जेन-झेड हा शब्द गेल्या काही दिवसांपासून चर्चेत आहे. अर्थातच तुम्ही तो निदर्शकांशी किंवा सोशल मीडियावर प्रसिद्ध असलेल्या लोकांशी संबंधित पाहिला असेल. पण जेन-झेड फक्त एवढ्यापुरता मर्यादित आहे का? अजिबात नाही, जेन-झेड पिढीच्या आरोग्याबद्दल बोलणे खूप महत्वाचे आहे कारण अलीकडील एका अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की त्यांना इतर लोकांपेक्षा हृदयविकाराचा धोका जास्त आहे. हो, डब्ल्यूएचओच्या एका अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की गेल्या काही वर्षांपासून मृत्यूचे मुख्य कारण हृदयविकार आहे. अशा परिस्थितीत, हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे की याचे कारण काय आहे?
डब्ल्यूएचओच्या अभ्यासात धक्कादायक खुलासे
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या अहवालानुसार, दरवर्षी जगात सुमारे १ कोटी लोक हृदयविकारांमुळे मरत आहेत. WHO नुसार, हृदयरोग (कार्डिओव्हस्कुलर डिसीजेस - CVDs) हे जगातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. दरवर्षी अंदाजे १७.९ दशलक्ष लोकांचा मृत्यू CVDs मुळे होतो, ज्यात हार्ट अटॅक आणि स्ट्रोकचा ८०% पेक्षा जास्त भाग असतो. यातील एक तृतीयांश मृत्यू ७० वर्षांखालील व्यक्तींमध्ये होतात. हे रोग मुख्यतः अस्वास्थ्यकर जीवनशैली, व्यायामाचा अभाव, तंबाखू आणि मद्यपान यामुळे होतात, जे रोखता येण्यासारखे आहेत.
WHO चे हृदयरोगाबाबतचे मुख्य विधान आणि माहिती:
मृत्यूचे प्रमुख कारण: CVDs हे जागतिक स्तरावर मृत्यूचे नंबर १ कारण आहे, ज्यात ३२% पेक्षा जास्त मृत्यूंचा समावेश आहे. २०१९ मध्ये १७.९ दशलक्ष मृत्यू झाले, ज्यात बहुतेक हार्ट अटॅक आणि स्ट्रोकमुळे होते.
जोखीम घटक: अस्वास्थ्यकर आहार (जास्त मीठ, साखर, चरबीयुक्त पदार्थ), शारीरिक निष्क्रियता, तंबाखू सेवन, अतिमद्यपान आणि वायू प्रदूषण हे मुख्य जोखीम आहेत. यामुळे रक्तदाब, रक्तातील साखर आणि कोलेस्टेरॉल वाढते, जे हृदयरोगाला आमंत्रण देतात.
प्रभाव: कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये ७५% पेक्षा जास्त CVD मृत्यू होतात. लवकर निदान आणि उपचार न मिळाल्याने हे वाढतात.
WHO ची शिफारस: जोखीम कमी करण्यासाठी धोरणे आणि वैयक्तिक बदल आवश्यक आहेत, जसे की स्वस्थ आहार, व्यायाम आणि प्रदूषण कमी करणे.
Gen-Z मध्ये हृदयविकाराची कारणे काय आहेत?
तज्ज्ञांच्या मते, वयानुसार हृदयविकारांचे कारण वाढायचे, परंतु आता आकडे बदलले आहेत. तरुणांमध्ये हृदयविकाराचा धोका वाढला आहे, कारण त्यांची जीवनशैली बिघडत आहे. एका ताज्या अभ्यासातील आकडेवारीवरून असे दिसून आले आहे की २०१९ मध्ये १८ ते ४४ वर्षे वयोगटातील लोकांना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता ०.३% होती, परंतु २०२३ मध्ये ही टक्केवारी ०.५ पर्यंत वाढली. प्रोसेस्ड फूड्सचे जास्त प्रमाणात सेवन करणे, बसून राहण्याची जीवनशैली आणि धूम्रपान, ज्यामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळा निर्माण होतो. ई-सिगारेटचे सेवन हे त्यापैकी सर्वात धोकादायक मानले जाते.
हृदयविकाराच्या आधी शरीरात ही ७ लक्षणे दिसतात
छातीत दुखणे हे पहिले आणि सामान्य लक्षण आहे.
महिलांना छातीत तसेच मान आणि हातांमध्ये वेदना जाणवू शकतात.
अ‍ॅसिडिटीसारखे वाटणे.
डाव्या हातात वेदना.
जबड्यात आणि पाठीत वेदना.
पोटात दुखणे आणि श्वास घेण्यास त्रास होणे.
चक्कर येणे आणि घाम येणे.
Gen-Z स्वतःला हार्ट अटॅकपासून कसे वाचवू शकतात?
Gen-Z मध्ये हार्ट अटॅकचे प्रमाण वाढत आहे, कारण बैठी जीवनशैली, फास्ट फूड, स्क्रीन टाइम, तणाव आणि सोशल मीडिया दबाव. पण हे रोखणे शक्य आहे. American Heart Association (AHA) आणि इतर तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार, हे काही व्यावहारिक उपाय:
स्वस्थ आहार घ्या- फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य, प्रोटीन (मासे, नट्स) वाढवा. मीठ, साखर, प्रोसेस्ड फूड कमी करा. फास्ट फूड आणि सोडा टाळा. याने रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉल नियंत्रित राहते, वजन कमी होते. दररोज ६ ग्रॅमपेक्षा जास्त मीठ खाऊ नका. कमी चरबीयुक्त आणि जास्त फायबर असलेले पदार्थ खाणे चांगले.
नियमित व्यायाम- दररोज किमान ३०-६० मिनिटे व्यायाम जसे चालणे, धावणे, सायकलिंग किंवा योगा. स्क्रीन टाइम कमी करून सक्रिय राहा. याने हृदय मजबूत होते, रक्ताभिसरण सुधारते, तणाव कमी होतो.
तंबाखू आणि व्हेपिंग सोडा- धूम्रपान किंवा व्हेपिंग पूर्णपणे बंद करा. मदत हवी असल्यास डॉक्टर किंवा अॅप्सचा वापर करा. हृदयरोगाचा जोखीम ५०% कमी होतो.
वजन नियंत्रित ठेवा- BMI १८.५-२४.९ च्या मर्यादेत ठेवा. नियमित व्यायाम आणि आहाराने मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब टाळता येतो.
तणाव व्यवस्थापन- ध्यान, योगा, डिजिटल डिटॉक्स (स्क्रीन टाइम मर्यादित करा), पुरेशी झोप (७-९ तास). सोशल मीडिया ब्रेक घ्या. याने तणावामुळे होणारे हार्ट अटॅक रोखते.
आरोग्य तपासणी- वर्षातून एकदा रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल, रक्तातील साखर तपासा. कुटुंबात हृदयरोगाची इतिहास असल्यास लवकर सुरू करा. लवकर निदान केल्याने उपचार शक्य आहे.
अतिमद्यपान टाळा. हे बदल लहान वयात सुरू केल्यास ८०% हृदयरोग रोखता येतात. जर छातीत दुखणे, श्वास लागणे, थकवा किंवा इतर लक्षणे दिसली तर ताबडतोब डॉक्टरकडे जा. याद्वारे Gen-Z स्वस्थ आणि दीर्घायुषी जीवन जगू शकते.
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. या संदर्भात कोणतेही माहिती जाणून घेण्यासाठी संबंधित तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
