श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर हे भारतातील आंध्र प्रदेश राज्याच्या दक्षिण भागात श्रीशैलम पर्वतावर कृष्णा नदीच्या काठावर स्थित एक प्रसिद्ध मंदिर आहे. आंध्र प्रदेशातील हे निसर्गरम्य मंदिर "दक्षिणेचे कैलाश" म्हणूनही ओळखले जाते आणि हे भगवान शिवाच्या प्रमुख तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे. श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराच्या प्रमुख देवता माता पार्वती (मलिका) आणि भगवान शिव (अर्जुन) आहेत.
हे ठिकाण भगवान शंकराच्या 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. हिंदू धर्म आणि संस्कृतीसाठी ही मंदिरे अत्यंत महत्त्वाची आहेत. श्रीशैलम मल्लिकार्जुन दर्शनासाठी दुरून पर्यटक येथे येतात आणि मंदिराच्या देवतेचे दर्शन घेऊन स्वतःला धन्य मानतात. जर तुम्हाला या पवन धाम आणि त्याच्या पर्यटन स्थळांबद्दल अधिक जाणून घ्यायचे असेल तर आमचा लेख नक्की वाचा -
श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर इतिहास
श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराच्या इतिहासाशी निगडित सातवाहन राजवटीतील शिलालेख पुरावे आहेत की हे मंदिर दुसऱ्या शतकापासून अस्तित्वात आहे. मंदिरामध्ये बहुतेक आधुनिक जोड विजयनगर साम्राज्याचा राजा हरिहर पहिलाच्या काळातील आहेत.
श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर संकुलात 2 हेक्टर आणि 4 गेटवे टॉवर आहेत, ज्याला गोपुरम म्हणतात. श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराच्या आत अनेक मंदिरे बांधली गेली आहेत, त्यातील सर्वात प्रमुख म्हणजे मल्लिकार्जुन आणि भ्रामराम्बा. विजयनगर काळात बांधलेला मुख मंडप सर्वात लक्षणीय आणि पाहण्यासारखा आहे. मंदिराच्या मध्यभागी अनेक मंडपम स्तंभ आहेत ज्यात नादिकेश्वराची एक विशाल दृश्यमान मूर्ती आहे.
श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर कथा
शिव पुराणानुसार श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराची कथा भगवान भोलेनाथच्या कुटुंबाशी संबंधित आहे. असे मानले जाते की भगवान शिवाचा धाकटा मुलगा गणेश हे कार्तिकेयच्या आधी लग्न करू इच्छित होते. यावर उपाय म्हणून भोलेनाथ आणि माता पार्वती यांनी दोघांसमोर एक अट ठेवली की जो कोणी पृथ्वीची प्रथम प्रदक्षिणा लावले त्याचे प्रथम लग्न लावण्यात येईल. हे ऐकून कार्तिकेय प्रदक्षिणा घालू लागला परंतु गणेशजी बुद्धीने हुशार असल्याने त्यांनी माता पार्वती आणि भगवान शिव यांची प्रदक्षिणा केली आणि त्यांना पृथ्वीसारखे असल्याचे सांगितले. जेव्हा कार्तिकेयला ही बातमी कळली तेव्हा तो संतापला आणि क्रंच डोंगरावर गेला. जेव्हा त्यांना समजावण्याचे सर्व प्रयत्न अयशस्वी झाले, तेव्हा पार्वती देवी त्यांना आणण्यासाठी गेल्या परंतु त्यांना पाहून ते तिथून पळून गेले. यामुळे निराश होऊन पार्वती तिथे बसल्या आणि भगवान भोलेनाथ ज्योतिर्लिंगाच्या रूपाने प्रगत झाले. हे ठिकाण श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर म्हणून दृश्यमान झाले.
श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिर शक्तीपीठ
शक्तीपीठ म्हणजे सती देवीचे अवशेष ज्या ठिकाणी पडले. पौराणिक कथा सांगते की देवी सतीचे वडील राजा दक्ष यांच्याकडून भगवान भोलेनाथचा अपमान सहन न झाल्यामुळे देवीने आत्मदहन केले. भगवान शिवाने देवी सतीचे जळलेले शरीर उंचावले आणि तांडव केले आणि या काळात त्यांच्या शरीराचे अवयव ज्या-ज्या ठिकाणी पडले ते शक्तीपीठ म्हणून ओळखले जाते. श्रीशैलम हे त्याच्या वरच्या ओठांचा परिणाम मल्लिकार्जुन मंदिरात पडल्याचा विश्वास आहे. श्रीशैलम श्री मल्लिकार्जुन स्वामी मंदिर हे 18 महाशक्ती पीठांपैकी एक आहे.
जवळीक पर्यटन स्थळे
अक्क महादेवी लेणी
श्री ब्रह्मराम्बा मल्लिकार्जुन स्वामी मंदिर
श्रीशैलम पातालगंगा
श्रीशैलम टाइगर रिझर्व
श्रीशैलम धरण
शिखरेश्वर मंदिर
लिंगाला गट्टू श्रीशैलम
हेमरेड्डी मल्लम्मा मंदिर
साक्षी गणपति मंदिर
चेन्चू लक्ष्मी ट्राइबल म्यूझियम
हाटकेश्वर मंदिर
तुम्ही वर्षाच्या कोणत्याही वेळी श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराच्या दर्शनासाठी जाऊ शकता, परंतु येथे भेट देण्याचा सर्वोत्तम काळ नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी दरम्यान मानला जातो.
कसे पोहचाल
श्रीशैलमला थेट उड्डाणे उपलब्ध आहेत परंतु उड्डाणे नियमित नाहीत. श्रीशैलमला स्वतःचे विमानतळ नाही आणि जवळचे विमानतळ बेगमपेट विमानतळ आहे. विमानतळावरून तुम्ही स्थानिक माध्यमांच्या मदतीने श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिरात पोहोचाल.
श्रीशैलमला रेल्वे स्टेशन नाही. श्रीशैलमला सर्वात जवळचे रेल्वे स्थानक मर्कापूर रेल्वे स्टेशन आहे. स्टेशनवरून तुम्ही इथल्या स्थानिक माध्यमांच्या मदतीने तुमच्या गंतव्यस्थानावर पोहोचाल.
श्रीशैलम रस्ता मार्गाने अतिशय चांगल्या प्रकारे जोडलेली आहेत. आपण येथे बस किंवा टॅक्सी इत्यादी द्वारे पोहोचू शकता.
