इनफर्टीलिटी – आयव्हीएफ आणि इ टी
वांजपण हा एक मल्टिफॅक्टोरियल आजार आहे ज्यात जोडपी कोणत्याही गर्भनिरोधक वस्तूंचा वापर न करता लैंगिकदृष्ट्या जरी सक्रीय असली तरी त्यांना गर्भधारणा होत नाही.
लुईस ब्राऊन ही आयव्हीएफ तंत्राचा उपयोग करून गेल्या ४० वर्षापूर्वी जन्माला आलेली पहिली मानवी टेस्टट्यूब बेबी असून, तेव्हापासून आजवर या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने जगात ६ दशलक्ष बाळांचे प्रजनन करण्यात आले आहे..
भारतात विट्रो फर्टिलायझेशनची सुरुवात अनेक वर्षांपूर्वी झाली. तेव्हा आम्ही इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (आयसीएमआर) आणि मुंबईतील किंग्ज एडवर्ड मेमोरियल हॉस्पिटल (के.ई.एम) येथे प्रजनन प्रकल्पाच्या अंतर्गत संशोधनाचे काम करीत होतो.
त्यावेळी, डॉ. पॅट्रिक स्टेपटे आणि डॉ. रॉबर्ट एडवर्डस यांना मिळालेल्या यशाची प्रेरणा घेऊन सुरुवातीला आम्ही प्रयोगशाळेतील प्राण्यांवर उपचारात्मक आणि शल्यक्रियेची प्रक्रिया सुरू केली. त्यात यशस्वी झाल्यानंतर, वैज्ञानिक सल्लागार समिती आणि नीतिशास्त्र समिती या दोन मानवी संस्थेच्या परवानगीद्वारे, आयव्हीएफची प्रक्रिया मनुष्यावर वापरण्याचे आव्हान आम्ही स्वीकारले. त्यासाठी, १९८५ रोजी ऑगस्ट ते डिसेंबर महिन्यादरम्यान आयव्हीएफ – ईटी प्रक्रियेला विविध पुनःपरीक्षणातून जावे लागले. ज्यात अनेकवेळा अपयशालादेखील सामोरे जावे लागले. मात्र या अपयशातूनच आम्ही बरेच काही शिकलो. विफलतेच्या या परीक्षणचक्राने आम्हाला आमच्या पद्धती आणि तंत्रज्ञानात आणखी सुधारणा कशी करावी हे शिकवले.
२३ वर्षाची विवाहित रुग्ण मनीबेन यांच्या फलोपियन नलिकेला, क्षयरोगाच्या संसर्गामुळे आणि त्याच्या उपचारासाठी केलेल्या शस्त्रक्रियेमुळे मोठे नुकसान झाले होते. त्यामुळे, त्यांच्या उपचारासाठी मागील सर्व रुग्णांकडून मिळालेल्या धड्यांचे एकत्रीकीकरण करून, त्याचे अनुसरण आम्ही केले.
स्त्रियांच्या अंडाशयात जन्मापासून लाखो अंडी असतात आणि मासिक पाळीत त्यात वाढ होत असते. त्या प्रत्येक चक्रात सामन्यतः एक अंड परिपक्व होत असतो, मग ते अंड गर्भधारणेसाठी गर्भाशयात (ओसाइट्स) जातं. मात्र, इन-विट्रो फर्टिलायझेशनसाठी अंडाशयांनी एकापेक्षा जास्त अंडी गर्भाशयात सोडायला हव्यात. म्हणून, मासिक पाळीच्या ३ दिवसापासून ते 7 दिवसांपर्यंत तोंडावाटे औषधे (क्लॉम्फेने साइट्रेट 100 मिलीग्राम) देऊन अंडाशयांना उत्तेजित केले गेले. रजोनिवृत्ती संबंधित मेनोपॉझल गोनाडोट्रोफिनसाठी दरवेळी मासिक चक्रात ५ ते १० दिवसामध्ये देण्यात येणाऱ्या ७५ आय यु च्या इंट्रामस्क्यूलर इंजेक्शन प्रक्रियेसाठी, तोंडावाटे देण्यात येणारी औषधे समर्थनीय ठरली. त्यानंतर ट्रान्सबॉडोमिनल सोनोग्राफीच्या सहाय्याने वाढत्या फॉलीकलच्या संख्येचे आणि आकारमानाचे परीक्षण केले गेले गेले. फॉलीकलच्या वाढीमुळे अंडाशयातील अंड्यांच्या परिपक्वतेचे प्रमाण वाढत असल्याचे सूचित झाले. मग रक्तामार्फत फॉलीकलच्या वाढीसाठी लागणारी संप्रेरके मोठ्या प्रमाणात सोडण्यात आली. या संप्रेरकाच्या पातळ्यांमध्ये वाढ झाल्यानंतर, अंडाशयातील अंड्याच्या परिपक्वतेचे प्रमाण खूप वाढले, ज्यामुळे अंडाशय उपचाराला योग्य प्रतिसाद देतो. या सर्व प्रक्रियेमुळे रुग्णाच्या अंडाशयातील प्रत्येकी चार अंड्यांची वाढ योग्यपद्धतीने झाली, जी गर्भधारणेसाठी सक्षम ठरली.
जेव्हा फॉलीकल्स पुरेसे वाढले. तेव्हा, इंज. ह्युमन कोरियोनिक गोनाडोट्रॉपिन (एचसीजी) हे 10,000 आययूचा डोस मासिक चक्राच्या 13 व्या दिवशी रुग्णाला देण्यात आली. अंडी परिपक्व करण्यासाठी आणि त्याची देखभाल करण्यासाठी याचा उपयोग केला. एचसीजी नंतर तीस चार तास, अंडी पुनर्प्राप्त करण्यात आली. त्यानंतर परिपक्व झालेली अंडी ओटीपोटात पोहोचण्यासाठी अंडाशयातून गर्भाशयातील मार्ग खुला करण्यात आला, त्यासाठी फॉलीकलमध्ये साठलेले द्रव काढण्यासाठी प्रत्येक फॉलीकलमध्ये सुई घातली गेली. हे द्रव सूक्ष्मदर्शकांखाली ओकसाइट्स / अंडींच्या उपस्थितीत पडले. अशाप्रकारे आम्हाला 5 परिपक्व अंडी आणि 3 अपरिपक्व अंडी आढळली.
त्याचदरम्यान रुग्णाच्या पतीचे वीर्यदेखील घेण्यात आले, ते स्वच्छ करून त्याचे केंद्रीकरण करण्यात आले. जेणेकरून, गर्भधारणेसाठी लागणाऱ्या सार्वोत्कृष्ट आणि वेगवान शुक्राणुंच्या नमुन्यांचे पृथक्करण करण्यात मदत झाली. स्त्री रुग्णाच्या अंडाशयातून पुनर्प्राप्त केलेली अंडी आणि त्यांच्या पतीचे शुक्राणू प्रयोगशाळेच्या डिशमध्ये एकत्र केली गेली. अंड्यांमध्ये शुक्राणूच्या प्रवेशासाठी 24 तासांनी अंडी दिसली. पुढील वाढीसाठी 48 तास आणि 72 तासांनंतर 2-4 सेल आणि 6-8 सेल्स.
पुढे ३० नोव्हेंबर १९८५ रोजी आम्ही भ्रूणांना मनीबेनच्या गर्भाशयाच्या रूपात हस्तांतरित केले. डिसेंबर १८ रोजी आम्ही बीसीजीजी चाचणी केली ज्याने सकारात्मक गर्भधारणा चाचणी दर्शविली आणि नंतर 26 डिसेंबर 1985 रोजी बीसीजीजी चाचणी पुन्हा भरून गर्भधारणाची पुष्टी केली. अल्ट्रासाऊंड 6 जानेवारी, 1986 रोजी करण्यात आला ज्यात गर्भधारणा निरोगी झाल्याचे सिद्ध झाले.
प्रथम वैज्ञानिकदृष्ट्या दस्तऐवजीकरण असलेल्या आयव्हीएफ बेबी हर्षा यांचा जन्म 6 ऑगस्ट 1 9 86 रोजी केईएम हॉस्पिटलमधील सेझारियन सेक्शनमध्ये झाला. आता हर्ष स्वतः दोन मुलांची आई आहे, त्यांना एक मुलगा आणि मुलगीदेखील आहे.
गर्भधारणेची हि संपूर्ण प्रक्रिया आमच्याद्वारे रिसर्च इन रीप्रोडक्शन संस्थेमध्ये डॉक्युमेंट केली गेली आहे. ज्याला आता एनआरआरएच-नॅशनल इंस्टिट्यूट फॉर रिसर्च इन प्रजनन हेल्थ असे म्हटले जाते.
आज, आयव्हीएफ प्रक्रियेला मुख्य प्रवाहाचा वैद्यकीय उपचार मानला जातो. केवळ भारतातच, दरवर्षी आयव्हीएफमधून मोठ्या संख्येने बाळ जन्माला येत आहेत.
आयव्हीएफने पुनरुत्पादन तंत्रज्ञानाचे क्षेत्र क्रांतिकारक केले आहे, आशा, श्रद्धा आणि बऱ्याच अपत्य नसलेल्या जोडप्यांना पालकत्वाची संधी या उपचाराने प्रदान केली आहे, ज्यामध्ये पुरुष घटकांसह असंख्य कारणे आहेत जी वांजपणाच्या विविध वैद्यकीय आणि सामाजिक पैलूंशी संघर्ष करतात.
