कॉम्प्युटर सायन्स इंजिनीअरिंग हे अभियांत्रिकीचे एक क्षेत्र आहे जे संगणक प्रणाली (Hardware आणि Software), प्रोग्रामिंग, डेटा सायन्स, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), नेटवर्किंग, आणि सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंट यांच्याशी संबंधित आहे. यात संगणक प्रणालींची रचना, विकास, आणि देखभाल यावर लक्ष केंद्रित केले जाते. CSE ही माहिती तंत्रज्ञान (IT) उद्योगातील सर्वात लोकप्रिय आणि मागणी असलेली शाखा आहे.
CSE मध्ये प्रवेश मिलवणे हे अधिकांश विद्यार्थ्यांचे स्वप्न आहे. या साठी उमेदवाराने 12 वी विज्ञान PCM शाखेतून उत्तीर्ण असणे गरजेचे आहे .किमान गुण: सामान्यतः 50-60% असावे. IIT, NIT यांसारख्या प्रतिष्ठित संस्थांसाठी JEE Advanced मध्ये 75% किंवा त्याहून अधिक गुण आवश्यक आहे.
CSE मध्ये प्रवेश घेण्यासाठी विद्यार्थ्याने JEE Main: राष्ट्रीय स्तरावरील प्रवेश परीक्षा, जी NIT, IIIT, आणि इतर CFTI (Centrally Funded Technical Institutes) मध्ये प्रवेशासाठी आहे.देणे आवश्यक आहे.
JEE Advanced परीक्षा IIT मध्ये प्रवेशासाठी, JEE Main मध्ये पात्र ठरल्यानंतर.
राज्यस्तरीय परीक्षा:
MH-CET (महाराष्ट्र), KCET (कर्नाटक), WBJEE (पश्चिम बंगाल), इ.
खाजगी विद्यापीठाच्या परीक्षा:
VITEEE (VIT University), BITSAT (BITS Pilani), SRMJEEE (SRM University), इ.
12वीच्या गुणांवर आधारित: काही खाजगी विद्यापीठे 12वीच्या गुणांवर थेट प्रवेश देतात.
इतर आवश्यकता
अभ्यासक्रम
CSE चा अभ्यासक्रम सामान्यतः 4 वर्षांचा (8 सेमिस्टर) असतो. यात सैद्धांतिक आणि प्रात्यक्षिक शिक्षणाचा समावेश आहे.
पहिल्या वर्षाचे विषय
भौतिकशास्त्र (Physics)
रसायनशास्त्र (Chemistry)
गणित (Mathematics)
इंजिनीअरिंग ग्राफिक्स (Engineering Graphics)
मूलभूत इलेक्ट्रिकल आणि इलेक्ट्रॉनिक्स इंजिनीअरिंग
प्रोग्रामिंग परिचय (C, Python)
मुख्य CSE विषय (2रे ते 4थे वर्ष)
प्रोग्रामिंग आणि डेटा स्ट्रक्चर्स:
C, C++, Java, Python
डेटा स्ट्रक्चर्स (Arrays, Linked Lists, Stacks, Queues, Trees, Graphs)
अल्गोरिदम:
डिझाईन आणि विश्लेषण (Sorting, Searching, Graph Algorithms)
ऑपरेटिंग सिस्टम्स:
प्रोसेस मॅनेजमेंट, मेमरी मॅनेजमेंट, फाइल सिस्टम्स
डेटाबेस मॅनेजमेंट सिस्टम्स (DBMS):
SQL, NoSQL, डेटाबेस डिझाईन
कॉम्प्युटर नेटवर्क्स:
TCP/IP, OSI Model, Network Security
सॉफ्टवेअर इंजिनीअरिंग:
सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंट लाइफ सायकल (SDLC), Agile Methodology
कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंग:
AI, ML Algorithms, Neural Networks
क्लाउड कम्प्युटिंग आणि बिग डेटा:
AWS, Azure, Hadoop, Spark
सायबर सिक्युरिटी:
Ethical Hacking, Cryptography
प्रोजेक्ट वर्क आणि इंटर्नशिप:
अंतिम वर्षात मेजर प्रोजेक्ट आणि इंडस्ट्री इंटर्नशिप.
ऐच्छिक विषय (Electives)
ब्लॉकचेन तंत्रज्ञान
इंटरनेट ऑफ थिंग्स (IoT)
डेटा सायन्स आणि अॅनालिटिक्स
गेम डेव्हलपमेंट
रोबोटिक्स
प्रात्यक्षिक शिक्षण
प्रोग्रामिंग लॅब्स
डेटाबेस आणि नेटवर्किंग लॅब्स
सॉफ्टवेअर टूल्स (Git, Docker, Kubernetes)
प्रोजेक्ट्स आणि हॅकाथॉन्स
प्रवेश प्रक्रिया
12वी उत्तीर्ण: PCM मध्ये चांगले गुण मिळवणे.
प्रवेश परीक्षा: JEE Main, JEE Advanced, किंवा राज्यस्तरीय/खाजगी परीक्षा द्या.
कट-ऑफ आणि रँक: प्रत्येक संस्थेचा कट-ऑफ स्कोअर वेगळा असतो. उदा., IIT साठी JEE Advanced मध्ये टॉप रँक आवश्यक.
काउंसिलिंग: JoSAA (IIT/NIT साठी), राज्यस्तरीय काउंसिलिंग, किंवा खाजगी विद्यापीठाची प्रक्रिया.
प्रवेश निश्चिती: निवडलेल्या कॉलेजमध्ये फी भरून प्रवेश निश्चित करा.
CSE साठी आवश्यक कौशल्ये
प्रोग्रामिंग: C++, Java, Python, JavaScript
प्रॉब्लेम सॉल्व्हिंग: अल्गोरिदम आणि डेटा स्ट्रक्चर्स
सॉफ्ट स्किल्स: कम्युनिकेशन, टाइम मॅनेजमेंट, टीमवर्क
टूल्स: Git, Docker, Kubernetes, SQL
इंटर्नशिप्स आणि प्रोजेक्ट्स: व्यावहारिक अनुभव मिळवणे महत्त्वाचे
भारतातील सर्वोत्तम संस्था
IITs: IIT Bombay, IIT Delhi, IIT Kanpur, IIT Madras, IIT Kharagpur
NITs: NIT Trichy, NIT Surathkal, NIT Warangal
IIITs: IIIT Hyderabad, IIIT Bangalore, IIIT Allahabad
खाजगी विद्यापीठे: BITS Pilani, VIT Vellore, SRM Chennai, Manipal University
राज्यस्तरीय संस्था: COEP Pune, Anna University (Chennai), Jadavpur University (Kolkata)
करिअरच्या संधी
सॉफ्टवेअर डेव्हलपर/इंजिनीअर
डेटा सायंटिस्ट/अॅनालिस्ट
सायबर सिक्युरिटी तज्ज्ञ
क्लाउड आर्किटेक्ट
AI/ML इंजिनीअर
डेव्हऑप्स इंजिनीअर
उच्च शिक्षण
M.Tech/M.S.: CSE मध्ये स्पेशलायझेशन (AI, Data Science, Cybersecurity).
MBA: टेक मॅनेजमेंटसाठी IIM किंवा इतर बिझनेस स्कूल्स.
परदेशात शिक्षण: USA, Canada, Germany मधील विद्यापीठांमध्ये MS/PhD.
अस्वीकरण : वेबदुनियामध्ये प्रकाशित/प्रसारित होणारे व्हिडिओ, लेख आणि बातम्या केवळ जनहित लक्षात घेऊन तुमच्या माहितीसाठी आहेत. वेबदुनिया याची सत्यता पडताळून पाहत नाही. कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी, तज्ञांचा सल्ला नक्कीच घ्या.
Edited By - Priya Dixit
