मधुमेहाच्या रोग्याने निरोगी राहण्यासाठी ह्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात
डॉ. शैवल चंडालिया, एन्डोक्रिनोलॉजिस्ट अ‍ॅन्ड डायबेटिटीज कन्सल्टंट, जसलोक हॉस्पिटल आणि रिसर्च सेंटर
१. मधुमेहासाठी प्रथम लक्षात ठेवणारी गोष्ट म्हणजे निरोगी आहाराचे पालन करणे. यात संपूर्ण धान्य, कडधान्य, शेंगदाणे आणि कमी चरबीयुक्त दूधयुक्त पदार्थांचा समावेश असायला हवे. दुसरीकडे डाएट म्हणजे साखर आणि परिष्कृत कार्बोहायड्रेट्स सारख्या मैदा (बारीक गव्हाचे पीठ) आणि पॉलिश तांदळाचा वापर कमी असावा. तूप आणि लोणी सारख्या जास्त चरबी तसेच अधिक तळलेल्या पदार्थांमध्ये तयार होणारी ट्रान्स-फॅट टाळली पाहिजे. जर कोणी नॉनवेजेटेरियन असेल तर दुबळे मांस, मासे आणि अंडी खाऊ शकतात.
२. मधुमेहाच्या रोग्याने दुसरी घ्यावयाची काळजी म्हणजे नियमित व्यायाम करणे होय. चालणे, जॉगिंग, ट्रेडमिल किंवा पोहणे यासारख्या कॅलरी / साखर जाळणारे व्यायाम प्रकार करावेत. योगा किंवा ध्यान देखील वेळापत्रकात समाविष्ट केले जावे कारण, हे तणावग्रस्त म्हणून काम करेल आणि लवचिकतेस प्रोत्साहित करेल. नियमितपणे केलेला व्यायाम मानसिक आणि शारीरिक तंदुरुस्ती राखतो आणि हृदयाचे रक्षण करतो.
३. तिसरी गोष्ट म्हणजे नियमितपणे औषधे घेणे. डॉक्टरांनी सांगितल्यानुसार औषधे वेळेवर घेतली पाहिजेत. जेवणाच्या वेळी तोंडावाटे गोळ्या असो की इन्सुलिन घेणे महत्वाचे असते. मधुमेहावरील इंसुलिन सुरू करण्यास विलंब करू नये (गरज असल्यास) यावरील इंसुलिन जवळजवळ वेदनारहित असतात आणि अवलंबित्वाला चालना देऊ नये. परिस्थितीनुसार इंसुलिन अल्प कालावधीसाठी लिहून दिले जाऊ शकते उदा. दीर्घ मुदतीसाठी दररोज रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी किंवा शस्त्रक्रिया करण्यापूर्वी.
४. चौथी गोष्ट म्हणजे रुग्णाने किमान ३ महिन्याच्या अंतराने डॉक्टरांना नियमित भेट देणे. वर्षातून एकदा मधुमेहाशी संबंधित विविध गुंतागुंत आणि आजाराचे साठी रुग्नाने डॉक्टरांकडून परीक्षण करून घ्यायला पाहिजे. वर्षातून एकदा किडनी, डोळयातील पडदा आणि मज्जातंतूंच्या कार्याची चाचणी घ्यावी. त्याचप्रमाणे हृदयाची तपासणी करण्यासाठी, मोठ्या रक्तवाहिन्या (मॅक्रोव्हॅस्क्युलर) गुंतागुंतीची तपासणी करण्यासाठी वर्षातून एकदा ईसीजी करता येते. उच्च रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉल सारख्या आजारांवरही लक्ष ठेवले पाहिजे कारण यामुळे स्वतंत्रपणे हृदयविकाराचा धोका वाढतो.
५. आपले क्रमांक जाणून घ्या. एचबीए 1 सी हा ग्लाइकोसाइलेटेड हिमोग्लोबिनचा संक्षेप आहे. एचबीए 1 सी हे तीन महिन्याचे सरासरी रक्तातील ग्लुकोजचे एक परिमाण आहे. एचबीए 1 सी जितका जास्त असेल तितके उच्च रक्त ग्लूकोज आणि गुंतागुंत होण्याचा धोका जास्त. म्हणूनच तुमची एचबीए 1 सी पातळी माहित असणे आवश्यक आहे आणि गुंतागुंत होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी ते 7% ठेवण्याचा प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. आपण दर 3 महिन्यांनी एचबीए 1 सी तपासावा. तुम्ही तुमचा रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉल देखील तपासला पाहिजे. तुम्हाला त्यांचे स्तर माहित असणे आवश्यक आहे आणि बीपी १३०/८० पेक्षा कमी आणि बॅड कोलेस्ट्रॉल (एलडीएल कोलेस्ट्रॉल) १०० मिलीग्राम / डीएलच्या खाली ठेवा. मधुमेहाच्या पेशंटला ज्याला त्याच्या आजाराबद्दल सर्वात जास्त माहिती असते ते सर्वात जास्त आयुष्य जगतात.
