दरवर्षी नवरात्रात मातेची पूजा, आराधना व यज्ञनुष्ठानचे आयोजन केले जाते. दुर्गा सप्तशती हा मातेच्या उपासनेचा सर्वात फलित ग्रंथ आहे. रक्तबीज, महिषासुर इत्यादी राक्षसांनी पृथ्वीवर, जीवाचे आश्रयस्थान आणि नंतर तिच्या रक्षक देवतांचा छळ सुरू केला तेव्हा वरदान देणार्‍या शक्तींच्या अभिमानाने त्यांचा छळ करून देवतांनी एक अद्भुत शक्ती निर्माण केली आणि त्यांना प्रदान केले. निरनिराळ्या प्रकारची अचूक शस्त्रे. त्या शक्तीला माँ दुर्गेच्या नावाने संपूर्ण विश्व व्यापलेली आदिशक्ती म्हणून पूजतात.
भगवती दुर्गेने भक्तांच्या रक्षणासाठी आणि भक्तांच्या कल्याणासाठी नऊ दिवसांत जयंती, मंगला, काली, भद्रकाली कपालिनी, दुर्गा, क्षमा, शिव, धात्री, स्वाहा, स्वधा ही नऊ रूपे प्रकट केली. ज्याने नऊ दिवस भयंकर युद्ध करून शुंभ-निशुंभ, रक्तबीज इत्यादी अनेक राक्षसांचा वध केला.
शक्तीची परम कृपा प्राप्त करण्यासाठी, नवरात्रीचा उत्सव वर्षातून दोनदा चैत्र शुक्ल प्रतिपदा आणि अश्विन शुक्ल प्रतिपदा या तिथीला संपूर्ण भारतात मोठ्या भक्ती, भक्ती आणि उत्साहाने साजरा केला जातो. जे चैत्र आणि शारदीय नवरात्र म्हणून ओळखले जाते.
कुटुंब सुखी आणि समृद्ध व्हावे आणि दुःख, दुःख, दारिद्र्य यापासून मुक्त व्हावे यासाठी सर्व वर्गातील लोक नऊ दिवस स्वच्छता आणि पावित्र्य, हवनदी यज्ञ यांना विशेष महत्त्व देत नऊ देवींची पूजा करतात.
नवरात्रीतील माँ भगवतीची उपासना अनेक साधकांनी सांगितली आहे. पण सर्वात अस्सल आणि सर्वोत्तम आधार म्हणजे 'दुर्गा सप्तशती'. ज्यामध्ये सातशे श्लोकांच्या माध्यमातून भगवती दुर्गेची पूजा करण्यात आली आहे. नवरात्रीमध्ये दुर्गा सप्तशतीच्या श्लोकांद्वारे माँ-दुर्गादेवीची नित्यनेमाने पूजा-अर्चना केल्यास माँ नक्कीच प्रसन्न होऊन फळ देईल.
या पूजेमध्ये पवित्रता, नियम आणि संयम आणि ब्रह्मचर्य यांचे विशेष महत्त्व आहे. कलश स्‍थापना - राहू काल, यमघण्‍ट कालात करू नये. या पूजेच्या वेळी घर व मंदिराला तोरण व विविध प्रकारची शुभ पत्रे, फुलांनी सजवावीत, सुंदर सर्वतोभद्र मंडळ, स्वस्तिक, नवग्रहादी, ओंकार इत्यादी शास्त्रोक्त पद्धतीनुसार सर्व स्थापित देव आणि देवी-देवतांचे नामस्मरण करावे, षोडशोपचार पूजा मंत्राद्वारे करावी
साक्षात् शक्तीचे निरूपण असलेली ज्योती शुद्ध देशी तुपाने (गाईचे तूप सर्वोत्तम आहे) अखंड ज्योतीच्या रूपात प्रज्वलित करावी
नवरात्रीमध्ये उपवास करण्याचाही एक नियम आहे ज्यामध्ये पहिले, शेवटचे आणि संपूर्ण नऊ दिवस उपवास करता येतो. या उत्सवात सर्व निरोगी व्यक्तींनी भक्तीनुसार व्रत करावे. उपवास करताना फक्त शुद्ध शाकाहारी पदार्थच वापरावेत. सर्वसाधारणपणे उपवास करणाऱ्यांनी तामसिक आणि कांदा, लसूण इत्यादी मांसाहारी पदार्थ वापरू नयेत. उपवासाच्या वेळी फळे खाणे उत्तम मानले जाते.
पवित्रता, संयम आणि ब्रह्मचर्य यांना विशेष महत्त्व आहे. धुम्रपान,मांसाहार मद्यपान, असत्य, क्रोध, लोभ टाळा. पूजेपूर्वी ज्वारी पेरण्याचे विशेष महत्त्व आहे.
दशमीला नवरात्रीचे व्रत तोडणे शुभ मानले जाते, नवमीत वाढ झाल्यास पहिल्या नवमीला उपवास केल्यानंतर दुसऱ्या दहाव्या दिवशी पारण करावे असे शास्त्रात आढळते. नऊ मुलींची पूजा करून त्यांना त्यांच्या श्रद्धेनुसार व कुवतीनुसार भोजन व दक्षिणा देणे अत्यंत शुभ व उत्तम आहे. अशाप्रकारे, भक्त आपली शक्ती, संपत्ती, ऐश्वर्य आणि समृद्धी वाढविण्यासाठी, दुःखांपासून मुक्त होण्यासाठी सर्वशक्तिमान देवीच्या रूपात दुर्गा देवीची आराधना करावी.
Edited By- Priya Dixit
