Shantadurga Temple श्री शांतादुर्गा मंदिर हे गोव्याची राजधानी पणजीपासून सुमारे 30 किलोमीटर अंतरावर पोंडा तालुक्यातील कवलम नावाच्या गावात आहे. हे मंदिर पार्वतीचे दुसरे रूप श्री शांतादुर्गाला समर्पित आहे. मंदिरात शांतादुर्गाशिवाय भगवान शिव, शंकर आणि भगवान विष्णू यांच्या मूर्तीही स्थापित आहेत. श्री शांतादुर्गा मंदिर हे गौड सारस्वत ब्राह्मण समाज आणि देवजना ब्राह्मण समाजाचे मंदिर आहे. शांतादुर्गा मंदिर हे गोव्यातील सर्वात मोठे आणि महत्त्वाचे मंदिर आहे. येथील देवतेला 'संतेरी' असेही म्हणतात.
श्री शांतादुर्गा मंदिर कहाणी Shantadurga Temple Story
श्री शांतादुर्गा मंदिर आणि त्यातील देवी-देवतांबद्दल एक प्रचलित कथा आहे की एकदा भगवान शिव आणि भगवान विष्णू यांच्यात भयंकर युद्ध झाले. परंतु जेव्हा परात्पर पिता ब्रह्मदेवांना हे युद्ध संपत नसल्याचे दिसले तेव्हा त्यांनी माता पार्वतीला युद्धात हस्तक्षेप करण्यास सांगितले. शांतादुर्गेच्या रूपात पार्वतीजींनी आपल्या उजव्या हातावर भगवान विष्णू आणि डाव्या हातावर भगवान शिव उचलले. यानंतर दोन्ही देवांमध्ये सुरू असलेले युद्ध संपले. भगवान भोलेनाथ आणि भगवान विष्णू यांच्यातील युद्ध शांत करण्यासाठी घडलेला माता पार्वतीचा हा अवतार श्री शांतादुर्गा या नावाने जगभर प्रसिद्ध झाला.
शांतादुर्गा मंदिरा स्थापित देवता God Of Shantadurga Temple
शांतादुर्गा मंदिर हे देवी पार्वतीचे रूप असलेल्या श्री शांतादुर्गाला समर्पित आहे. मंदिराची देवी शांतादुर्गा तिच्या हातात प्रत्येकी एक नाग धरून भगवान विष्णू आणि भगवान शिव यांचे नेतृत्व करत आहे. देवीला शांतादुर्गा या नावाने संबोधले गेले कारण तिने दोन देवतांमधील संघर्ष शांत केला.
शांतादुर्गा मंदिर इतिहास History Of Shantadurga Mandir
माँ शांतादुर्गेचे हे मंदिर शतकानुशतके जुने असून मातेची मूर्ती प्रथम केळोशी येथे स्थापन करण्यात आली होती, त्यानंतर जेव्हा तेथे पोर्तुगीजांचे अत्याचार वाढू लागले तेव्हा माँ शांतादुर्गा आणि श्री मंगेश यांची पूजा करणारी कुटुंबे आपल्या पूजकांच्या मूर्ती घेऊन एका चांदण्या रात्री तेथून निघून गेली. आणि कवळे येथे जाऊन मंगेशी गावात पोहोचली. कवळे येथे माँ शांतादुर्गाची तर मंगेशीत श्री मंगेशची मूर्ती बसवण्यात आली. पोर्तुगीज रेकॉर्डनुसार, या पुतळ्यांचे हस्तांतरण 14 जानेवारी, 1566 ते 29 नोव्हेंबर, 1566 दरम्यान झाले. मूळ मंदिरे काही काळानंतर पोर्तुगीजांनी नष्ट केली.
उपलब्ध माहितीनुसार सध्याच्या मंदिराचे बांधकाम सन 1738 मध्ये पूर्ण झाले. हे छत्रपती साहूजी महाराजांचे मंत्री नरोराम यांनी बांधले होते. मंदिरात वेळोवेळी दुरुस्ती व जीर्णोद्धाराचे काम सुरूच होते. साहूजी महाराजांनी 1739 मध्ये कवळे गाव मंदिराला भेट म्हणून दिले.
शांतादुर्गा मंदिर रचना Shantadurga Temple Structure
शांतादुर्गा मंदिर हे इंडो आणि पोर्तुगीज वास्तुकलेचे संयोजन आहे. गोव्यातील इतर मंदिरांप्रमाणे हे मंदिर पिरॅमिडल शिकारा, रोमन कमानदार खिडक्या आणि सर्व बाजूंनी बलस्ट्रेड्सने वेढलेल्या सपाट घुमटाच्या स्वरूपात बांधले आहे. शांतादुर्गा मंदिरात वापरण्यात आलेल्या लाल, पिवळ्या, मरून, पीच आणि पांढर्‍या रंगांव्यतिरिक्त झुंबर, गेट पोस्ट, घुमटाकार सपाट घुमट मंदिराच्या सौंदर्यात आणखी भर घालतात. मंदिरात एक दीपस्तंभ बसवला आहे, जो येथे येणाऱ्या पर्यटक किंवा भाविकांच्या आकर्षणाचा केंद्रबिंदू आहे. सणासुदीच्या वेळी दीपस्तंभ पेटवला जातो. शांतादुर्गा मंदिराच्या दोन्ही बाजूला अग्रसेला इमारती बांधल्या आहेत. मुख्य मंदिराजवळ डाव्या बाजूला नारायणाचे मंदिर आहे, त्यातही गणपतीची मूर्ती आहे.
शांतादुर्गा मंदिर उत्सव Shantadurga Temple Festival
शांतादुर्गा मंदिरचे मुख्य आकर्षण स्वर्ण पालकी आहे. जे मंदिरातील देवतांसाठी उत्सवाच्या वेळी काढले जाते. उत्सवादरम्यान देवतांना सोन्याच्या पालखीत वाहून नेले जाते. डिसेंबर महिन्यात हा महोत्सव आयोजित केला जातो. येथे साजरे होणाऱ्या सणांमध्ये तुळशी विवाह, पालकी यात्रा, मुक्तभरणी, लालकी उत्सव आणि कला उत्सव यांचा समावेश होतो.
शांतादुर्गा मंदिर उघडण्याची वेळ Shantadurga Temple Timing
शांतादुर्गा मंदिर उघडण्याची वेळ सकाळी 5:00 ते रात्री 10:00 आहे.
शांतादुर्गा मंदिर पूजा Shantadurga Temple Pooja
शांतादुर्गा मंदिरात दररोज सकाळी 7 वाजता भगवंताचा अभिषेक आणि कुमकुम अर्चन केले जाते. मंदिरातील सर्वात विशेष पूजा म्हणजे नवचंडी जप आणि हवन. तुम्ही या पूजेसाठी ऑनलाइन बुकिंग करू शकत नाही, उलट पूजेसाठी मंदिरात पोहोचल्यानंतर तुम्हाला तिकीट खरेदी करावे लागेल.
शांतादुर्गा मंदिर कसे पोहचाल How To Reach Shantadurga Temple
शांतादुर्गा मंदिरात जाण्यासाठी तुम्ही हवाई मार्ग निवडत असाल तर गोवा शहरातील दाबोलिम विमानतळ किंवा गोवा विमानतळ हे शांतादुर्गा मंदिराच्या सर्वात जवळ आहे. विमानतळापासून शांतादुर्गा मंदिरापर्यंतचे अंतर अंदाजे 34 किलोमीटर आहे. विमानतळावरून तुम्ही स्थानिक वाहतुकीच्या माध्यमातून शांतादुर्गा मंदिरात पोहोचाल.
गोव्याच्या शांतादुर्गा मंदिरात ट्रेनने जाण्यासाठी सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन वास्को द गामा आहे, जे सुमारे 35 किलोमीटर अंतरावर आहे. तुम्ही स्थानिक मार्गाने रेल्वे स्टेशनवरून समुद्रकिनाऱ्यावर सहज पोहोचू शकता.
शांतादुर्गा मंदिरात जाण्यासाठी तुम्ही रस्त्याचा मार्ग निवडला असेल तर गोवा राज्याची राजधानी पणजीचे बसस्थानक शांतादुर्गा मंदिरापासून सुमारे 29 किलोमीटर अंतरावर आहे. येथून तुम्ही स्थानिक मार्गाने शांतादुर्गा मंदिरात सहज पोहोचू शकता.
