आज जगभरात हृदयविकार हा मृत्यूचे सर्वात मोठे कारण बनला आहे आणि भारतही यापासून अस्पृश्य नाही. तरुणांमधील जीवनशैलीतील समस्या जसे की ताणतणाव, शारीरिक हालचालींचा अभाव, अस्वास्थ्यकर खाण्याच्या सवयी, लठ्ठपणा आणि धूम्रपान यासारखे घटक हृदयविकाराचा धोका वाढवत आहेत.
मायोकार्डियल इन्फार्क्शन म्हणजेच हृदयविकाराचा झटका दिवसाच्या कोणत्याही वेळी येऊ शकतो, परंतु अनेक संशोधक आणि हृदयरोगतज्ज्ञ म्हणतात की सकाळी हृदयविकाराचा झटका अधिक गंभीर आणि प्राणघातक असू शकतो. प्रश्न उद्भवतो - सकाळी हृदयविकाराचा झटका अधिक धोकादायक का असतो? वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून त्याचे कारण जाणून घेऊया.
सकाळी हृदयविकाराचा झटका का जास्त येतो हे जाणून घ्या
१ शरीराच्या जैविक घड्याळाची भूमिका
आपले शरीर एका नैसर्गिक जैविक घड्याळानुसार कार्य करते, ज्याला सर्केडियन रिदम म्हणतात. हे घड्याळ आपल्या शरीराच्या अनेक कार्यांवर नियंत्रण ठेवते - जसे की हार्मोन पातळी, रक्तदाब आणि हृदयाचे ठोके. शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले आहे की सकाळी ६ ते १२ वाजेच्या दरम्यान शरीरात कॉर्टिसोल संप्रेरकाची पातळी सर्वाधिक असते, ज्यामुळे रक्तदाब वाढतो आणि धमन्यांवर दबाव येतो. यामुळे हृदयाची ऑक्सिजनची गरज वाढते. जर धमन्या आधीच अरुंद असतील तर हृदयविकाराचा झटका येण्याचा धोका खूप जास्त होतो.
२ रक्त जाड होते
सकाळी रक्ताची जाडी, म्हणजेच स्निग्धता वाढते. यामुळे रक्तात गुठळ्या तयार होण्याची प्रवृत्ती वाढते. जर रक्तवाहिन्यांमध्ये चरबीचे साठे आधीच असतील आणि त्यावर गुठळी तयार झाली असेल तर रक्तप्रवाहात अडथळा येतो आणि हृदयाला ऑक्सिजन मिळणे बंद होते - जे हृदयविकाराचे थेट कारण आहे.
३ प्लेटलेटची क्रिया वाढते
प्लेटलेट्स, म्हणजेच रक्ताच्या गुठळ्या तयार करणाऱ्या पेशी, सकाळी आपल्या शरीरात अधिक सक्रिय होतात. ही एक सामान्य जैविक प्रक्रिया आहे, परंतु ज्या लोकांच्या धमन्यांमध्ये आधीच प्लेक (चरबी किंवा कोलेस्टेरॉलचा थर) जमा झाला आहे त्यांच्यासाठी ही स्थिती धोकादायक असू शकते. प्लेटलेट्सची वाढलेली क्रिया रक्ताच्या गुठळ्या होण्याची शक्यता वाढवते. जर ही गाठ आधीच अरुंद किंवा अंशतः ब्लॉक झालेल्या धमनीमध्ये तयार झाली तर ती पूर्णपणे ब्लॉकेज होऊ शकते. यामुळे हृदयाला ऑक्सिजन मिळणे बंद होते, ज्यामुळे थेट हृदयविकाराचा झटका येतो. म्हणूनच सकाळी हृदयविकाराचा झटका घातक ठरू शकतो.
४ लक्षणे दुर्लक्षित करणे
लोक सकाळी हृदयविकाराच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करण्याचा किंवा त्यांचा गैरसमज करण्याचा प्रयत्न करतात. श्वास लागणे, थकवा, छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता यासारखी लक्षणे बहुतेकदा सामान्य मानली जातात किंवा अपचन, गॅस किंवा झोपेनंतर शरीरात जडपणा यासारख्या समस्यांशी संबंधित असतात. परिणामी लोक वैद्यकीय मदत घेण्यास उशीर करतात, असा विश्वास करतात की अस्वस्थता स्वतःच निघून जाईल. तथापि हे जीवघेणे ठरू शकते. परिणामी लवकर परंतु महत्त्वाच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नये कारण ते गंभीर नुकसान किंवा अचानक हृदयविकाराचा मृत्यू देखील होऊ शकतात.
सकाळी हृदयविकाराचा झटका कसा टाळायचा
घाईघाईने जागे होऊ नका
हळूहळू उठा. अचानक अंथरुणातून उडी मारू नका. हळू उठा, हळूहळू स्वतःला ताण द्या. तुमच्या शरीराला जुळवून घेण्यासाठी वेळ द्या. यामुळे रक्तदाब अचानक वाढण्यास प्रतिबंध होतो.
पाणी प्या
सर्वप्रथम स्वत:ला हायड्रेट करा. उठल्यानंतर एक ग्लास पाणी प्या. हे रक्त पातळ करण्यास मदत करते, ज्यामुळे रक्ताच्या गुठळ्या होण्याचा धोका कमी होतो ज्यामुळे हृदयाच्या धमन्या ब्लॉक होऊ शकतात.
कठोर व्यायाम टाळा
सकाळी तीव्र हालचाली टाळा. उठल्यानंतर लगेच व्यायाम केल्याने हृदयावर दबाव येऊ शकतो (सकाळी हृदयविकाराचा झटका). हलके स्ट्रेचिंग किंवा चालण्याचा पर्याय निवडा. जर तुम्ही व्यायाम करत असाल तर चांगले वॉर्म अप करा.
आरोग्य तपासणी करत रहा
जुन्या आजारांवर नियंत्रण ठेवा. नियमित तपासणी, औषधे आणि निरोगी जीवनशैलीद्वारे रक्तदाब, मधुमेह आणि कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित करा. सकाळी हृदयविकाराचा झटका येण्याचे हे प्रमुख जोखीम घटक आहेत.
निरोगी झोप
चांगली झोप घ्या. कमी झोप शरीराच्या अंतर्गत घड्याळाला अडथळा आणू शकते आणि सकाळी ताण संप्रेरक पातळी वाढवू शकते. दररोज ७-८ तास शांत झोप घेण्याचे लक्ष्य ठेवा.
लक्षणांबद्दल सतर्क रहा
सकाळी छातीत दुखणे, श्वास लागणे, चक्कर येणे किंवा डाव्या हातात अस्वस्थता याकडे दुर्लक्ष करू नये. त्वरित वैद्यकीय मदत घ्या.
लक्षात ठेवा सकाळी हृदयविकाराचा झटका येण्यामागे जैविक, शारीरिक आणि वर्तणुकीय कारणे आहेत. जर आपण हे घटक समजून घेतले आणि सतर्क राहिलो तर वेळेत जीव वाचवता येतात.जर हृदय असेल तर जीवन आहे म्हणून त्याची काळजी घेणे सर्वात महत्वाचे आहे. जर आपण आपल्या शरीराच्या गरजा समजून घेतल्या, त्याच्या नैसर्गिक दिनचर्येचा आदर केला आणि जीवनशैलीचे योग्य निर्णय घेतले तर सकाळी हृदयविकाराचा झटका मोठ्या प्रमाणात टाळता येतो. सकाळच्या या छोट्या सवयींचा आपल्या हृदयाच्या आरोग्यावर मोठा परिणाम होऊ शकतो.
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. या संदर्भात अधिक माहितीसाठी किंवा कोणतेही उपाय अमलात आणण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्या.
