शिवलिलामृत हे भगवान शिवाच्या भक्तीशी निगडीत एक पवित्र ग्रंथ आहे, ज्यामध्ये भगवान शिवाच्या लीलांचे आणि महिम्याचे वर्णन आहे. शिवलिलामृताचे पारायण विशेषतः श्रावण महिन्यात, सोळा सोमवार व्रतादरम्यान किंवा शिवरात्रीसारख्या शुभ प्रसंगी केले जाते. यामुळे भक्तांना मानसिक शांती, इच्छापूर्ती आणि शिवकृपेचा लाभ होतो. या लेखात शिवलिलामृत पारायणाचे नियम, पूजा, आणि उद्यापन याबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे.
शिवलिलामृत पारायणाची तयारी
शिवलिलामृताचे पारायण विशेषतः श्रावण महिन्यात, सोळा सोमवार व्रतादरम्यान, शिवरात्री किंवा इतर शुभ मुहूर्तावर सुरू केले जाते.
सामान्यतः ११ किंवा १६ दिवसांचे पारायण केले जाते, कारण शिवलिलामृतामध्ये ११ अध्याय (काही आवृत्त्यांमध्ये १४ किंवा १६) आहेत.
साहित्य:
शिवलिलामृताची पुस्तकाची प्रत.
शिवलिंग, बेलपत्र, दूध, दही, तूप, मध, साखर (पंचामृत), चंदन, अक्षता, फुले, धूप, दिवा, कापूर, फळे, आणि सात्विक नैवेद्य.
स्वच्छ आसन, पूजा स्थळ, आणि पाण्याचा लोटा.
संकल्प:
पारायण सुरू करण्यापूर्वी सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे.
शिवलिंगासमोर किंवा मंदिरात बसून पारायणाचा संकल्प घ्यावा. संकल्पात पारायणाचा उद्देश (उदा., इच्छापूर्ती, आरोग्य, समृद्धी) आणि कालावधी स्पष्ट करावा. उदाहरण "मी (नाव) अमुक उद्देशाने शिवलिलामृताचे पारायण करीत आहे. भगवान शिव माझी मनोकामना पूर्ण करोत."
शिवलिलामृत सप्ताह पारायण पध्दती १
एक दिवसीय पारायण करायचे असल्यास सोमवारी पंधरा अध्यायांचे एक संपूर्ण पारायण करावे.
सप्ताह-पारायण पध्दती २
कोणत्याही सोमवारी सायंकाळी शंकराच्या मंदिरात जाऊन ११ बेलाची पाने पिंडीवर वहावीत व शंकराचे यथाशास्त्र दर्शन घेऊन श्री शिवलीलामृत पोथीचे ७ दिवसात पारायण करण्याचा संकल्प घेऊन स्वत:च्या घरी येऊन रात्रीच्या भोजनापूर्वी शूचिर्भूत राहून शिवलीलामृत पोथी वाचावी. पारायण करताना दिवा तेवत ठेवावा.
सोमवार – अध्याय १ व अध्याय २
मंगळवार – अध्याय ३ व अध्याय ४
बुधवार – अध्याय ५ व अध्याय ६
गुरुवार – अध्याय ७ व अध्याय ८
शुक्रवार – अध्याय ९ व अध्याय १०
शनिवार – अध्याय ११ व अध्याय १२
रविवार – अध्याय १३ व अध्याय १४
रविवारी रात्री अध्याय १५ वा वाचला तर चांगलेच, पण नाही वाचला तरी चालेल.
रविवारी रात्री आपल्या जेवणाच्या पात्राचा नैवेद्य महादेवाला दाखवावा व तेच उद्यापन समजावे. रविवारी महादेवाच्या मंदिरात जाऊन यथाशक्ति तांदूळ व दक्षिणा ठेवावी.
सप्ताह-पारायण पध्दती ३
अकरावा अध्याय वाचन- फक्त अकरावा अध्याय रोज तीनदा वाचावा.
बेचाळीस ओव्या पठण
अध्याय १५ मध्ये दिलेल्या बेचाळीस ओव्यांचे नित्य पठण केले जाते. ज्यांना वेळेअभावी वा इतर काही कारणांमुळे ग्रंथ पठण करता येत नाही त्यांच्यासाठी ह्या ओव्या कामी येतात. रोज सकाली स्नान करून ह्या ४२ ओव्या वाचाव्यात.
पारायणाचे नियम
पारायण सकाळी किंवा संध्याकाळी (प्रदोष काळात) करावे.
स्वच्छ, शांत आणि पवित्र ठिकाणी आसन घालून बसावे.
प्रत्येक अध्याय वाचण्यापूर्वी आणि नंतर "ॐ नमः शिवाय" मंत्राचा ११, २१ किंवा १०८ वेळा जप करावा.
पारायणादरम्यान शारीरिक आणि मानसिक शुद्धता राखावी.
लसूण, कांदा, मांसाहार, आणि तामसी पदार्थ टाळावेत.
ब्रह्मचर्य पाळावे आणि नकारात्मक विचार, वादविवाद किंवा अपशब्द टाळावेत.
पारायण सलग करावे. जर मधे खंड पडला, तर पुन्हा संकल्प घेऊन सुरू करावे.
स्त्रियांनी मासिक पाळीच्या काळात पारायण टाळावे आणि नंतर पुन्हा सुरू करावे.
पूजेची प्रक्रिया
सकाळी लवकर स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे.
पूजा स्थळ स्वच्छ करून आसन घालावे.
शिवलिंगाला पंचामृताने (दूध, दही, तूप, मध, साखर) स्नान घालावे.
स्वच्छ पाण्याने अभिषेक करावा, बेलपत्र, फुले, आणि अक्षता अर्पण करावी.
चंदनाचा टिळा लावावा आणि धूप-दिवा दाखवावा.
"ॐ नमः शिवाय" हा मंत्र १०८ वेळा जपावा.
इच्छेनुसार "महामृत्युंजय मंत्र" किंवा "शिव तांडव स्तोत्र" पाठ करावा.
शिवलिलामृताचा अध्याय श्रद्धेने आणि एकाग्रतेने वाचावा किंवा ऐकावा.
जर समूहात पारायण करत असाल, तर सर्वांनी एकत्र वाचावे.
पूजेच्या शिव आरती करावी.
सात्विक मिठाई अर्पण करावी आणि प्रसाद म्हणून सर्वांना वाटावी.
प्रत्येक सोमवारी किंवा शेवटच्या दिवशी विशेष पूजा आणि हवन करणे शुभ मानले जाते.
उद्यापन कधी करावे?
पारायण पूर्ण झाल्यावर उद्यापन करावे.
उद्यापन शक्यतो सोमवारी किंवा शुभ मुहूर्तावर करावे.
मंदिरात किंवा घरी शिवलिंगाची विशेष पूजा करावी.
पंचामृत अभिषेक, बेलपत्र, आणि फुलांनी सजावट करावी.
"ॐ नमः शिवाय" मंत्राने १०८ किंवा १,००० आहुती द्याव्यात.
हवनासाठी समिधा, तूप, आणि हवन सामग्री वापरावी.
ब्राह्मणांना किंवा गरजूंना अन्न, वस्त्र, किंवा दक्षिणा दान करावी.
सात्विक भोजन बनवून सर्वांना वाटावे.
उद्यापनाच्या शेवटी शिवाची आरती करावी आणि प्रसाद वाटावा.
उद्यापनानंतर उपवास सोडावा आणि सात्विक भोजन घ्यावे.
शिवलिलामृत पारायणाचे फायदे
भगवान शिव आणि माता पार्वती यांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.
मनोकामना पूर्ण होतात, विशेषतः विवाह, संतान, आरोग्य, आणि समृद्धीसाठी.
मानसिक शांती, आध्यात्मिक उन्नती, आणि नकारात्मक ऊर्जेपासून मुक्ती मिळते.
कौटुंबिक सौख्य आणि शांती प्राप्त होते.
