धूम्रपान करणे हे जीवनाला नरकापेक्षा वाईट बनवणे आहे. त्यामुळे आर्थिक, भौतिक, सामाजिक अशा प्रत्येक स्तरावर व्यक्तीचे नुकसानच होते. एक प्रकारे धूम्रपान आणि तंबाखू सेवन हे सुखी जीवनाचे अजेय शत्रू आहे असे म्हणता येईल. तंबाखू आणि धूम्रपानाच्या हानिकारक प्रभावांमुळे दरवर्षी सुमारे 5 दशलक्ष लोक अकाली मृत्यू पावतात.
ही घातक स्थिती तंबाखूमध्ये असलेल्या निकोटीन या अत्यंत हानिकारक पदार्थामुळे आहे. निकोटीनमुळे कर्करोग आणि उच्च रक्तदाब सारखे गंभीर आजार होतात. तंबाखूच्या विषारी परिणामामुळे मानवी रक्त दूषित होते.निकोटीन विषामुळे चक्कर येणे, पाय थरथरणे, कानात बहिरेपणाची तक्रार, खराब पचन, बद्धकोष्ठता आणि अपचनाची समस्या उद्भवते. निकोटीन रक्तदाब (उच्च रक्तदाब) वाढवते, रक्तवाहिन्यांमधील रक्ताचे नैसर्गिक परिसंचरण मंदावते आणि त्वचेत सुन्नपणा येतो, ज्यामुळे विविध प्रकारचे त्वचा रोग होतात. तंबाखू खाणाऱ्या आणि धूम्रपान करणाऱ्यांमध्ये जीभ, तोंड, श्वास, फुफ्फुसाचा कर्करोग, क्रॉनिक ब्राँकायटिस आणि दमा, क्षयरोग, रक्त गोठणे असे अनेक आजार उदभवतात.
संशोधनात असे दिसून आले आहे की गालांच्या कर्करोगाचे मुख्य कारण म्हणजे जिभेखाली ठेवलेला खैनी किंवा चघळता येणारा तंबाखू.असे. तसेच घशाच्या वरच्या भागात, जिभेला आणि पाठीला होणारा कर्करोग हा बिडीच्या धूम्रपानामुळे होतो. सिगारेटमुळे घशाच्या खालच्या भागात कॅन्सर होतो, त्यामुळे आतड्यांचा कॅन्सरही होण्याची शक्यता असते.
निकोटीन व्यतिरिक्त, तंबाखूमध्ये कार्बन मोनॉक्साईड, मार्श गॅस, अमोनिया, कोलोडॉन, पाइपरिडीन, कॉर्बोलिक अॅसिड, परफेरॉल, अॅझेलेन सायनोझोन, फॉस्फोरील प्रोटिक अॅसिड इत्यादींसह अनेक घातक विषारी आणि हानिकारक पदार्थ आढळतात. कार्बन मोनोऑक्साइडमुळे हृदयविकार, दमा आणि अंधत्व येते. मार्श गॅसमुळे नपुंसकता येते.
अमोनियामुळे पचनशक्ती मंदावते आणि पित्त मूत्राशय विकृत होतो. कोलोडॉनमुळे स्नायू कमजोर होतात आणि डोकेदुखी होते. पॅप्रिडीनमुळे डोळ्यांमध्ये कोरडेपणा आणि अपचन होते. कॉर्बोलिक ऍसिड निद्रानाश, चिडचिडेपणा आणि विसरभोळेपणा वाढवते. पेरफेरॉलमुळे दात पिवळे होऊन कमकुवत होतात.
एकूणच तंबाखूचा सेवन केल्याने आणि धूम्रपानामुळे आरोग्य, वय, संपत्ती, शांती, चारित्र्य, आणि आत्मविश्‍वासाची हानी होते आणि तसेच दमा, कॅन्सर, हृदयविकाराचे विकार होतात. रोग येतात. निरोगी आणि आनंदी जीवन मिळवायचे असेल तर तंबाखूचे सेवन सोडले पाहिजे. हे करणे अवघड काम नाही. निर्धारानेच तंबाखूचा वापर थांबवता येऊ शकतो.
