Anang Trayodashi 2025 अनंग व्रत हे चैत्र शुक्ल पक्षाच्या त्रयोदशी तिथीला साजरा केले जाते. या वर्षी अनंग त्रयोदशी गुरुवार, १० एप्रिल २०२५ रोजी साजरी केली जाईल. अनंग त्रयोदशीच्या दिवशी अनंग देवाची पूजा केली जाते. अनंगचे दुसरे नाव कामदेव आहे. या दिवशी भगवान शिवाची पूजा मोठ्या प्रमाणात केली जाते.
चैत्रोत्सवे सकललोकमनोनिवासे।
कामं त्रयोदशतिथौ च वसन्तयुक्तम्।।
पत्न्या सहाच्र्य पुरुषप्रवरोथ योषि।
त्सौभाग्यरूपसुतसौख्ययुत: सदा स्यात्।।
अनंग व्रत एक अतिशय सुंदर आणि मंत्रमुग्ध करणारा दिवस असतो. यावेळी हवामानाचेही एक वेगळे आकर्षण असते. या दिवशी घरांच्या अंगणात रांगोळी इत्यादी काढल्या जातात. त्रयोदशी तिथीचा प्रसंग देखील प्रदोष वेळी येतो. या दिवशी हे दोन्ही योग खूप शुभ आणि फलदायी आहेत. अनंग त्रयोदशीचे व्रत वैवाहिक जीवनात प्रेम वाढवते. एखाद्याला कौटुंबिक जीवनाचे आनंद आणि मुलांचे आनंद मिळतो.
पुराणांमध्येही या दिवसाचे महत्त्व वर्णन केले आहे. या दिवशी अनंग देवाची पूजा केल्याने भौतिक सुख प्राप्त होते.
अनंग त्रयोदशीचे व्रत पुरुष आणि स्त्रिया दोघेही पाळतात. आयुष्यात प्रेमापासून वंचित असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीसाठी हे व्रत खूप शुभ आहे. भगवान शिव यांची आवडती तिथी असल्याने आणि त्यांनी अनंगला दिलेल्या वरदानामुळे, हा दिवस अत्यंत महत्त्वाचा बनतो. महिलांनी सौभाग्य प्राप्तीसाठी हे व्रत पाळले पाहिजे. या व्रताच्या प्रभावामुळे जोडीदाराचे आयुष्य दीर्घायुष्य होते आणि जोडीदारालाही आनंद मिळतो.
अनंग त्रयोदशी पूजा विधी
अनंगचे दुसरे नाव कामदेव आहे. अनंग म्हणजे अवयव नसलेला. जेव्हा भगवान शिव यांनी कामदेवाला जाळून राख केले, तेव्हा रतीने अनंगला पुन्हा जिवंत करण्याची केलेली विनंती ऐकल्यानंतर, भगवान शिव यांनी कामदेवाला पुन्हा जीवन दिले. परंतु शरीररहित असल्याने कामदेवाचे दुसरे नाव अनंग आहे. या दिवशी भगवान शिव आणि देवी पार्वतीची पूजा केली जाते.
या उपासनेद्वारे, व्यक्तीला सौभाग्य, आनंद आणि समृद्धी प्राप्त होते. यामुळे आयुष्यात प्रेमाची कमतरता कधीच राहत नाही. या दिवशी पूजा केल्याने वैवाहिक संबंध सुधारतात. प्रेमसंबंध अधिक दृढ होतात. या दिवशी कामदेव आणि रती यांचीही पूजा केली जाते. या त्रयोदशीला व्रत केल्याने संतान सुख मिळते. महाराष्ट्र आणि गुजरातमध्ये अनंग त्रयोदशीचा सण मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो.
याशिवाय, डिसेंबर महिन्यात येणारी अनंग त्रयोदशी प्रामुख्याने उत्तर भारतात मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते. अनंग त्रयोदशीच्या दिवशी सकाळी प्रथम गंगाजल घालून स्नान करावे. स्वच्छ, शुद्ध पांढरे कपडे घालावेत. भगवान शिवाचे नाव जपले पाहिजे. गणेशाची पूजा करावी आणि पांढरी फुले अर्पण करावीत. याशिवाय पंचामृत, लाडू, सुकामेवा आणि केळी अर्पण करावीत. शिवलिंगावर पाणी ओतावे. याशिवाय दूध, दही, उसाचा रस, तूप आणि मध वापरूनही अभिषेक करावा. "ॐ नमः शिवाय" हा मंत्र सतत जपला पाहिजे.
महादेवाला पांढर्‍या वस्तू अर्पिक कराव्यात. जसे पांढरे वस्त्र, मिठाई, बेलपत्र अर्पित केले पाहिजे. या पूजेमध्ये आपण १३ वस्तू देखील अर्पण करू शकता ज्यामध्ये तेरा नाणी, बेलाची पाने, लाडू, बताशा इत्यादी अर्पण कराव्यात. पूजेमध्ये अशोक वृक्षाची पाने आणि फुले अर्पण करणे खूप शुभ आहे. तसेच, अशोक वृक्षाजवळ तुपाचा दिवा लावावा. हा मंत्र जपला पाहिजे - “नमो रामाय कामाय कामदेवस्य मूर्तये। ब्रह्मविष्णुशिवेन्द्राणां नम: क्षेमकराय वै।।”
शक्य असल्यास, उपवास करावा आणि फळे खाऊ शकतात. रात्रभर जागे राहावे आणि दुसऱ्या दिवशी उपवास सोडावा. यामध्ये ब्राह्मणाला जेवण द्यावे आणि पैसे इत्यादी दक्षिणा म्हणून सादर करावेत.
अनंग त्रयोदशी व्रत कथा
दक्ष प्रजापतीच्या यज्ञात सतीने आत्मदहन केल्यानंतर, भगवान शिव खूप दुःखी होतात. ते सतीचा मृतदेह खांद्यावर घेऊन निघून जातो. अशा परिस्थितीत, विश्वाच्या निर्मितीमध्ये अडथळे येऊ लागतात आणि विध्वंसक शक्ती अधिक मजबूत होऊ लागतात. भगवान शिवावरुन सतीचा भ्रम दूर करण्यासाठी, भगवान विष्णूने त्यांच्या मृतदेहाचे तुकडे केले आणि नंतर भगवान शिव ध्यानात गेले.
दुसरीकडे, तारकासुर नावाच्या राक्षसाचे अत्याचार दिवसेंदिवस वाढत होते. त्याने देवलोकावर हल्ला केला आणि देवराज इंद्राचा पराभव केला. त्याच्या या अवस्थेबद्दल सर्व देवता चिंतेत होते. जेव्हा इंद्राने आपले राज्य गमावले तेव्हा ते सर्व देवांसह मदतीसाठी ब्रह्मदेवाकडे गेले. भगवान ब्रह्मदेवांनी याचा विचार केला आणि सांगितले की फक्त भगवान शिवाचा पुत्रच तारकासुराला मारू शकतो. हे ऐकून सर्वजण काळजीत पडले कारण भगवान शिव सतीपासून वियोगाच्या दुःखात ध्यानस्थ होते. सर्व देवांना भगवान शिव यांना जागे करणे आणि त्यांचे लग्न करणे अशक्य होते.
तेव्हा कामदेवाने आपल्या त्रिशूळाने भगवान शिव यांना जागे करण्याचा निर्णय घेतला. कामदेव यशस्वी झाले आणि भगवान शिव यांचे समाधि भंग झाले. त्या बदल्यात, कामदेवाने आपले शरीर गमावले. कारण देवाचा तिसरा डोळा उघडताच, कामदेवाचे शरीर राखेत रूपांतर झाले. जेव्हा सर्वांनी भगवान शिव यांना तारकासुराबद्दल सांगितले तेव्हा त्यांचा राग शांत झाला आणि त्यांना त्यांची चूक कळली.
भगवानांनी रतीला सांगितले की कामदेव अजूनही जिवंत आहे पण भौतिक स्वरूपात नाही. भगवान शिव यांनी त्याला त्रयोदशीपर्यंत वाट पाहण्यास सांगितले. ते म्हणाले की जेव्हा विष्णू कृष्णाच्या रूपात जन्म घेतील, तेव्हा कामदेव कृष्णाचा पुत्र प्रद्युम्न म्हणून जन्म घेतील. अशाप्रकारे कामदेवाला पुन्हा जीवन मिळते.
अनंग त्रयोदशी: कंदर्प ईश्वर दर्शन
कामदेवाला कंदर्प असेही म्हणतात. या दिवशी उज्जैनच्या कंदर्प ईश्वराचे दर्शन घेणे खूप पवित्र मानले जाते. येथे येणाऱ्या आणि भगवान शिवाचे दर्शन घेणाऱ्या भक्तांना देव लोकात स्थान मिळते.
जेव्हा भगवान शिव यांनी रतीला प्रद्युम्नच्या रूपात कामदेव परत मिळवण्याबद्दल सांगितले तेव्हा त्यांनी असेही म्हटले की जो व्यक्ती अनंग त्रयोदशीचे व्रत भक्तिभावाने पाळेल त्याचे वैवाहिक जीवन आनंदी होईल आणि त्यांच्या वैवाहिक जीवनात शांती, आनंद आणि संपत्ती येईल. हे व्रत केल्याने संतान सुख मिळते.
