मिलिया म्हणजे त्वचेवर लहान, पांढरे किंवा पिवळसर सिस्ट असतात. ते लहान मुलांमध्ये सर्वात सामान्य असतात आणि सामान्यतः चेहऱ्यावर दिसतात, जरी ते इतर वयोगटात आणि शरीराच्या इतर भागांमध्ये आढळतात. मिलिया हा बहुवचन शब्द आहे; एकाला "मिलियम" म्हणतात. मिलियमला दुधाचे डाग किंवा तीळ असेही म्हणतात. हे सहसा चेहऱ्यावर, विशेषतः डोळे, गाल आणि नाकाजवळ आढळतात. हे फोड मुरुमांसारखे (Pimples) नसतात आणि ते दाबून काढता येत नाहीत. मिलिया धोकादायक किंवा हानिकारक नसतात, पण काही लोकांना ते सौंदर्याच्या दृष्टीने त्रासदायक वाटू शकतात.
मिलियाचे मुख्य प्रकार आणि त्यांची कारणे
प्राथमिक मिलिया (Primary Milia): ही कोणत्याही स्पष्ट कारणाशिवाय उद्भवतात.
नवजात बालकांमध्ये (Neonatal Milia) हे खूप सामान्य आहे आणि ते काही आठवड्यांत स्वतःहून निघून जातात.
मोठ्या व्यक्तींमध्येही ते चेहऱ्यावर आढळू शकतात.
माध्यमिक/दुय्यम मिलिया (Secondary Milia)
त्वचेला काही प्रकारची इजा किंवा नुकसान झाल्यानंतर हे तयार होतात.
इजा/ट्रॉमा: भाजणे (burns), फोड येणे, किंवा त्वचेवर झालेले घाव.
सूर्यप्रकाश: जास्त काळ सूर्यप्रकाशात राहिल्याने त्वचेचे नुकसान.
त्वचेचे उपचार: लेझर रिसर्फेसिंग (Laser Resurfacing) किंवा डर्माब्रेशन (Dermabrasion) सारख्या प्रक्रिया.
क्रीम्स/औषधे: काही जाड किंवा तेलकट क्रीम्स किंवा स्टिरॉइड असलेली क्रीम्स दीर्घकाळ वापरणे.
त्वचेचे आजार: काही त्वचेच्या रोगांमुळे (उदा. Epidermolysis Bullosa) देखील हे होऊ शकतात.
वैद्यकीय उपचार (Medical Treatment)
मिलिया काढण्यासाठी स्वतःहून प्रयत्न करू नका (जसे की दाबून काढणे), कारण यामुळे संसर्ग किंवा डाग पडू शकतात. त्वचारोग तज्ज्ञ (Dermatologist) खालील उपचार करू शकतात:
निड्ल एक्सट्रॅक्शन (Needle Extraction): निर्जंतुक सुई वापरून मिलियाचे आतील केराटिन काळजीपूर्वक बाहेर काढणे. हा सर्वात सामान्य आणि प्रभावी उपचार आहे.
टॉपिकल रेटिनॉइड्स (Topical Retinoids): ट्रेटीनोइन (Tretinoin) सारखी क्रीम्स वापरणे, जी त्वचेच्या पेशींची वाढ नियंत्रित करण्यास मदत करतात.
क्रायोथेरपी (Cryotherapy): मिलिया गोठवून नष्ट करणे.
लेझर ॲब्लेशन (Laser Ablation): लेझर वापरून मिलिया नष्ट करणे.
बचाव आणि घरगुती काळजी (Prevention and Home Care)
मिलिया टाळण्यासाठी आणि त्यांची वाढ रोखण्यासाठी तुम्ही खालील गोष्टी करू शकता:
नियमित स्वच्छता: तुमचा चेहरा दिवसातून दोनदा सौम्य (Mild) साबण किंवा क्लीन्झरने धुवा.
एक्सफोलिएशन (Exfoliation): त्वचेच्या मृत पेशी काढून टाकण्यासाठी आठवड्यातून २-३ वेळा हळूवारपणे एक्सफोलिएट करा (सालिसायलिक ॲसिड किंवा ग्लायकोलिक ॲसिड असलेले उत्पादन वापरून). जास्त स्क्रब करू नका.
हलके मॉइश्चरायझर वापरा: चेहऱ्यासाठी जाड किंवा तेलकट क्रीम्स (Heavy/Oily Creams) वापरणे टाळा. नॉन-कॉमेडोजेनिक (Non-comedogenic) आणि हलके मॉइश्चरायझर वापरा, जे छिद्रे बंद करत नाहीत.
सूर्यप्रकाशापासून संरक्षण: दररोज सनस्क्रीन वापरा, ज्यामुळे त्वचेचे सूर्याच्या हानीपासून संरक्षण होते.
स्टिरॉइड क्रीम्स टाळा: डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय स्टिरॉइड क्रीम्सचा जास्त काळ वापर करू नका.
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. कोणतीही वैद्यकीय माहिती किंवा उपचार करण्यापूर्वी तुम्ही नेहमी त्वचा रोग तज्ज्ञ (Dermatologist) किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
