कार्तिक पौर्णिमा २०२५ ही बुधवार, ५ नोव्हेंबर २०२५ रोजी आहे. हा दिवस हिंदू धर्मात अत्यंत पवित्र मानला जातो. याच दिवशी त्रिपुरारी पौर्णिमा आणि देव दिवाळी देखील साजरी केली जाते.
या दिवशी काय करावे?
कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी अनेक धार्मिक विधी आणि शुभ कार्ये करण्याची परंपरा आहे.
पवित्र स्नान (गंगा स्नान): या दिवशी सूर्योदयापूर्वी कोणत्याही पवित्र नदीत (विशेषतः गंगा, यमुना) किंवा जलाशयात स्नान करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. याला 'कार्तिक स्नान' किंवा 'गंगा स्नान' असेही म्हणतात.
जर नदीत स्नान करणे शक्य नसेल, तर घरी आंघोळीच्या पाण्यात गंगेचे पाणी (गंगाजल) मिसळून स्नान करावे.
दीपदान : हा दिवस देव दिवाळी म्हणूनही साजरा केला जातो. असे मानले जाते की या दिवशी सर्व देव पृथ्वीवर येतात आणि दिवाळी साजरी करतात.
या दिवशी नदीकाठी, मंदिरात, घराच्या मुख्य दरवाजावर, तुळशीजवळ आणि पिंपळाच्या झाडाजवळ दिवे (दिप) लावावेत. दीपदान करणे खूप महत्त्वाचे मानले जाते.
पूजा आणि आराधना:
भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मी यांची विशेष पूजा करावी. कार्तिक महिना भगवान विष्णूंना समर्पित असतो.
भगवान शिवाची पूजा करावी. याच दिवशी भगवान शिवाने त्रिपुरासुर राक्षसाचा वध केला होता, त्यामुळे याला त्रिपुरारी पौर्णिमा असेही म्हणतात. सत्यनारायणाची कथा वाचणे किंवा श्रवण करणे शुभ असते.
दान: या पवित्र दिवशी दान (दाण) करणे खूप फलदायी मानले जाते. गरीब आणि गरजू लोकांना अन्न, वस्त्र किंवा पैसे दान करावे.
शुभ मुहूर्त (स्नान-दानासाठी):
स्नान आणि दान करण्यासाठी सर्वात उत्तम काळ सूर्योदयापासून ते चंद्रोदयापर्यंत असतो. २०२५ मध्ये सकाळी लवकर स्नान करणे शुभ राहील.
या पवित्र दिवशी तुम्ही स्नान, दान आणि दीपदान करून देवाची कृपा प्राप्त करू शकता.
कार्तिक पौर्णिमेला या गोष्टी दान करू नका
कार्तिक पौर्णिमेच्या अतिशय शुभ दिवशी, विशिष्ट गोष्टी दान करणे टाळले पाहिजे किंवा त्याबद्दल काळजीपूर्वक विचार केला पाहिजे, कारण या दिवशी दानाचे खूप महत्त्व असते.
या दिवशी साधारणपणे टाळल्या जाणाऱ्या गोष्टी आणि त्यामागची कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
कोणाचेही जुने, वापरलेले किंवा फाटलेले कपडे: दान नेहमी नवीन आणि स्वच्छ वस्तूंचे करावे. जुने, फाटलेले किंवा अत्यंत जीर्ण झालेले कपडे दान करणे शुभ मानले जात नाही. दान घेणाऱ्या व्यक्तीच्या आत्मसन्मानाची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
शिळे, खराब झालेले किंवा तामसी अन्न: या दिवशी विशेषतः सात्विक भोजन दान केले जाते. शिळे झालेले, खराब झालेले किंवा मांसाहार आणि अल्कोहोल असलेले तामसी अन्न दान करू नये. नेहमी ताजे आणि पौष्टिक अन्न दान करावे.
धारदार वस्तू किंवा शस्त्रे: चाकू, सुरी, कात्री यांसारख्या धारदार वस्तू किंवा कोणत्याही प्रकारचे शस्त्र दान करणे टाळावे, कारण यामुळे नकारात्मकता वाढू शकते असे मानले जाते.
प्लास्टिक किंवा अनावश्यक कचरा: सध्याच्या काळात, प्लास्टिकच्या वस्तू किंवा पर्यावरणपूरक नसलेल्या वस्तू दान करणे टाळावे. दानाचा उद्देश पुण्य कमावणे आणि कोणाचे तरी भले करणे हा असतो.
चुकीच्या किंवा अपात्र व्यक्तीला दान: दान नेहमी गरजू, गरीब किंवा ब्राह्मणांना, धर्मशाळांना आणि मंदिरांना करावे. दान चुकीच्या किंवा अपात्र व्यक्तीला केल्यास त्याचे पूर्ण फळ मिळत नाही असे मानले जाते.
याऐवजी काय दान करावे?
देव दिवाळी असल्याने दिवे दान करणे सर्वोत्तम आहे.
अन्नधान्य जसे गहू, तांदूळ, डाळी किंवा गरम सात्विक भोजन.
नवीन आणि गरम कपडे (उदा. ब्लँकेट, स्वेटर), कारण थंडीचा काळ असतो.
तुळशीचे रोप दान करु शकता कारण तुळशीला भगवान विष्णूची प्रिय मानले जाते.
शक्य असल्यास गायीला चारा दान करणे खूप पुण्यकारक मानले जाते.
पैसे, सोने, चांदी, किंवा आवश्यकतेनुसार इतर कोणत्याही उपयुक्त वस्तू.
