इंदूरने पुन्हा एकदा इतिहास रचला आणि सलग सातव्यांदा स्वच्छतेत देशात प्रथम क्रमांकाचा मान मिळवला. इंदूर आणि सुरतला संयुक्तपणे प्रथम पारितोषिक मिळाले आहे. 2016 मध्ये स्वच्छता सर्वेक्षण सुरू झाले तेव्हा इंदूर 25 व्या क्रमांकावर होते. मग आई अहिल्येच्या नगरीने असा संकल्प केला की स्वच्छता हीच तिची ओळख बनली.
केंद्र सरकारच्या वार्षिक स्वच्छता सर्वेक्षणात देशातील सर्वात स्वच्छ राज्य म्हणून महाराष्ट्राची निवड करण्यात आली असून त्यानंतर मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगडचा क्रमांक लागतो. स्वच्छता सर्वेक्षणात मध्य प्रदेशला विविध श्रेणींमध्ये एकूण 6 पुरस्कार मिळाले. कँटोन्मेंट श्रेणीत महू कॅन्टला सर्वात स्वच्छ शहर म्हणून गौरविण्यात आले.
इंदूर क्रमांक 1 का आहे:
इंदूर हे देशातील पहिले कचरामुक्त शहर आहे.
दररोज 1900 टन कचरा बाहेर पडत आहे. यामध्ये 1192 टन सुका आणि 692 टन ओल्या कचऱ्याचा समावेश होता. त्याची सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावली जात आहे.
कचरामुक्त होण्यासोबतच इंदूर डस्टबिनमुक्त होण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहे.
शहरातील 27 बाजारपेठा पूर्णपणे प्लास्टिकमुक्त आहेत.
वॉटर प्लस ही पदवी मिळवणारे इंदूर हे देशातील पहिले शहर आहे.
रोबोटिक मशीनने ड्रेनेज चेंबरची साफसफाई.
शहरात शून्य पश्चिम वॉर्ड तयार करण्यात आला. त्यामुळे प्रभागातच कचरा साचला.
वेस्ट टू वंडर पार्कद्वारे कमी करा, पुनर्वापर करा आणि पुनर्वापर करा.
सुमारे 150 मॉडेल युरिनल तयार करण्यात आले.
सफाई मित्रांना प्रोत्साहन देण्यासाठी चांगले काम करणाऱ्यांना बक्षीस देण्यात आले.
इंदूर स्वच्छतेत विनाकारण पहिल्या क्रमांकावर नाही: दिवाळी असो, रंगपंचमी असो किंवा अनंत चतुर्दशी असो, सर्व सण इथे थाटामाटात साजरे केले जातात. या वेळी रस्त्यावर कचराही असतो. शहरवासी रस्त्यावर निवांत असताना महापालिकेचे स्वच्छता कर्मचाऱ्यांचे पथक रस्त्यावर उतरते आणि काही वेळातच रस्ते चकाचक होतात. या कामात रात्र ना दिवस दिसत नाही. शहर स्वच्छ ठेवण्यासाठी सुमारे 8,500 'सफाई मित्र' (सफाई कामगार) सकाळी 6 ते पहाटे 4 या वेळेत तीन शिफ्टमध्ये सतत काम करतात.
कचऱ्यातून यशाचा मार्ग सापडला: इंदूर महानगरपालिकेच्या (आयएमसी) अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, कचऱ्याचे त्याच्या प्राथमिक स्त्रोतावर पद्धतशीर वर्गीकरण केल्यामुळे, मध्य प्रदेशातील हे सर्वात मोठे शहर केवळ स्वच्छ राहते आणि पर्यावरणही सुरक्षित राहते, पण 'मौल्यवान' देखील होते. कचऱ्यातूनही शहरी भागाला करोडो रुपयांची कमाई होत आहे.
ते म्हणाले की, 'टॅशबॉक्स फ्री सिटी'मधील 35 लाख लोकसंख्येमध्ये दररोज सरासरी 1,200 टन सुका कचरा आणि 700 टन ओला कचरा तयार होतो.
शहरी भागातून निर्माण होणाऱ्या ओल्या कचऱ्यापासून बायो-सीएनजी बनवण्यासाठी आशियातील सर्वात मोठा प्लांट उभारल्यानंतर इंदूरने स्वच्छतेच्या स्पर्धेत देशातील इतर शहरांना खूप मागे टाकले आहे.
वेस्ट वॉटर ट्रीटमेंट प्लांट्स: शहराच्या सांडपाण्यावर विशेष प्लांटमध्ये प्रक्रिया केली जाते आणि 200 सार्वजनिक उद्यानांमध्ये तसेच शेतात आणि बांधकाम क्रियाकलापांमध्ये पुनर्वापर केला जातो.
देवगुराडिया ट्रेंचिंग ग्राउंडवर 15 एकर जागेवर सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी (पीपीपी) तत्त्वावर कंपनीद्वारे चालवण्यात येत असलेला हा प्रकल्प 550 टन ओल्या कचऱ्यावर (फळे, भाज्या आणि कच्च्या मांसाचा कचरा, उरलेले किंवा शिळे अन्न, हिरवी पाने) प्रक्रिया करतो. झाडे आणि झाडे) दररोज पाने, ताजे फुलांचा कचरा इत्यादी) 17,000 ते 18,000 किलो बायो-सीएनजी आणि 100 टन सेंद्रिय खत तयार करू शकतात.
या प्लांटमध्ये बनवलेल्या बायो-सीएनजीवर 150 सिटी बसेस चालवल्या जात आहेत, ज्यांना एका खाजगी कंपनीकडून सामान्य सीएनजीच्या प्रचलित बाजार दरापेक्षा 5 रुपये प्रति किलो कमी दराने शहरी संस्थांना विकले जाते. दरम्यान, कचऱ्यापासून मिळणाऱ्या उत्पन्नामुळे आयएमसीच्या तिजोरीत सातत्याने वाढ होत आहे.
महापौरांपासून सामान्य माणसापर्यंत सर्वच जण नायक: इंदूरला क्रमांक 1 बनवण्यात महापौर, महापालिका आयुक्त, स्वच्छता कर्मचाऱ्यांपासून इंदूरमध्ये राहणाऱ्या सर्वांचे समान योगदान आहे. स्वच्छतेची सवय करून शहराने एक आदर्श घालून दिला आहे जो येथे येणाऱ्या सर्व नागरिकांना धडा देतो. येथे कचरा रस्त्यावर फेकला जात नसून हिरव्या आणि निळ्या रंगाचे बॉक्स सापडून त्यात फेकले जातात.
राजवाडा येथे जल्लोष : इंदूरने सातव्यांदा स्वच्छतेत प्रथम क्रमांक पटकावल्याच्या स्मरणार्थ गुरुवारी रात्री ८ वाजता राजवाडा चौकात उत्सवाचे आयोजन करण्यात आले आहे. भारतातील जनतेने मोठ्या संख्येने राजवाड्यात पोहोचण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
