राणी अहिल्याबाईंच्या राज्याच्या नाण्यांवर शिव आणि बेलपत्र का छापले गेले?
३१ मे हा राणी अहिल्याबाईंचा जन्मदिवस आहे. राणी अहिल्याबाईंनी राजधानी मल्हारनगर (महेश्वर) च्या टांकसाळातून चांदी आणि तांब्याची नाणी (मुद्रा) काढली. नाण्यांवर शिवलिंग आणि बेलपत्र कोरले गेले होते. यामागे दोन प्रमुख कारणे होती. यामध्ये भगवान शिव यांना राजा बनवणे आणि सेवक म्हणून राज्य करणे आणि इतर हिंदू राजांना संदेश देणे की हे शिवाचे राज्य आहे आणि शिवाच्या राज्यावर हल्ला करणे म्हणजे भगवान शिवावर वर्चस्व गाजवणे असा संदेश देणे समाविष्ट होते.
देवी यांची ही राजनयिकता यशस्वी झाली आणि कोणीही त्यांच्या राज्यावर हल्ला केला नाही. ही माहिती बुरहानपूरचे आघाडीचे नाणेशास्त्रज्ञ मेजर डॉ. महेशचंद्र गुप्ता यांनी दिली. ते म्हणाले की अहिल्याबाईंनी त्यांच्या कारकिर्दीत दोन प्रकारची नाणी काढली, एकावर शिवलिंग आणि बेलपत्र होते आणि दुसऱ्यावर भगवान मार्तंडचे चिन्ह सूर्य होते.
पहिल्या प्रकारची नाणी ११८० मध्ये मल्हार नगर येथून काढण्यास सुरुवात झाली आणि दुसऱ्या प्रकारची नाणी ११८४ मध्ये इंदूर टांकसाळ येथून काढण्यास सुरुवात झाली. ही दोन्ही नाणी डॉ. मेजर गुप्ता यांच्या खाजगी संग्रहालयात आहेत.
होळकर राजवटीचे शुभंकर मल्हाररावांच्या डोक्यावर सावली देणारा साप, सूर्यवंश दर्शविणारा भगवान सूर्य, शिवाचे वाहन म्हणून बैल, वाहतुकीचे साधन म्हणून घोडा आणि मल्हाररावांचे आवडते शस्त्र, तलवार आणि राज्यातील मुख्य पिके, गहू आणि अफू, हे त्या काळातील राजवंश आणि लोकसंस्कृतीचे प्रतिनिधित्व करतात.
