स्वीडनची युवा कार्यकर्ती ग्रेटा थुनबर्ग हिने अमेरिकेत आयोजित संयुक्त राष्ट्रांच्या सभेत आत्मविश्वासपूर्ण भाषण करताना जगातल्या नेत्यांना खडे बोल सुनावले आहेत.
हवामान बदलप्रश्नी तुम्ही अपयशी ठरला आहात. तुम्ही माझी स्वप्नं विखरून टाकली आहेत. माझं बालपण हिरावून घेतलं आहे असं ग्रेटाने म्हटलं आहे.
संयुक्त राष्ट्रांचे सरचिटणीस अँटोनिओ गुटेरस यांच्या नेतृत्वाखाली अमेरिकेत आयोजित सभेत 60हून अधिक नेते सहभागी होत आहेत.
कार्बन उत्सर्जन कमी व्हावं यासाठी ठोस कृती आराखडा असणाऱ्या देशांनाच या बैठकीत बोलता येईल असं त्यांनी म्हटलं होतं.
हवामान बदलासंदर्भात साशंक असणारे अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रंप हे या सभेला उपस्थित असणं अपेक्षित नव्हतं, मात्र ते प्रेक्षकांमध्ये बसल्याचं पाहायला मिळालं.
ब्राझील आणि सौदी अरेबिया या दोन्ही देशांचे प्रतिनिधी या बैठकीला उपस्थित नाहीत.
ग्रेटा नेमकं काय म्हणाली?
"हे घडतंय ते चुकीचं आहे. मी इथे असायला नको. मी शाळेत असायला हवं होतं. मात्र तुम्ही तरुणांकडे आशेने पाहात आहात. तुम्ही हे धारिष्ट्य कसं केलंत? तुम्ही माझी स्वप्नं विस्कटून टाकली आहेत. माझं बालपण हरवून गेलं आहे. आम्ही तुमच्याकडे आशेने बघत आहोत. हवामान बदलासंदर्भात तुम्ही त्वरेने पावलं टाकणं अपेक्षित आहे," असं ग्रेटा म्हणाली.
जागतिक नेत्यांचं काय मत?
हवामान बदलाच्या गंभीर संकटाचा आपण सगळे सामना करत आहोत, असं गुटेरस यांनी सांगितलं. वेळ हातातून निसटत चालला आहे, पण खूप उशीर झालेला नाही असंही ते म्हणाले.
जर्मनी हवामान बदलावरील उपाययोजनांकरता 4 अब्ज डॉलर्स एवढा निधी देणार असल्याचं चॅन्सलर अँगेला मर्केल यांनी सांगितलं.
जगातल्या जंगलांचं रक्षण करण्याकरता आंतरराष्ट्रीय संघटनांनी 500 दशलक्ष डॉलर्स एवढा निधी देऊ अशी प्रतिज्ञा केल्याचं फ्रान्सचे राष्ट्राध्यक्ष इमॅन्युअल मॅक्रॉन यांनी म्हटलं आहे.
आमच्या देशात बदल घडवून आणण्याची प्रक्रिया सुरु झाली आहे, असं न्यूझीलंडच्या पंतप्रधान जेसिंडा आर्डन यांनी म्हटलं आहे. आमची 80 टक्के वीज अपारंपरिक स्त्रोतांद्वारे मिळवली जाते. आमच्याकडे हवामान बदलासाठी महत्वाकांक्षी योजना आहेत, असं त्यांनी नमूद केलं.
शास्त्रज्ञांचा इशारा
युवा कार्यकर्त्यांनी आयोजित आंदोलनात लाखो जण सहभागी झाले होते. त्या पार्श्वभूमीवर एका दिवसानंतर ही बैठक सुरू झाली आहे.
हवामान बदलाची लक्षणं दिसणं सातत्याने वाढू लागलं आहे, असं शास्त्रज्ञांचं म्हणणं आहे. 2015 ते 2019 या कालावधीत कार्बन उत्सर्जनाचं प्रमाण 20 टक्क्यांनी वाढल्याचं जागतिक हवामान संघटनेनं स्पष्ट केलं आहे.
शालेय मुलं काय म्हणत आहेत याकडे लक्ष द्यायला हवं, असं प्रोफेसर ब्रायन हॉस्किन्स यांनी म्हटलं आहे. ते लंडनच्या ग्रँथम इन्स्टिट्यूट इम्पिरिअल कॉलेजमध्ये अध्यापनाचं काम करतात.
ही आपात्कालीन परिस्थिती आहे. कार्बन उत्सर्जन कमी व्हावं यासाठी तातडीने पावलं उचलण्याची गरज आहे.
राजकारण्यांकडे शास्त्रांची मागणी
हवामान बदलाचं संकट गहिरं होत आहे, मात्र याप्रश्नी जागतिक स्तरावर एकत्र येऊन कृती, उपाययोजना हाती घेतली जात नाहीत.
2015 मध्ये पॅरिसमध्ये झालेल्या बैठकीत बहुतांश देशांनी कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासंदर्भात वचन दिलं होतं.
आताही अशीच बैठक होत आहे. मोठे-छोटे देश यामध्ये सहभागी होत आहेत.
डोनाल्ड ट्रंप अजूनही जीवाश्म इंधनांच्या वापरावर ठाम आहेत.
सौरऊर्जा आणि वायूशक्तीचा उपयोग करणाऱ्या चीननेही कोळसापासून ऊर्जानिर्मिती थांबवलेली नाही. उलट ते नवनवीन प्लाँट सुरू करत आहेत.
हवामान बदलासंदर्भात जागतिक नेतृत्व यूकेकडे आहे, मात्र कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासाठी त्यांनी त्यांचं उद्दिष्ट पाळलेलं नाही.
हिथ्रो विमानतळाचा विस्तार तसंच रस्त्यांची लांबी वाढवण्यावर यूके सरकारचा भर आहे. यामुळे कार्बन उत्सर्जन कमी होण्यापेक्षा वाढीस लागेल.
हवामान बदलाचा प्रश्न आर्थिक उद्योगाप्रमाणे सोडवता येईल असं राजकारण्यांना वाटतं.
मानव प्रजात अभूतपूर्व संकटाचा सामना करत असल्याचं प्रत्येत देशातील शास्त्रज्ञ तळमळीने सांगत आहेत.
