Tulsi Vivah 2024: सनातन पंचागानुसार, देवोत्थान किंवा प्रबोधिनी एकादशीच्या दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील द्वादशी तिथीला तुलसी विवाह उत्सव साजरा केला जातो. हिंदू धर्माच्या मान्यतेनुसार, चातुर्मासानंतर प्रबोधिनी एकादशीच्या दिवशी भगवान विष्णू चार महिन्यांनी झोपेतून जागे होतात. दुसर्‍या दिवशी तुळशीजींशी त्यांचा विवाह होतो. यानंतर सनातन धर्मातील सर्व शुभ कार्ये सुरू होतात आणि लग्नाची घंटा वाजू लागते.
या वेळी तुळशी विवाहाचा पवित्र सण बुधवार, 13 नोव्हेंबर 2024 रोजी येत आहे. चला जाणून घेऊया, भगवान विष्णूने तुळशीशी विवाह का केला आणि तुळशी विवाहाचे नियम आणि पूजा पद्धती काय आहेत?
भगवान विष्णूने तुळशीशी लग्न का केले?
पौराणिक कथेनुसार, एकेकाळी राक्षसांचा राजा जालंधर याने तिन्ही लोकांमध्ये दहशत निर्माण केली होती. पत्नी वृंदाच्या एकनिष्ठ असल्यामुळे तो अजिंक्य होता. असे म्हणतात की यामुळे भगवान विष्णूने एक युक्ती खेळली आणि जालंधरचे रूप धारण केले आणि वृंदाने आपल्या पत्नीशी निष्ठा ठेवण्याचे व्रत मोडले गेले, परिणामी जालंधर भगवान शिवाच्या हातून मारला गेला.
पवित्रतेचे व्रत मोडून आणि अपवित्र झाल्यानंतर, वृंदाने प्राण त्याग केला आणि भगवान विष्णूला दगड बनण्याचा शापही दिला. भगवान विष्णूच्या या रूपाला ‘शाळीग्राम’ म्हणतात. वृंदाने प्राण त्याग केलेल्या ठिकाणी तुळशीचे रोप दिसले. भगवान विष्णूंनी वरदान दिले की तुळशीचा विवाह त्यांच्या शालिग्राम रुपाशी होईल आणि तुळशीशिवाय त्यांची पूजा अपूर्ण राहील. तेव्हापासून विष्णूच्या रूपातील शालिग्रामचा विवाह वृंदा म्हणजेच तुळशीशी होतो.
तुळशी विवाह कसा होतो?
देवउठनी एकादशीच्या दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील द्वादशी तिथीला सर्वप्रथम ब्रह्म मुहूर्तावर जागरण करून, स्नान करून आणि शंख व घंटा वाजवून मंत्रोच्चार करून भगवान विष्णूंना जागृत केले जाते. त्यानंतर त्याची विधिवत पूजा केली जाते. त्यानंतर त्या दिवशी संध्याकाळी घरोघरी आणि मंदिरांमध्ये दिवे लावले जातात आणि सूर्यास्ताच्या वेळी भगवान शालिग्राम आणि माता तुळशीचा विवाह केला जातो. नियमित तुळशीविवाहाची संक्षिप्त पद्धत खालीलप्रमाणे आहे.
तुळशी विवाहासाठी चौरंगावर आसन पसरवून तुळशी आणि शालिग्रामची मूर्ती स्थापित करावी.
त्यानंतर त्याभोवती ऊस आणि केळीचा मंडप सजवून कलश बसवावा.
आता कलश आणि गौरी गणेशाची पूजा करा.
त्यानंतर माता तुळशीला आणि भगवान शालिग्रामला धूप, दिवा, वस्त्र, हार आणि फुले अर्पण करा.
त्यानंतर तुळशीला श्रृंगाराचे सर्व सामान आणि लाल चुनरी अर्पण करा.
पूजेनंतर तुळशीच्या मंगलाष्टकांचे पठण करावे. कुटुंबातील सदस्य लग्नाची गाणी आणि शुभ गाणी गाऊ शकतात.
त्यानंतर हातात आसनासह तुळशीची सात प्रदक्षिणा शाळीग्राम घ्या.
सात प्रदक्षिणा पूर्ण झाल्यानंतर भगवान विष्णू आणि तुळशीमातेची आरती करावी.
आरतीनंतर कुटुंबाने भगवान विष्णू आणि तुळशी मातेला नमस्कार करावा आणि पूजा संपल्यानंतर प्रसाद वाटप करावा.
अस्वीकरण: येथे दिलेली माहिती धार्मिक शास्त्रांच्या श्रद्धेवर आधारित आहे आणि केवळ माहितीसाठी दिली जात आहे. वेबदुनिया याला दुजोरा देत नाही.
