आदिशक्ती देवी ललिता ही दहा महाविद्यांपैकी एक आहे. उपांग ललिता व्रत भक्तांसाठी शुभ आणि फलदायी आहे. या वर्षी ललिता व्रत २६ सप्टेंबर २०२५ रोजी पाळले जाईल. या दिवशी उपांग ललिता यांची भक्तीभावाने पूजा केल्याने देवीची कृपा आणि आशीर्वाद मिळतात. जीवन नेहमीच आनंद आणि समृद्धीने भरलेले असते. पौराणिक कथांनुसार, जगाची ललिता माता आदिशक्ती त्रिपुरा सुंदरीचे एक रुप आपोआप सर्व दुःखांचे निवारण करते. पारंपारिक हिंदू पंचागानुसार ललिता पंचमी हा सण आश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पंचमी तिथीला साजरा केला जातो.
ललिता पंचमी २०२५ तारीख आणि वेळ
उपांग ललिता व्रत (ललिता पंचमी)
दिनांक २६ सप्टेंबर २०२५
दिवस शुक्रवार
पंचमी तिथी २६ सप्टेंबर २०२५ रोजी सकाळी ०९:३३ वाजता सुरू
पंचमी तिथी २७ सप्टेंबर २०२५ रोजी दुपारी १२:०३ वाजता संपत आहे
देवी ललिता ही शक्ती किंवा देवी दुर्गेचा अवतार आहे हे मान्य असल्याने, नऊ दिवसांच्या नवरात्र उत्सवाच्या पाचव्या दिवशी साजरी केली जाणारी ललिता पंचमी साजरी केली जाते. ललिता पंचमीला, अनेक लोकांचा असा विश्वास आहे की देवीची पूजा केल्याने आणि उपवास केल्याने त्यांना आनंद, बुद्धी आणि धनप्राप्ती होते. गुजरात आणि महाराष्ट्रात, ललिता पंचमी हा एक अतिशय प्रसिद्ध सण आहे.
ललिता पंचमी पूजा पद्धत व नियम
सकाळी लवकर उठून स्नान करावे.
स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे.
घर किंवा मंदिरात देवीचे मंडप/स्थान सजवावे.
देवीची मूर्ती/प्रतिमा/घटासमोर लाल वस्त्र पसरावे.
तांदूळ, फुले, दुर्वा, कुंकू, हळद अर्पण करावी.
देवीला लाल फुले, लाल चुनरी, सुगंधी द्रव्ये अर्पण करावी.
देवीला पंचोपचार/षोडशोपचार पूजा करतात.
नवरात्रातील पंचमीला काही स्त्रिया उपवास करून फळाहार घेतात.
देवीसमोर “ललिता स्तोत्र” किंवा “ललिता सहस्रनाम” पठण केले जाते.
ललिता देवीची आरती करून प्रसाद वितरित करावा.
या दिवशी गरबा, भजन, स्तोत्रपठण यांचे आयोजन अनेक ठिकाणी केले जाते.
उपांग ललिता पंचमी
उपांग ललिता व्रत सर्व सुख प्रदान करते असे मानले जाते. देवीची पूजा केल्याने भक्ताला शक्ती मिळते. या निमित्ताने भाविक सर्व देवीच्या मंदिरांमध्ये गर्दी करतात. अनेक ठिकाणी भव्य मेळे आयोजित केले जातात आणि हजारो भाविक हा दिवस भक्ती आणि आनंदाने साजरा करतात. ललिता देवीची पूजा करण्याचे विशेष महत्त्व आहे.
हा दिवस संपूर्ण भारतात साजरा केला जातो. पौराणिक श्रद्धेनुसार, देवी ललिता या दिवशी एका राक्षसाचा वध करण्यासाठी अवतार घेते. भाविक षोडशोपचार पद्धतीने देवी ललिता यांची पूजा करतात. शास्त्रानुसार देवी ललितासोबत, स्कंदमाता आणि भगवान शिव यांचीही पूजा केली जाते.
उपांग ललिता पूजन
शक्तिरूप देवी ललिता यांना समर्पित उपांग ललिता पंचमी, नवरात्राच्या पाचव्या दिवशी, आश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षाला साजरी केली जाते. या शुभ दिवशी भाविक उपवास करतात आणि या दिवसाला उपांग ललिता व्रत म्हणतात. देवी ललिता यांचे ध्यानस्थ स्वरूप खूप तेजस्वी आहे. आईची पूजा भक्ती आणि खऱ्या मनाने केली जाते.
कालिका पुराणानुसार, देवीला दोन हात आहेत, तिचा रंग गोरा आहे आणि ती लाल कमळावर विराजमान आहे. ललिता देवीची पूजा केल्याने समृद्धी येते. दक्षिणामार्ग शाक्तांच्या मते, देवी ललिता ही चंडीच्या समतुल्य मानली जाते. तिची पूजा पद्धत देवी चंडीसारखीच आहे. ललिता सहस्रनाम आणि ललिता त्रिशतीचे पठण केले जाते.
उपांग ललिता व्रताचे महत्त्व
देवी दुर्गेची रूप असलेली ललिता देवी पंच महाभूतांशी किंवा पाच घटकांशी जोडलेली आहे. भारताच्या दक्षिण भागात, देवी ललिता यांना देवी चंडी म्हणूनही पूज्य मानले जाते. असे मानले जाते की उपंग ललिता व्रत पाळणाऱ्यांच्या जीवनात आनंद येतो आणि त्यांना सर्व समस्यांपासून मुक्ती मिळते. देवी ललिता तिच्या भक्तांना भाग्य आणि आनंद देते.
पौराणिक कथा
ललिता शक्तीचे वर्णन पुराणांमध्ये आढळते. पुराणांमध्ये, जेव्हा दक्षाची मुलगी सती, तिच्या वडिलांच्या अपमानामुळे दुःखी होऊन, तिचे जीवन अर्पण करते, तेव्हा भगवान शिव, दुःखाने, तिचे नश्वर शरीर आपल्या खांद्यावर घेऊन सर्व दिशांना फिरू लागतात. ही दुर्घटना पाहून, भगवान विष्णू आपल्या चक्राने सतीचे शरीर वेगळे करतात. त्यानंतर, जेव्हा भगवान शिव तिला आलिंगन देतात, तेव्हा तिला ललिता म्हणून ओळखले जाते.
ब्रह्मदेवाने सोडलेले चक्र पाताळाचा नाश करू लागते तेव्हा देवी ललिता प्रकट होते. या परिस्थितीमुळे विचलित होऊन, ऋषी-मुनी देखील घाबरतात आणि संपूर्ण पृथ्वी हळूहळू बुडू लागते. त्यानंतर सर्व ऋषी ललिता देवीची पूजा करू लागतात. त्यांच्या प्रार्थनेने प्रसन्न होऊन, देवी प्रकट होते आणि हे विनाशकारी चक्र थांबवते. विश्वाला त्याचे नवीन जीवन मिळते.
