सेनापती बापट जयंती Senapati Bapat Jayanti
१२ नोव्हेंबर २०२५ रोजी म्हणजेच आज सेनापती बापट जयंती आहे. तसेच सेनापती बापट हे भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक होते. त्यांचे पूर्ण नाव पांडुरंग महादेव बापट होते.
तसेच सेनापती बापट या थोर व्यक्तिमत्वाचा जन्म १२ नोव्हेंबर १८८० रोजी महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील पारनेर येथे चितपावन ब्राह्मण कुटुंबात झाला. तसेच १९२१ च्या मूलशी सत्याग्रहातील नेतृत्वामुळे त्यांना 'सेनापती' ही पदवी मिळाली.
जीवन परिचय-
सेनापती बापट हे क्रांतिकारक, गांधीवादी आणि सामाजिक कार्यकर्ते यांचे अनोखे मिश्रण होते. तसेच त्यांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध सशस्त्र क्रांतीपासून अहिंसक सत्याग्रहापर्यंत विविध लढ्यांत भाग घेतला. लंडन येथील वास्तव्यकाळात त्यांनी बॉम्ब बनवण्याची कला शिकली, पण नंतर त्यांनी गांधीजींच्या अहिंसेत विश्वास ठेवला. त्यांचे घर पारनेर येथे आज 'सेनापती बापट स्मारक' म्हणून ओळखले जाते.
क्रांतिकारी कार्य
१९०२ मध्ये त्यांनी मातृभूमीच्या सेवेची शपथ घेतली. १९०८-१९१२ पर्यंत ते अज्ञातवासात राहिले. श्यामजी कृष्ण वर्मा यांच्या मदतीने त्यांनी भारतात बॉम्ब बनवण्याची पहिली पुस्तिका आणली, ज्यातून ब्रिटिशांविरुद्ध क्रांतीची चिंगारी पेटवली. पुणे जिल्ह्यातील मूलशी धरण बांधकामामुळे ५२ गावांतील शेतकऱ्यांचे विस्थापन होत होते. बापट यांनी शेकडो सत्याग्रह्यांचे नेतृत्व करून हा पहिला अहिंसक विस्थापनविरोधी लढा उभारला. याला 'मूलशी पॅटर्न' म्हणून ओळखले जाते, ज्याने नंतरच्या धरणविरोधी आंदोलनांना प्रेरणा दिली.
स्वातंत्र्य लढ्यातील भूमिका
त्यांनी ब्रिटिश अत्याचारांविरुद्ध लढा दिला. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी पुण्यात पहिल्यांदा तिरंगा फडकावण्याचा सन्मान त्यांना मिळाला.तसेच पर्यावरण संरक्षण, सार्वजनिक स्वच्छता आणि गणेशभक्ती यांसारख्या क्षेत्रांतही त्यांचे योगदान महत्त्वाचे आहे.
वारसा आणि स्मरण
सेनापती बापट हे विसरलेले स्वातंत्र्यवीर म्हणून ओळखले जातात, पण त्यांचा लढा आजही शेतकरी हक्क, पर्यावरण आणि अहिंसेसाठी प्रासंगिक आहे. त्यांच्या जयंतीनिमित्त पारनेर आणि पुण्यात विविध कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
अश्या या महान भारतीय स्वातंत्र्यसैनिकाचे निधन २८ नोव्हेंबर १९६७ मध्ये झाले. तसेच त्यांचा वारसा आजही प्रेरणादायी आहे.
अस्वीकरण (Disclaimer) : या लेखात दिलेली माहिती आणि उपाय सामान्य माहितीवर आधारित आहे.या माहितीची पूर्णता, विश्वासार्हता आणि अचूकता याबाबत वेबदुनिया कोणतीही हमी देत नाही. अधिक माहितीसाठी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
Edited By- Dhanashri Naik
