यूटीआय ही महिलांना भेडसावणारी एक अतिशय सामान्य समस्या आहे जी पावसाळी आणि दमट हवामानात सर्वात जास्त आढळते. जरी ही समस्या पुरुषांना आणि लहान मुलांना तसेच महिलांनाही होऊ शकते.यूटीआय म्हणजेच मूत्रमार्गाचा संसर्ग समाविष्ट आहे ज्यामुळे मूत्रमार्गात संसर्ग होतो आणि हा संसर्ग ई-कोलाय बॅक्टेरियामुळे होतो. जर योग्य वेळी प्रतिबंध केला नाही तर हा संसर्ग मूत्राशय आणि मूत्रपिंडांपर्यंत पोहोचू शकतो आणि नुकसान करू शकतो.
यूटीआय संसर्गाची लक्षणे
लघवी करताना खूप जळजळ होते, वारंवार लघवी करण्याची इच्छा होते पण कमी प्रमाणात.
खाजगी भागात जळजळ आणि खाज सुटण्याची भावना असते.
खालच्या ओटीपोटात आणि पाठीत वेदना होतात.
लघवीला दुर्गंधी येते आणि रक्त येते.
भूक कमी लागते.
ताप येतो आणि थंडी आणि उलट्या होतात.
कोणत्या महिलांना हा त्रास होतो
अनेक महिलांना या समस्येचा वारंवार सामना करावा लागतो, ज्याचे कारण म्हणजे लैंगिक संबंध किंवा मासिक पाळी दरम्यान खाजगी भाग व्यवस्थित स्वच्छ न ठेवणे. लघवी रोखून ठेवल्याने किंवा किडनी स्टोनची समस्या असल्याने देखील हा संसर्ग होऊ शकतो. मधुमेही महिलांना यूटीआयचा धोका जास्त असतो. मधुमेहामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते आणि उच्च रक्तातील साखर लघवीमध्ये पसरते आणि बॅक्टेरिया वाढवते. ज्या महिला खूप कमी पाणी पितात त्यांना या त्रासाला सामोरी जावे लागते.
लैंगिकदृष्ट्या सक्रिय महिला
लैंगिक संभोग दरम्यान बॅक्टेरिया मूत्रमार्गात प्रवेश करतात. वारंवार संभोग, अस्वच्छता किंवा स्नेहक/गर्भनिरोधक जेलचा वापर यामुळे धोका वाढू शकतो.
गर्भवती महिला
गरोदरपणात होणारे हार्मोनल बदल आणि मूत्रमार्गावरील वाढता दाब यामुळे संसर्गाचा धोका वाढतो. मूत्राशय पूर्णपणे रिकामा होऊ शकत नाही, ज्यामुळे बॅक्टेरिया वाढू शकतात.
रजोनिवृत्तीनंतरच्या महिला
इस्ट्रोजेन हार्मोनच्या कमतरतेमुळे योनी आणि मूत्रमार्गाचा पृष्ठभाग पातळ आणि कोरडा होतो. त्यामुळे संसर्गाचा धोका वाढतो.
ज्या महिला वारंवार अँटीबायोटिक्स घेतात
यामुळे शरीरातील नैसर्गिक जीवाणू संतुलन बिघडते, ज्यामुळे हानिकारक जीवाणू सहजपणे वाढू शकतात.
ज्या महिला खूप कमी पाणी पितात
कमी पाणी प्यायल्याने लघवी पातळ होत नाही आणि बॅक्टेरिया शरीरात राहतात.
स्वच्छतेच्या वाईट सवयी असलेल्या महिला
मागून पुढून (चुकीच्या दिशेने) पुसणे, शौचालय वापरल्यानंतर हात न धुणे किंवा शौचालयाची सीट स्वच्छ करण्याबाबत निष्काळजीपणा केल्याने संसर्ग वाढतो.
मधुमेह किंवा कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेल्या महिला
त्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत असते, ज्यामुळे शरीर बॅक्टेरियाशी लढू शकत नाही.
उपचार
अँटीबायोटिक्स: लघवीच्या चाचणीनंतर, डॉक्टर अँटीबायोटिक्स लिहून देतात, जे बॅक्टेरिया नष्ट करतात. सहसा, 3 ते 7 दिवस औषध दिले जातेलक्षणे आधीच गेली असली तरीही औषधांचा कोर्स पूर्ण करा.
वेदना आणि जळजळ यासाठी: लघवी करताना जळजळ किंवा वेदनांसाठी, डॉक्टर काही वेदनाशामक किंवा मूत्र अल्कलायझर देखील लिहून देऊ शकतात.
घरगुती उपचार
लिंबू पाणी किंवा व्हिटॅमिन सी प्या.
व्हिटॅमिन सी मूत्र आम्लयुक्त बनवते ज्यामुळे बॅक्टेरियाची वाढ थांबते. लिंबू, आवळा, संत्री, टोमॅटो इत्यादी खा. आवळा यूटीआयपासून मुक्त होण्यास मदत करतो कारण त्यात व्हिटॅमिन सी असते जे बॅक्टेरिया रोखण्यास मदत करते. आवळा रस प्या किंवा पाण्यासोबत एक चमचा आवळा पावडर घ्या. एक ग्लास क्रॅनबेरी आणि अननसाचा रस प्या. तुम्हाला मूत्र संसर्गापासून आराम मिळेल.
धणे पाणी
१ चमचा धणे पावडर रात्रभर पाण्यात भिजवा आणि सकाळी गाळून प्या. यामुळे संसर्ग कमी होण्यास मदत होते.
३. बेलपत्र आणि तुळशीचे सेवन:
आयुर्वेदात, हे मूत्र संसर्गासाठी प्रभावी मानले जातात. तुळशीच्या पानांपासून बनवलेला रस किंवा चहा प्या.
४. दही आणि ताकाचे सेवन केल्याने
चांगले बॅक्टेरिया वाढून रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होते.
५. शक्य तितके जास्त पाणी प्या
दिवसभरात कमीत कमी 8-10 ग्लास पाणी प्या. सफरचंद सायडर व्हिनेगर वापरा. एका ग्लास पाण्यात दोन चमचे सफरचंद सायडर व्हिनेगर मिसळूनते प्या. तुम्ही त्यात लिंबाचा रस आणि मध देखील घालू शकता. यामुळे शरीरातील बॅक्टेरिया काढून टाकण्यास मदत होते.
६. वारंवार लघवी करा, ती रोखून ठेवू नका, लघवी रोखून ठेवल्याने बॅक्टेरिया वाढतात. जेव्हा तुम्हाला लघवी करण्याची गरज भासेल तेव्हा ताबडतोब जा.
काय करू नये?
गरम मसालेदार अन्न, कॅफिन, अल्कोहोल, यामुळे चिडचिड वाढू शकते.
घट्ट कपडे घालणे टाळा.
गुप्तांग व्यवस्थित स्वच्छ करा, विशेषतः मागून पुढून पुसू नका.
संभोगानंतर लघवी करायला विसरू नका.
अन्नाव्यतिरिक्त, खाजगी भाग स्वच्छ ठेवणे यासारख्या इतर काही गोष्टी टाळणे देखील महत्वाचे आहे.
सुती अंडरवेअर घाला.
आंघोळीसाठी बाथटब वापरू नका.
लघवी रोखू नका.
आंघोळीच्या पाण्यात टी ट्री तेलाचे दहा थेंब घाला आणि या पाण्याने खाजगी भाग स्वच्छ करा
योगासन आणि चालणे हे यूटीआयमध्ये खूप फायदेशीर आहे. यासाठी पद्मासन, वज्रासन, भुजंगासन, मत्स्यासन करा. गर्भवती महिला, वृद्ध आणि मधुमेहाच्या रुग्णांनी यूटीआयच्या बाबतीत निष्काळजी राहू नये. जर घरगुती उपचारांनी काही फरक दिसून आला नाही तर वैद्यकीय सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
अस्वीकरण (Disclaimer) : या लेखात दिलेली माहिती आणि उपाय सामान्य माहितीवर आधारित आहे. या माहितीची पूर्णता, विश्वासार्हता आणि अचूकता याबाबत वेबदुनिया कोणतीही हमी देत नाही. अधिक माहितीसाठी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
Edited By - Priya Dixit