भगवान गणेशाला हिंदू धर्मातील आद्य उपासक मानले जाते. कोणतेही शुभ व मंगल कार्य सुरू करण्यापूर्वी श्रीगणेशाची पूजा करणे हा नियम आहे, जेणेकरून सर्व कार्य निर्विघ्न पार पडतात. प्रथम गणेशाची आराधना करण्याचे वरदान भगवान शंकराकडून प्राप्त होते. असे मानले जाते की श्रीगणेशाची मनोभावे पूजा केल्याने घरात समृद्धी, व्यवसायात समृद्धी आणि प्रत्येक कामात यश मिळते. भगवान गणेश हे उपकारकर्ता आणि बुद्धी देणारे देव आहे, ज्यांची स्वारी म्हणजे उंदीर, आणि प्रिय भोग मोदक आहेत. हत्तीसारखे मस्तक असल्यामुळे गणेशाला गजानन असेही म्हटले जाते. शिवपुत्र, गौरी नंदन इत्यादी गणेशाची इतरही अनेक नावे आहेत. सामान्यत: असे दिसून आले आहे की बहुतेक लोक श्री गणेश चालीसाचे पाठ केव्हाही करतात, परंतु कदाचित त्यांना हे माहित नसेल की याबद्दल काही खास नियम सांगण्यात आले आहेत, ज्याबद्दल आज आम्ही तुम्हाला या लेखाद्वारे सांगणार आहोत. श्री गणेश चालिसाचे महत्त्व, ती वाचण्याची योग्य पद्धत आणि ती वाचण्याचे फायदे जाणून घेऊया, जेणेकरून तुम्हीही रोजच्या पूजेत गणेश चालिसाचे पठण करून जीवनात सुख-समृद्धी आणू शकाल.
श्री गणेश चालिसाचे महत्व
लोक पूजेत त्यांच्या आवडीच्या वस्तूंचा वापर त्यांच्या देवतेला प्रसन्न करण्यासाठी करतात, जेणेकरून देव लवकर प्रसन्न होऊन त्यांच्या मनोकामना पूर्ण होतात. गणपतीला तूप, मोदक, दुर्वा इत्यादी खूप आवडतात हे आपणा सर्वांना माहीत आहे. या सर्वांशिवाय आणखी एक गोष्ट आहे ज्याद्वारे तुम्ही गणपतीला सहज प्रसन्न करू शकता, आणि ती म्हणजे श्री गणेश चालिसा. कोणत्याही पूजेमध्ये प्रथम गणपतीचे आवाहन करणे अत्यंत आवश्यक आहे, अन्यथा पूजा अपूर्ण समजली जाते. गणपतीचे आवाहन करण्यासाठी श्री गणेश चालिसा हे सर्वोत्तम माध्यम मानले जाते. असे म्हटले जाते की गणेश चालिसाचा प्रामाणिक अंतःकरणाने पाठ केल्याने व्यक्तीच्या जीवनातील दुःख दूर होते आणि त्याच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. श्रीगणेशाची आराधना केल्याने कुटुंबातील सर्व समस्या दूर होतात. भगवान गणेश हे रिद्धी आणि सिद्धी दाता आहेत, त्यांच्या कृपेने भक्तांच्या जीवनात शुभ मुहूर्त येतो. 'गणेश चालीसा'चे नियमित पठण करणाऱ्या भक्तांना आयुष्यभर कशाचीही कमतरता भासत नाही आणि कुटुंबात सदैव सुख-शांती नांदते.
श्री गणेश चालीसा - Ganesh Chalisa
|| दोहा ||
जय गणपति सदगुणसदन, कविवर बदन कृपाल।
विघ्न हरण मंगल करण, जय जय गिरिजालाल॥
|| चौपाई ||
जय जय जय गणपति गणराजू। मंगल भरण करण शुभ काजू॥
जय गजबदन सदन सुखदाता। विश्व विनायक बुद्घि विधाता॥
वक्र तुण्ड शुचि शुण्ड सुहावन। तिलक त्रिपुण्ड भाल मन भावन॥
राजत मणि मुक्तन उर माला। स्वर्ण मुकुट शिर नयन विशाला॥
पुस्तक पाणि कुठार त्रिशूलं। मोदक भोग सुगन्धित फूलं॥
सुन्दर पीताम्बर तन साजित। चरण पादुका मुनि मन राजित॥
धनि शिवसुवन षडानन भ्राता। गौरी ललन विश्व-विख्याता॥
ऋद्घि-सिद्घि तव चंवर सुधारे। मूषक वाहन सोहत द्घारे॥
कहौ जन्म शुभ-कथा तुम्हारी। अति शुचि पावन मंगलकारी॥
एक समय गिरिराज कुमारी। पुत्र हेतु तप कीन्हो भारी॥
भयो यज्ञ जब पूर्ण अनूपा। तब पहुंच्यो तुम धरि द्घिज रुपा॥
अतिथि जानि कै गौरि सुखारी। बहुविधि सेवा करी तुम्हारी॥
अति प्रसन्न है तुम वर दीन्हा। मातु पुत्र हित जो तप कीन्हा॥
मिलहि पुत्र तुहि, बुद्धि विशाला। बिना गर्भ धारण, यहि काला॥
गणनायक, गुण ज्ञान निधाना। पूजित प्रथम, रुप भगवाना॥
अस कहि अन्तर्धान रुप है। पलना पर बालक स्वरुप है॥
बनि शिशु, रुदन जबहिं तुम ठाना। लखि मुख सुख नहिं गौरि समाना॥
सकल मगन, सुखमंगल गावहिं। नभ ते सुरन, सुमन वर्षावहिं॥
शम्भु, उमा, बहु दान लुटावहिं। सुर मुनिजन, सुत देखन आवहिं॥
लखि अति आनन्द मंगल साजा। देखन भी आये शनि राजा॥
निज अवगुण गुनि शनि मन माहीं। बालक, देखन चाहत नाहीं॥
गिरिजा कछु मन भेद बढ़ायो। उत्सव मोर, न शनि तुहि भायो॥
कहन लगे शनि, मन सकुचाई। का करिहौ, शिशु मोहि दिखाई॥
नहिं विश्वास, उमा उर भयऊ। शनि सों बालक देखन कहाऊ॥
पडतहिं, शनि दृग कोण प्रकाशा। बोलक सिर उड़ि गयो अकाशा॥
गिरिजा गिरीं विकल हुए धरणी। सो दुख दशा गयो नहीं वरणी॥
हाहाकार मच्यो कैलाशा। शनि कीन्हो लखि सुत को नाशा॥
तुरत गरुड़ चढ़ि विष्णु सिधायो। काटि चक्र सो गज शिर लाये॥
बालक के धड़ ऊपर धारयो। प्राण, मंत्र पढ़ि शंकर डारयो॥
नाम गणेश शम्भु तब कीन्हे। प्रथम पूज्य बुद्घि निधि, वन दीन्हे॥
बुद्धि परीक्षा जब शिव कीन्हा। पृथ्वी कर प्रदक्षिणा लीन्हा॥
चले षडानन, भरमि भुलाई। रचे बैठ तुम बुद्घि उपाई॥
धनि गणेश कहि शिव हिय हरषे। नभ ते सुरन सुमन बहु बरसे॥
चरण मातु-पितु के धर लीन्हें। तिनके सात प्रदक्षिण कीन्हें॥
तुम्हरी महिमा बुद्धि बड़ाई। शेष सहसमुख सके न गाई॥
मैं मतिहीन मलीन दुखारी। करहुं कौन विधि विनय तुम्हारी॥
भजत रामसुन्दर प्रभुदासा। जग प्रयाग, ककरा, दुर्वासा॥
अब प्रभु दया दीन पर कीजै। अपनी भक्ति शक्ति कछु दीजै॥
श्री गणेश यह चालीसा। पाठ करै कर ध्यान॥
नित नव मंगल गृह बसै। लहे जगत सन्मान॥
|| दोहा ||
सम्वत अपन सहस्त्र दश, ऋषि पंचमी दिनेश।
पूरण चालीसा भयो, मंगल मूर्ति गणेश॥
गणेश चालिसाचे पठण करण्याची योग्य पद्धत
नित्यनेमाने गणपतीची आराधना करणाऱ्या भक्तांच्या जीवनातून दु:खाची छाया दूर होते. श्री गणेश चालिसाचे यथायोग्य पठण केल्याने गणपती लवकर प्रसन्न होतो, आणि व्यक्तीला अपेक्षित फळ मिळते. चला तर मग जाणून घेऊया, श्री गणेश चालिसा पठणाची योग्य पद्धत
हिंदू धर्मग्रंथानुसार सकाळी लवकर उठून गणपतीची पूजा करावी.
दैनंदिन कामे आटोपल्यानंतर आंघोळीनंतर सर्व प्रथम स्वच्छ कपडे घाला.
आता पूजेच्या ठिकाणी गणपतीचे चित्र किंवा मूर्ती स्वच्छ करा.
गणपतीची पूजा तूप, उदबत्ती, दिवा, फुले, मोदक, रोळी, मोळी, लाल चंदन, दुर्वा इत्यादींनी करावी.
यानंतर श्री गणेशाची आरती करावी.
पूर्वेकडे किंवा उत्तरेकडे तोंड करून आसनावर बसावे.
आता मनापासून श्री गणेश चालिसाचे पठण करावे.
गणेश चालीसा पठण करताना ही खबरदारी अवश्य घ्या-
श्री गणेश चालिसाचा पाठ नेहमी स्वच्छ धुतलेल्या कपड्यांमध्ये करावा.
चालीसा जपाच्या वेळी प्रसाद म्हणून फक्त बुंदीचे लाडू किंवा मोदक अर्पण करावेत.
गणेश चालिसाचे पठण करताना कोणतेही वाईट विचार मनात येऊ देऊ नका.
पाठ करताना नेहमी पूर्व किंवा उत्तर दिशेकडे तोंड करावे.
भगवान गणेशाचा आशीर्वाद मिळवण्यासाठी भगवान शिव आणि माता पार्वतीचेही ध्यान केले पाहिजे.
पठण करताना गणपतीच्या मूर्तीवर दुर्वा अर्पण करायला विसरू नका.
श्री गणेश चालिसाचा जप सुरू करण्यापूर्वी गणेशासमोर तुपाचा दिवा लावायला विसरू नका.
