भारतात प्रथमच पुरुषांच्या तुलनेत महिलांची संख्या वाढली, प्रजनन दर कमी झाला

भारत आता लैंगिक समानतेकडे वाटचाल करत आहे. देशात आता दर एक हजार पुरुषांमागे एक हजार वीस महिला आहेत. प्रजनन दरही कमी झाला आहे, त्यामुळे लोकसंख्येचा स्फोट होण्याचा धोकाही कमी झाला आहे. राष्ट्रीय कुटुंब आणि आरोग्य सर्वेक्षण (NFHS) च्या आकडेवारीत या गोष्टी समोर आल्या आहेत. NFHS एक नमुना सर्वेक्षण आहे. केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाने 24 नोव्हेंबर रोजी ही आकडेवारी जाहीर केली आहे. उल्लेखनीय आहे की राष्ट्रीय जनगणना मोठ्या लोकसंख्येवर केली जाते.

इतर NFHS आकडेवारी

भारतात तरुणांची संख्या मोठी आहे.

15 वर्षांखालील वयोगटातील लोकसंख्येचा वाटा 2019-2021 मध्ये 34.9 टक्क्यांवरून 26.5 टक्क्यांवर आला आहे.

प्रजनन दर कमी झाला आहे. स्त्रीने तिच्या आयुष्यात जन्माला येणाऱ्या मुलांची सरासरी संख्या 2.2 वरून 2 वर आली आहे.

गर्भनिरोधकांचा वापर 54 टक्क्यांवरून 67 टक्क्यांवर पोहोचला आहे.

ही एक महत्त्वाची उपलब्धी असल्याचे सांगून केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाचे अतिरिक्त सचिव आणि राष्ट्रीय आरोग्य अभियानाचे संचालक विकास शील म्हणाले की, जन्माच्या वेळी लिंग गुणोत्तर आणि लिंग गुणोत्तर हेही एक महत्त्वाचे यश आहे. जनगणनेतून खरे चित्र समोर येणार असले, तरी आताचे निकाल पाहता आपण असे म्हणू शकतो की महिला सक्षमीकरणाच्या आपल्या उपाययोजनांनी आपल्याला योग्य दिशेने वाटचाल केली आहे.

नॅशनल फॅमिली अँड हेल्थ सर्व्हे (NFHS) च्या आकडेवारीनुसार, देशात आता पुरुषांच्या तुलनेत महिलांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. आता प्रत्येक 1000मागे 1020 महिला आहेत. 1990 च्या दरम्यान, दर 1000 पुरुषांमागे फक्त 927 महिला होत्या. वर्ष 2005-06 मध्ये, NFHS च्या आकडेवारीमध्ये महिला आणि पुरुषांची संख्या 1000-1000 होती. मात्र, त्यानंतर त्यात घट झाली. 2015-2016 मध्ये 1000 पुरुषांच्या तुलनेत 991 महिला होत्या. मात्र, आता महिलांनी संख्येच्या बाबतीत पुरुषांना मागे टाकले आहे. तथापि, आपण राज्यनिहाय पाहिल्यास, काही राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये पुरुषांपेक्षा स्त्रिया जास्त असण्याची शक्यता आहे.