"काय तू मला पोटात परत ठेवून मला गोरं आणि सुंदर बनवू शकशील का?" हा प्रश्न चार वर्षांच्या शारदाने तिच्या आईला विचारला होता. आज तीच शारदा मुरलीधरन केरळची मुख्य सचिव आहे, एक शक्तिशाली आयएएस अधिकारी जिने समाजातील काळ्या रंगाबद्दलचे कटू सत्य उघड केले आहे. त्यांच्या फेसबुक पोस्टने केवळ वैयक्तिक वेदना व्यक्त केल्या नाहीत तर गेल्या ३०० वर्षांपासून भारतात खोलवर रुजलेल्या वंशवादाचा पर्दाफाश केला. ही कहाणी फक्त शारदाची नाही तर प्रत्येक भारतीयाची आहे ज्यांना कधी ना कधी त्यांच्या रंगामुळे न्यूनगंडाचा बळी बनवण्यात आले आहे.
एका कमेंटने शांतता भंग केली: शारदाने त्यांच्या पोस्टमध्ये उघड केले की अलीकडेच एका अज्ञात व्यक्तीने त्यांच्या कामावर कमेंट केली आणि म्हटले की, "तुझे काम तुझ्याइतकेच काळे, म्हणजेच निकृष्ट आहे." हे भाष्य त्यांचे पती व्ही. वेणू, जे श्वेत आहेत आणि गेल्या वर्षी मुख्य सचिव म्हणून निवृत्त झाले आहेत, त्यांच्या तुलनेत केली गेली होती. सप्टेंबर २०२४ मध्ये जेव्हा शारदा यांनी हे पद स्वीकारले तेव्हा सोशल मीडियावर त्यांच्या रंगाबद्दल टोमणे मारायला सुरुवात झाली. पण यावेळी त्या गप्प राहिल्या नाही. "मला आता माझ्या काळेपणाबद्दल बचावात्मक राहण्याची गरज नाही. आता वेळ आली आहे की मी ते अभिमानाने स्वीकारावे आणि या पूर्वग्रहाशी झुंजणाऱ्या लाखो इतरांना धैर्य द्यावे," असे त्यांनी लिहिले.
३०० वर्षांचा वांशिक इतिहास: भारतात वंशवादाची मुळे खोलवर रुजलेली आहेत. १८ व्या शतकात जेव्हा इंग्रजांनी भारतावर कब्जा केला तेव्हा त्यांनी गोरी त्वचा श्रेष्ठतेचे प्रतीक बनवली. काळेपणा गुलामगिरी, अज्ञान आणि कनिष्ठतेशी संबंधित होता. ही विचारसरणी वसाहतवादी काळापासून चालत आली आहे आणि आजही समाजात जिवंत आहे. ज्या देशात रामापासून कृष्णापर्यंत सर्वजण काळे होते, गार्गी आणि अनुसूया सारख्या विद्वान महिलांचा देश, जिथे शरीरापेक्षा बुद्धिमत्तेला जास्त महत्त्व दिले जात असे, आजही काळे त्वचेचा रंग लज्जेचा विषय आहे. शारदाचा प्रश्न मनात येतो - काळा रंग वाईट आणि निराशेचे प्रतीक का बनला? तो फक्त एक रंग नाही तर शतकानुशतके गुलामगिरी आणि पूर्वग्रहाची काळी सावली आपल्या मनात घर करून बसली आहे.
बालपणापासून ५० वर्षांपर्यंतचे दुःख: शारदा यांनी त्यांच्या पोस्टमध्ये त्यांच्या बालपणीचा एक प्रसंग शेअर केला जेव्हा त्या चार वर्षांच्या असताना त्यांच्या आईला विचारले की काय आई त्यांना गोरं करु शकते? हा प्रश्न निरागसतेतून उद्भवला नाही तर समाजाच्या विषारी बीजातून उद्भवला आहे जो म्हणतो - फक्त गोरा माणूसच सुंदर असतो, फक्त गोरा माणूसच सर्वोत्तम असतो. पुढील ५० वर्षे त्यांनी हा भार वाहून नेला. "मी गोऱ्या त्वचेकडे आकर्षित झाले होते आणि माझ्या काळ्या त्वचेमुळे मला कमीपणा जाणवत होता," त्यांनी लिहिले. हे दुःख फक्त त्यांचेच नाही तर त्या प्रत्येक मुलाचे आहे ज्यांना शाळेत, कुटुंबात किंवा समाजात त्यांच्या रंगाबद्दल टोमणे सहन करावे लागतात.
शारदा यांच्या विचारसरणीतील बदल त्यांच्या मुलांपासून सुरू झाला. "माझ्या मुलांनी काळ्या रंगात असे सौंदर्य पाहिले जे मी कधीही पाहू शकले नाही. त्यांनी मला शिकवले की काळा रंग भव्य आहे, तो विश्वाचे सत्य आहे, तो ढगांची खोली आहे, तो काजळाची चमक आहे,". त्यांचे पती वेणू यांनीही त्यांना या पूर्वग्रहाविरुद्ध आवाज उठवण्यास प्रोत्साहित केले. आज शारदा म्हणतात, "मी माझ्या काळ्या रंगाच्या प्रेमात पडले आहे."
समाजासाठी एक धडा: शारदा यांची ही पोस्ट केवळ वैयक्तिक अनुभव नाही तर एक क्रांतिकारी संदेश आहे. जेव्हा एखाद्या आयएएस अधिकाऱ्याला, ज्या त्यांच्या गुणवत्तेने देशातील सर्वोच्च पदावर पोहोचल्या आहे, त्यांच्या रंगामुळे त्यांचा अपमान केला जाऊ शकतो, तेव्हा एका निष्पाप मुलाला काय सहन करावे लागत असेल याची कल्पना करा, ज्याला दररोज त्याच्या रंग, उंची किंवा आकारामुळे टोमणे सहन करावे लागतात. हे समाजाचे काळे सत्य आहे ज्याकडे आपण दुर्लक्ष करत आलो आहोत. शारदा लिहितात, "हा बदल कुटुंब आणि शाळेपासून सुरू झाला पाहिजे. आपण मुलांना शिकवले पाहिजे की सौंदर्य रंगात नाही तर आत्म्यात असते."
शारदा मुरलीधरन यांचे हे भावनिक आवाहन म्हणजे वंशवादाविरुद्धच्या युद्धाची सुरुवात आहे. हे फक्त काळ्या रंगाबद्दल नाही तर आपल्याला विभाजित करणाऱ्या मानसिकतेबद्दल आहे. भारतासारख्या देशात, जिथे अष्टावक्र सारख्या महान विद्वानाने सिद्ध केले की बुद्धिमत्ता शरीरापेक्षा श्रेष्ठ आहे, तिथे रंगाच्या आधारावर हा भेदभाव लज्जास्पद आहे. शारदा यांचा आवाज त्यांच्या रंगाबद्दल असुरक्षित वाटणाऱ्या सर्वांसाठी आशेचा किरण आहे. काळेपणा अभिमानाने स्वीकारण्याची आणि ही ३०० वर्षे जुनी काळेविरोधी मानसिकता उपटून टाकण्याची वेळ आली आहे. कारण सत्य हे आहे की - काळा हा फक्त एक रंग नाही, तो शक्ती आहे, तो धैर्य आहे आणि तो एका नवीन पहाटेचे वचन आहे.
