परंपरेनुसार, श्राद्ध पक्ष (पितृपक्ष) हा पितरांच्या स्मरणासाठी आणि त्यांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी विशेष काळ मानला जातो. या कालावधीत अनेक शुभ कार्ये, जसे लग्न, गृहप्रवेश किंवा नवीन व्यवसायाची सुरुवात, टाळले जातात. बाळाच्या जन्माबाबतही या काळातील शुभ-अशुभतेबद्दल वेगवेगळ्या मतं आणि स्थानिक परंपरा आहेत.
पितृपक्षात जन्मलेल्या बाळाबद्दल परंपरागत समज
शुभ की अशुभ?
काही लोकमान्यतेनुसार पितृपक्षात बाळ जन्मल्यास ते अशुभ मानले जाते, कारण हा काळ उत्सव वा मंगलकार्य टाळण्याचा असतो पण दुसरीकडे शास्त्रात जन्माला आलेले बाळ अशुभ आहे असे कुठेही स्पष्ट लिहिलेले नाही. पितृपक्ष हा पितरांचा काळ मानला जातो, ज्यामुळे नवीन सुरुवातींसाठी (जसे बाळाचा जन्म) हा काळ शुभ मानला जात नाही, असे काही पंडित आणि ज्योतिषी सांगतात. कारण या काळात पितरांची आत्मे सकारात्मक आणि नकारात्मक दोन्ही प्रभाव टाकू शकतात, ज्यामुळे नवजात बाळावर काही दुष्परिणाम होण्याची शक्यता व्यक्त केली जाते. मात्र बाळाचा जन्म हे पूर्णतः प्राकृतिक आणि ईश्वरीय कृपेने होणारे कार्य आहे, त्यामुळे त्याला अशुभ म्हणणे पूर्णतः योग्य नाही, असेही काही धर्मगुरूंचे मत आहे.
शास्त्रीय दृष्टिकोन
ज्योतिषानुसार, श्राद्ध पक्षातील तारीख, नक्षत्र आणि ग्रहस्थिती बाळाच्या भविष्यासाठी महत्त्वाची असते. जर जन्म शुभ नक्षत्रात (जसे हस्त, पुष्य, रोहिणी) किंवा चंद्राच्या शुभ प्रभावात झाला, तर तो शुभ मानला जाऊ शकतो. उलट, पितृदोष किंवा अशुभ ग्रहस्थिती असल्यास उपाय करण्याचा सल्ला दिला जातो.
काही ज्योतिषींना असा विश्वास आहे की या काळात जन्मलेल्या बाळाला पितरांचा विशेष आशीर्वाद मिळू शकतो, जर त्यांच्या नावकरण किंवा संस्कार शुभ मुहूर्तात केले गेले.
वैदिक ग्रंथांनुसार जन्म हा शुभच असतो कारण तो आत्म्याचा मानवी देहप्राप्तीचा क्षण असतो. पितृपक्ष हा पितरांना संतुष्ट करण्याचा काळ आहे. त्यामुळे अशा काळात बाळ जन्मणे हे पितरांची विशेष कृपा मिळाल्याचे लक्षण मानले जाते.
सामाजिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोन
काही समुदायांमध्ये श्राद्ध पक्षात जन्मलेल्या बाळाला पितरांशी जोडले जाते आणि त्याला "पितृसत्तेचा वारस" मानले जाते. यामुळे बाळाच्या नावात पितरांना समर्पित नाव ठेवण्याची प्रथा आहे.
दुसरीकडे काही ठिकाणी या काळात जन्मलेल्या बाळाचे नावकरण किंवा इतर संस्कार पितृपक्ष संपल्यानंतर (अमावास्येनंतर) करण्याची पद्धत आहे, जेणेकरून शुभता टिकून राहील.
ज्योतिष मत
बाळाचे भाग्य हे जन्मकुंडली (लग्न राशी, नक्षत्र, ग्रहस्थिती) यावर अवलंबून असते, पितृपक्षावर नाही. काही ज्योतिषी म्हणतात की या काळात जन्मलेल्या मुलांवर पितरांची कृपा विशेष प्रमाणात राहते, त्यामुळे ते आयुष्यात ज्ञान, समृद्धी व दीर्घायुष्य प्राप्त करतात.
उपाय
जर बाळाचा जन्म श्राद्ध पक्षात झाला असेल, तर पितरांना तर्पण किंवा श्राद्ध करून त्यांचा आशीर्वाद मागावा. यामुळे बाळावर पितरांचा सकारात्मक प्रभाव पडतो, असा विश्वास आहे.
ज्योतिषींची सल्ला घेऊन बाळाच्या जन्म कुंडलीत पितृदोष किंवा अशुभता असल्यास मंत्रजाप, दान किंवा हवनाद्वारे उपाय केले जाऊ शकतात.
बाळाच्या आरोग्याची काळजी घेणे आणि नावकरण शुभ मुहूर्तात करणे महत्त्वाचे आहे.
खरं तर बाळाचा जन्म नेहमीच शुभ असतो. पितृपक्षात जन्मल्यामुळे तो बाळ अशुभ नाही, उलट पितरांचे आशीर्वाद मिळाले असे मानले जाते. बाळाचे भविष्य हे त्याच्या कुंडलीवर अवलंबून असते, पितृपक्षामुळे नव्हे. श्राद्ध पक्षात बाळाचा जन्म हा निसर्गाने ठरवलेला असतो आणि तो स्वतःचं शुभ किंवा अशुभ नाही. परंतु धार्मिक आणि ज्योतिषीय दृष्टिकोनातून काही सावधान्या आणि उपायांचा अवलंब करणे उचित मानले जाते. स्थानिक पंडित किंवा ज्योतिषींचा सल्ला घेऊन बाळाच्या भविष्यासाठी योग्य पावले उचलावीत.
अस्वीकरण: हा लेख ज्योतिष, पौराणिक आणि धार्मिक श्रद्धांवर आधारित आहे आणि ती केवळ सामान्य माहितीसाठी सादर केली आहे. अधिक माहितीसाठी, कृपया संबंधित क्षेत्रातील तज्ञांचा सल्ला घ्या. वेबदुनिया याला दुजोरा देत नाही.
