डेटा खाली दर्शविला आहे.
3. प्रत्यारोपणाच्या शस्त्रक्रिया/प्रकरणांची गेल्या 3 वर्षांची मुंबईची सांख्यिकीय माहिती
आता, वैद्यकीय सेवेतील प्रगती आणि भारतभर नवीन यकृत प्रत्यारोपण केंद्रांची स्थापना केल्यामुळे, दरवर्षी सुमारे 200-250 बालरोग यकृत प्रत्यारोपण केले जात आहेत. भारतात, तीव्र यकृत निकामी किंवा जुनाट यकृत रोग असलेल्या मुलांवर समुदाय-आधारित घटना आणि प्रचलित अभ्यास नाही, ज्यांना यकृत प्रत्यारोपण हा एकमेव जीवन वाचवणारा उपाय आहे. तथापि, मुंबईतील दोन आघाडीच्या केंद्रांनी गेल्या 7 वर्षांत त्यांच्या स्थापनेपासून आतापर्यंत 110 बालरोग यकृत प्रत्यारोपण केले आहेत. याशिवाय निवासस्थानाच्या परिघीय भागातील ३०० ते ३५० बालकांना यकृत प्रत्यारोपणासाठी मुंबईला पाठवण्यात आले. हे आकडे बर्फाच्या तुकड्यासारखे आहेत कारण पश्चिम भारतातील शेवटच्या टप्प्यातील यकृत रोगाचे निदान झालेल्या मुलांची संख्या २०-३० पट जास्त असावी.
भारत आता दक्षिण आणि आग्नेय आशियातील यकृत प्रत्यारोपणासाठी, विशेषत: बालरोग रूग्णांसाठी एक महत्त्वाचे प्रादेशिक केंद्र आहे. यकृत प्रत्यारोपणाची किंमत विकसित जगाच्या तुलनेत 1/10 वा आहे. आपल्या शेजारील अनेक देशांमध्ये बालरोग प्रत्यारोपण युनिट्सची स्थापना झालेली नाही. याव्यतिरिक्त, यापैकी बर्‍याच देशांमध्ये प्रत्यारोपणानंतरच्या काळजीमध्ये तज्ञ असलेले फारच कमी बालरोगतज्ञ आहेत.
४. प्रत्येक वर्षाचे आकडे प्रकरणांचे विवरण
यकृत प्रत्यारोपणासाठी विस्तारित स्पेक्ट्रम संकेत, ज्यामध्ये बालरोगतज्ञ/गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्टद्वारे वेळेत निदान झालेले चयापचय आणि अनुवांशिक यकृत रोगांचे उच्च प्रमाण, अगदी लहान मुलांना हाताळण्यात उत्तम शस्त्रक्रिया कौशल्य आणि क्राउडफंडिंग प्लॅटफॉर्म आणि परोपकारी संस्थांकडून आर्थिक मदत ही मुख्य कारणे आहेत. . भारतात गेल्या 5 वर्षांत बालरोग यकृत प्रत्यारोपणाच्या संख्येत वाढ झाली आहे. आता आम्ही यकृत प्रत्यारोपणाद्वारे अनेक तरुणांचे प्राण वाचवू शकलो आहोत जे अन्यथा जगू शकणार नाहीत. हे खरे आहे की, जेव्हा योग्य रीतीने वापरले जाते तेव्हा विज्ञान हे देवासारखे असते; डॉक्टर आणि आरोग्य सेवा हे एक साधन आहे ज्याद्वारे पुराव्यावर आधारित विज्ञानाचा उपयोग मानवजातीच्या भल्यासाठी केला जाऊ शकतो.
|
वर्ष |
भारतातील बाल यकृत प्रत्यारोपण |
(अंदाजे भारतीय/विदेशी राष्ट्रीय प्रमाण) |
|
2007 पर्यंत |
30/70 |
30/70 |
|
2007-2014 |
1050 |
45/55 |
|
2015-2021 |
1500 |
70/30 |
